การพูดเป็นพฤติกรรมสะท้อนสภาวะจิตของผู้พูดว่าคิดอย่างไร คิดดีหรือคิดไม่ดีกับผู้ฟัง โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การพูดอย่างทางการซึ่งผู้พูดมีเจตนาให้ผู้ฟังรับรู้ และนำไปทำตาม
การพูดลักษณะนี้ ถ้าเป็นชาวพุทธจะต้องยึดหลักของการพูดด้วยวาจาที่เป็นสุภาษิต ซึ่งพระพุทธเจ้าได้ตรัสไว้ว่า
“ดูก่อน ภิกษุทั้งหลาย วาจาที่ประกอบด้วยองค์ 5 นับเป็นสุภาษิต (คำพูดที่ดี) ไม่เป็นทุพภาษิต (คำพูดที่ไม่ดี) ไม่มีโทษ ผู้รู้ตำหนิไม่ได้คือ
1. วาจาที่กล่าว (ถูกต้อง) ตามกาล
2. วาจาที่กล่าว เป็นความจริง
3. วาจาที่กล่าว เป็นคำอ่อนหวานคือ ไม่หยาบคาย
4. วาจาที่กล่าวประกอบด้วยประโยชน์
5. วาจาที่กล่าว ประกอบด้วยเมตตาจิต ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย วาจาที่ประกอบด้วย 5 เหล่านี้แล นับเป็นสุภาษิตไม่เป็นทุพภาษิต ไม่มีโทษ ผู้รู้ตำหนิไม่ได้”
ถึงแม้ว่า ประเทศไทยเป็นเมืองพุทธ เนื่องจากประชากรของประเทศไทยนับถือศาสนาพุทธ แต่ในความเป็นจริงคนไทยจำนวนหนึ่ง และน่าจะเป็นส่วนใหญ่ด้วย ไม่ได้ศึกษาและทำความเข้าใจคำสอนศาสนาพุทธแล้วนำไปเป็นแนวทางในการดำเนินชีวิตประจำวัน ทั้งนี้จะเห็นได้จากปัญหาสังคมที่เกิดขึ้นล้วนแล้วแต่เกิดจากการล่วงละเมิดคำสอนของพุทธทั้งสิ้น
ตัวอย่างที่เห็นได้ชัด ซึ่งเกิดขึ้นเมื่อสัปดาห์ที่ผ่านมา ในกรณีของปลัดกระทรวงมหาดไทยได้ตำหนิลูกน้องด้วยถ้อยคำที่รุนแรงในท่าเย้ยหยัน และส่อเสียดตัวบุคคลและสถาบันการศึกษา ส่งผลให้ผู้คนมากหน้าหลายตาตำหนิออกมาแสดงความคิดเห็นในทางลบต่อคำพูดของท่านปลัดกระทรวงมหาดไทย และที่ยิ่งกว่านี้ได้มีผู้แจ้งความดำเนินคดีแล้วด้วย
เกี่ยวกับเรื่องนี้ ผู้เขียนในฐานะสื่อมวลชนคนเขียนบทความ เห็นว่าเรื่องนี้ไม่น่าจะเกิดขึ้นกับท่านปลัด นึกถึงคำสอนโบราณที่ว่า เอาใจเขามาใส่ใจเรา หรือคำพูดของ อ.สุชีพ ปุญญานุภาพ ที่ว่า ถ้าท่านดุด่าคนใช้ ท่านลองนึกว่าคนใช้เป็นท่าน และท่านเป็นคนใช้ ท่านจะเลิกเป็นคนใช้ พูดให้เข้าใจง่ายก็คือ คิดกลับกัน นั่นเอง
แต่กรณีของปลัดกระทรวงมหาดไทย ท่านปลัดไม่ได้เป็นแบบนั้น และได้ทำตามความเคยชินของตัวเอง จึงทำให้เกิดเรื่องทำนองนี้ขึ้น
ยิ่งกว่านี้ การที่ท่านปลัดออกมาชี้แจงในทำนองแก้ตัว แก้ต่างในสิ่งที่ทำว่า ตนเองเป็นคนลูกทุ่งคือ บ้านนอกคอกนา ก็เท่านั้น ยิ่งเพิ่มคนโต้ตอบมากขึ้น เพราะคนบ้านนอกก็มิได้มีอุปนิสัยเฉกเช่นที่ท่านปลัดได้กระทำไปทุกคน ดังนั้น การอ้างเช่นนี้จึงไม่สอดคล้องกับความเป็นจริง
ทางที่ดีท่านปลัดออกมาขอโทษลูกน้องที่ท่านทำร้ายเขาด้วยคำพูด และพร้อมกันนี้ก็ขอโทษประชาชนในสิ่งที่เกิดขึ้น เชื่อว่าทุกคนเข้าใจและจบลงด้วยดี