ทุกข์มหันต์ของสตรีอัฟกัน

ตั้งแต่กองกำลังรบตอลิบานเข้ายึดอัฟกานิสถานได้เป็นครั้งที่ 2 ในวันที่ 15 สิงหาคมปีนี้ ขับไล่กองทัพสหรัฐฯ และพันธมิตรออกไปพ้นประเทศหลังจากสงครามยืดเยื้อ 20 ปี สังคมอัฟกานิสถานหวนคืนไปสู่ยุคของการกดขี่สิทธิเสรีภาพอีกครั้ง

ดูเหมือนจะหนักหนาสาหัสกว่าเดิม และยังไม่มีแววว่าจะสิ้นสุด

ช่วงการเข้ามาบริหารประเทศ โฆษกตอลิบานได้แถลงว่าจะมีการเปลี่ยนแปลงจากการปกครองโดยตอลิบานยุคก่อนที่สหรัฐฯ เข้ามาขับไล่ผู้นำอิหม่ามโอมาร์ตาเดียว

ช่วง 20 ปีภายใต้รัฐบาลพลเรือนที่สหรัฐฯ ให้เป็นหุ่นเชิดมีระบบเลือกตั้งแบบประชาธิปไตย ชาวอัฟกันโดยเฉพาะสตรีได้รู้จักสิทธิเสรีภาพในการศึกษา การทำงาน และการแต่งกาย ไม่ต้องอยู่ภายใต้ความเข้มงวดย้อนยุคของตอลิบาน

ยุคก่อนนั้นสตรีไม่สามารถเดินบนถนนคนเดียว นั่งในร้านอาหารคนเดียวไม่ได้ เดินกับผู้ชายซึ่งไม่ใช่สามีก็ไม่ได้ มีข้อจำกัดต้องปิดหน้าแบบมิดชิด แทบดูไม่ออกว่าเป็นหญิงหรือชายเพราะคลุมตั้งแต่หัวจรดเท้า เป็นยุคที่โดนกดขี่มากที่สุด

แต่สตรีที่เคร่งกับกฎ ทั้งพวกที่อยู่ร่วมกับตอลิบานเห็นดีเห็นงามด้วย

การได้อยู่ในบรรยากาศของสิทธิเสรีภาพ 20 ปีภายใต้การคุ้มครองของสหรัฐฯ หญิงอัฟกันสามารถมีบทบาททางสังคมหน้าที่การงาน ไม่จำกัดการศึกษา ได้เรียนถึงระดับมหาวิทยาลัย เป็นชีวิตที่ไม่มีแรงกดดันด้านข้อบังคับของกฎศาสนา

การหวนคืนสู่อำนาจของตอลิบานครั้งใหม่พร้อมคำประกาศว่าจะผ่อนปรนกฎเงื่อนไขต่างๆ จากช่วงแรกเป็นเพียงคำลวงเท่านั้น ความปรองดองไม่เกิดขึ้น ยังมีการไล่ล่าล้างแค้นผู้ที่เคยทำงานกับหน่วยทหารสหรัฐฯ และรัฐบาล มีทั้งฆ่าทิ้งและกักขัง

สภาพเปลี่ยนจากหน้ามือเป็นหลังมือ ตอลิบานไล่ล่าอดีตผู้ทำงานกับสหรัฐฯ แต่ออกกฎคุมเข้มสตรี ช่วงแรกให้สิทธิสตรีได้รับการศึกษา แบ่งแยกกันเรียนระหว่างชายและหญิง มีม่านกั้น ห้ามมองเห็นกัน ยังไม่มีข้อห้ามเรียนระดับอุดมศึกษา

ไม่กี่วันก่อนรัฐบาลตอลิบานออกกฎห้ามสตรีอัฟกันรับการศึกษาระดับมหาวิทยาลัย เท่ากับว่าเป็นการจำกัดสิทธิความเป็นมนุษย์ซึ่งสามารถหาความรู้ เพิ่มขีดความสามารถและเป็นทรัพยากรอันมีค่าในการพัฒนาประเทศได้

แต่ตอลิบานไม่เห็นคุณค่าของความเป็นสตรีผู้มีความรู้ เริ่มบีบคั้นให้ออกจากงาน เลิกจ้าง ทำให้ไม่มีรายได้ ความต้องการของตอลิบานคือต้องการให้สตรีเป็นผู้รับหน้าที่เป็นผู้ให้กำเนิดบุตร ไม่ต้องมีการศึกษา ไม่มีสังคม ห้ามการพบปะกัน

