ทุกข์ที่คนไทยเจอวันนี้ : ทุกข์จรภายใต้สภาวะจำยอม

คำว่า ทุกข์ ตามนัยแห่งคำสอนของพุทธศาสนาที่ว่า สังขารทั้งหลาย ไม่เที่ยง สังขารทั้งหลาย เป็นทุกข์ และสังขารทั้งหลายเป็นอนัตตา (สัพเพ สังขารา อนิจฺจา สัพเพ สังขารา ทุกขา สัพเพ สังขารา อนัตตา) หมายถึงสภาวะที่ทำให้เกิดความเดือดร้อน และสภาวะที่ทนต่อกาลเวลาไม่ได้ต้องเปลี่ยนแปลงตาม และในที่สุดต้องแตกดับซึ่งเกิดขึ้นแก่สังขารที่มีวิญญาณครอง อันได้แก่ คน และสัตว์ และหมายถึงสภาวะที่ทนต่อกาลเวลาไม่ได้ต้องเปลี่ยนแปลงตาม ซึ่งเกิดขึ้นแก่สังขารที่ไม่มีวิญญาณครองอันได้แก่วัตถุ และพืช

ทุกข์ดังกล่าวข้างต้น เป็นทุกข์ประจำสังขารคือ เกิดขึ้นกับสรรพสัตว์และสรรพสิ่งซึ่งเกิดขึ้นในเบื้องต้น เปลี่ยนแปลงในท่ามกลาง และแตกดับในที่สุด เสมอกันไม่มีข้อยกเว้น

นอกจากทุกข์ประจำแล้วยังมีทุกข์จร ซึ่งมิได้เกิดขึ้นกับสังขารโดยรวม เฉกเช่นทุกข์ประจำ แต่เกิดขึ้นแก่สังขารที่มีวิญญาณครอง โดยเฉพาะกับคนและเป็นครั้งคราวไม่เสมอไป

ทุกข์จรที่ว่านี้ได้แก่ ปรารถนาสิ่งใดไม่ได้สิ่งนั้นเป็นทุกข์ พลัดพรากจากสิ่งที่รักเป็นทุกข์

ทุกข์ประเภทนี้เองที่เป็นต้นเหตุให้เกิดขึ้นกับสังคม และกลายเป็นภาระให้สังคมโดยรวมต้องแบกรับปัจเจกผู้ประสบปัญหา และแก้ไขไม่ได้ด้วยตนเอง เนื่องจากไม่ปล่อยวาง จะเห็นได้จากกรณีต่างๆ ดังต่อไปนี้

1. เป็นคนจน แต่อยากรวย แต่ไม่นำเหตุให้เกิดความรวย โดยการขยันหมั่นเพียรในการประกอบสัมมาชีพ ไม่ประหยัด และไม่อดทนต่อสู้ แต่กลับเลือกทางที่จะทำให้ตนเองร่ำรวยด้วยวิธีทุจริต คิดคดโกง หาเงินด้วยการประกอบมิจฉาชีพ สุดท้ายจบลงด้วยการติดคุก

2. รักคนที่เขาไม่รักตนเอง แต่ต้องการได้มาจึงใช้วิธีไม่ชอบธรรม โดยการหลอกลวง ขู่เข็ญ บังคับ สุดท้ายเป็นอาชญากรถูกลงโทษตามกฎหมายหรือไม่ก็จบลงด้วยการตาย โดยการฆ่าคนที่ตนเองรัก และฆ่าตัวตายตาม

3. เป็นคนร่ำรวย มีครอบครัวสมบูรณ์ แต่คนที่ตนรักต้องจากไปก็เป็นทุกข์

นี่เพียงตัวอย่างที่ทุกข์จนต้องเกิดขึ้น เนื่องจากความอยากมี อยากเป็น และไม่อยากมี ไม่อยากเป็น

แต่ความทุกข์ที่คนไทยส่วนหนึ่ง และอาจเป็นส่วนใหญ่ของประเทศต้องเผชิญอยู่ในทุกวันนี้ เป็นความทุกข์ภายใต้ภาวะจำยอมคือ ทุกข์เพราะเป็นคนไทยหรือทุกข์เพราะอยู่ในประเทศไทย

ความทุกข์ที่ว่านี้มีมากมายหลากหลายรูปแบบ แต่ที่เห็นได้ชัดและสัมผัสได้อย่างเป็นรูปธรรม พอสรุปได้ดังต่อไปนี้

1. ปัญหาน้ำท่วม ซึ่งเป็นธรรมชาติเกิดขึ้นทุกปี แต่มีความรุนแรงมากน้อยไม่เท่ากันในแต่ละปี ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับปัจจัยดังต่อไปนี้

1.1 ปริมาณน้ำฝนที่ตกลงมาในแต่ละปี

1.2 ศักยภาพในการบริหารจัดการในการแก้ปัญหาของหน่วยงาน ซึ่งมีหน้าที่ความรับผิดชอบภายใต้การกำกับดูแลของรัฐบาลในแต่ละยุค

ถ้าในปีใดฝนตกมาก และหน่วยงานที่รับผิดชอบในการแก้ปัญหาเกี่ยวกับน้ำไม่มีศักยภาพในการแก้ปัญหาน้ำท่วมในปีนั้น ก็จะรุนแรงก่อความเดือดร้อนให้แก่ประชาชนค่อนข้างมากเช่น ในปี พ.ศ. 2554 และในปีนี้ก็รุนแรงไม่ต่างกัน

2. ปัญหาเศรษฐกิจตกต่ำ ข้าวของแพง ปัญหาว่างงานเพิ่มขึ้น ซึ่งเป็นผลมาจากปัจจัยภายนอกคือ โควิด-19 ระบาดและปัจจัยภายในคือ การบริหารจัดการของรัฐบาลไม่ดีพอที่ควรจะเป็น จึงทำให้ประชาชนเกิดความเดือดร้อนไปทั่ว

สองประการดังกล่าวข้างต้น เป็นความทุกข์ภายใต้ภาวะจำยอมที่เห็นได้ในขณะนี้ แต่เชื่อได้ว่าในอนาคตจะเกิดความทุกข์ภายใต้ภาวะจำยอมอีกหลายรูปแบบ ถ้าการเมืองการปกครองของประเทศไทยยังเป็นเหมือนที่เป็นอยู่ในปัจจุบัน เท่าที่พอจะมองเห็นเค้าลางว่าจะเกิดขึ้นในอนาคตอันใกล้ก็คือ ปัญหาหนี้ ทั้งหนี้ครัวเรือน และหนี้สาธารณะมีโอกาสเกิดขึ้น และส่งผลกระทบถึงการเงิน การคลังของประเทศค่อนข้างแน่นอน และถ้าเป็นเช่นนี้คนไทยคงจะได้รับความทุกข์ ภายใต้ภาวะจำยอมเพิ่มขึ้นแน่นอน