สตรีอัฟกันถูกห้ามเข้าไปในสวนสาธารณะและสถานที่ออกกำลังกาย เด็กนักเรียนถูกห้ามเข้าเรียนในระดับเตรียมอุดม ขณะนี้ได้มีการพักเรียน ไม่ต้องพูดถึงการแสดง การบันเทิงอื่นๆ ซึ่งถูกอ้างว่าขาดต่อหลักศาสนา

ด้านการลิดรอนความเป็นมนุษย์ คงไม่มีการกดขี่สิทธิสตรีที่ไหนในโลกเมื่อเทียบกับสังคมตอลิบาน ทั้งที่ให้คำมั่นว่าจะไม่เข้มงวดเหมือนยุคปี 1990

สภาพปัจจุบัน รัฐบาลตอลิบานยังไม่ได้รับการรับรองจากประชาคมโลก มีเพียงไม่กี่ประเทศเท่านั้นที่ให้การรับรอง ทรัพย์สินที่ฝากไว้ในต่างประเทศโดนอายัดโดยรัฐบาลตะวันตก ที่เหลือมีไม่มากหลังจากถูกขนออกไปโดยผู้นำก่อนแพ้ศึก

รัฐบาลตอลิบานไม่สามารถบริหารเศรษฐกิจได้เพราะขาดงบประมาณและรายได้ ประชาชนอยู่ในสภาวะยากจน ขาดแคลนสิ่งของจำเป็น เงินเฟ้อ

องค์กรด้านความช่วยเหลือต่างๆ จากนานาชาติประสบปัญหาเมื่อรัฐบาลตอลิบานห้ามสตรีอัฟกันทำงานในหน่วยงานเอ็นจีโอ ด้านสาธารณสุข การดูแลแม่และบุตร

คำสั่งห้ามอ้างว่าสตรีอัฟกันทำงานให้เอ็นจีโอไม่สวมฮิญาบ หรือผ้าคลุมหน้า ทำให้สตรีหลายพันคนไม่ได้ทำงาน ส่งผลกระทบอย่างมากในงานดูแลสุขภาพ การให้ความช่วยเหลือผู้ป่วย องค์การกาชาดสากลได้จ้างงานสตรีกว่า 3 พันคน ต้องหยุด

มีเสียงเรียกร้องจากประชาคมโลกให้รัฐบาลตอลิบานอนุมัติให้สตรีทำงานกับองค์กรเอ็นจีโอนานาชาติต่อไปด้านมนุษยธรรมและการดูแลงานสาธารณสุข

กลุ่ม Care และกลุ่ม Save the Children ได้ออกแถลงการณ์ร่วมว่าไม่สามารถทำงานช่วยเหลือประชากรอัฟกันหลายล้านคน ถ้าไม่มีแรงงานสตรีเข้ามาช่วยเพราะเป็นงานดูแลพยาบาล จะทำให้สถานการณ์เลวร้ายกว่าที่เป็นอยู่

กลุ่ม Care International, the Norwegian Refugee Council (NRC), Save the Children ย้ำว่าไม่สามารถทำงานได้โดยปราศจากพนักงานสตรี องค์กร The International Rescue Committee และ Islamic Relief ก็หยุดปฏิบัติงานเช่นกัน

ความยากจน ความอดอยากขาดแคลนอาหารและสิ่งของจำเป็น ทำให้องค์การสหประชาชาติหวั่นวิตกว่าจะเกิดวิบัติภัยใหญ่หลวงด้านมนุษยชาติในอัฟกานิสถาน

ประชาชนที่ลำบากยังพยายามหลบหนีออกนอกประเทศ ซึ่งถูกควบคุมอย่างเข้มงวดทุกจุดผ่านแดนเข้าออก พวกที่ยังยอมทนอยู่เพราะไม่มีหนทางเลือกอย่างอื่น

นอกจากไม่ให้ความช่วยเหลือและผ่อนปรนกฎระเบียบ รัฐบาลตอลิบานยังขู่ว่าจะถอนใบอนุญาตของกลุ่มเอ็นจีโอที่ทำงานภายในประเทศ ถ้าเป็นอย่างนั้นประชาชนหลายล้านคนจะไม่ได้รับการช่วยเหลือด้านสุขภาพ การรักษา ชีวิตความเป็นอยู่

สำหรับประชาชนส่วนหนึ่ง สภาพของอัฟกานิสถานไม่ต่างจากขุมนรก ความลำบากในการดำรงชีวิต ต้องอยู่ภายใต้กฎเข้มข้น การสอดแนมว่ามีการละเมิดกฎหมายอิสลามหรือไม่ ดูสภาพแล้วไม่มีใครสามารถเปลี่ยนได้ นอกจากตอลิบาน