คว่ำบาตรรัสเซีย ‘ไม่ได้ผล’

ชาติมหาอำนาจด้านอาวุธและเศรษฐกิจในโลกตะวันตกนำโดยสหรัฐฯ เริ่มตระหนักถึงความจำเป็นที่ต้อง “จ่ายแพง” เพื่อรักษาหน้าตาและความน่าเชื่อถือในการทำสงครามเศรษฐกิจกับรัสเซีย โดยมียูเครนทำสงครามด้านอาวุธเป็นหลัก

เป็นสงครามของการทำลายล้างระหว่างยูเครนและรัสเซีย โดยมีโลกตะวันตกเข้ามายุ่ง ให้การสนับสนุนทุกด้านกับยูเครนเพื่อปกป้องระบอบเสรีนิยมประชาธิปไตย

ไม่ต้องคำนึงถึงความสูญเสียด้านชีวิตมนุษย์ ทั้งทหารและพลเรือนเป็นหมื่นหรือแสนคนเพราะอาวุธทันสมัยในสงคราม ความย่อยยับของบ้านเมืองในยูเครนซึ่งต้องใช้เวลาหลายปีในการฟื้นฟู ด้วยเงินมหาศาล ขึ้นอยู่กับว่าสงครามจะจบเมื่อไหร่

เวลานี้ ไม่มีสัญญาณว่าจะเลิกรา หรือสงบศึก ผู้นำยูเครน อดีตดาวตลกทีวี โวโลดิมีร์ เซเลนสกี้ ประกาศว่ายูเครนต้องเป็นฝ่ายชนะเท่านั้น รัสเซียต้องถอนออกไปจากพื้นที่ยึดครองซึ่งมากกว่า 20 เปอร์เซ็นต์ของยูเครน หลังจาก 6 เดือนของสงคราม

เป็นเงื่อนไขที่ไม่มีทางเป็นไปได้ ยูเครนต้องพึ่งสหรัฐฯ อังกฤษ และยุโรป ด้านอาวุธและเงิน ซึ่งประชาชนในประเทศเหล่านั้นเริ่มตั้งคำถามว่าจะสนับสนุนยูเครนไปเพื่ออะไร ขณะที่โลกตะวันตกเผชิญกับค่าครองชีพสูง เงินเฟ้อ ความทุกข์ยากลำบาก

สังคมยุโรปกำลังกลายเป็นเหมือนกลุ่มประเทศในโลกที่ 3 เพราะวิกฤตเศรษฐกิจซึ่งเกิดจากผลกระทบย้อนจากมาตรการคว่ำบาตรรัสเซีย 7 ครั้งนำโดยสหรัฐฯ

ยุโรปกำลังขาดแคลนพลังงาน โดยประกาศตัดไม่ซื้อน้ำมันและลดการซื้อก๊าซรัสเซียโดยไม่มีแผนรองรับว่าจะเอาพลังงานมาจากแหล่งไหน ฤดูหนาวที่กำลังจะมาถึงจะทำให้คนหลายสิบล้านคนขาดแคลนอาหารและพลังงาน

สหรัฐฯ ลำบากน้อยที่สุด ยุโรปลำบากหนัก แต่อังกฤษสาหัส คนหลายสิบล้านครอบครัวจะขาดแคลนอาหารและพลังงาน ร้านค้า ผับ ร้านอาหารหลายพันแห่งคาดว่าจะต้องปิดตัวลงเพราะไม่สามารถรับกับต้นทุนที่สูงขึ้น ต้องการให้รัฐบาลช่วยเหลือ

เป็นการประเมินผิดพลาดอย่างแรงโดยโลกตะวันตกที่คาดว่ารัสเซียจะสิ้นสภาพเพราะมาตรการคว่ำบาตร ตรงกันข้าม รัสเซียกับฟื้นตัวและตั้งรับกับแรงกดดันได้เพราะมีพลังงานและอาหารที่โลกต้องการ เศรษฐกิจรัสเซียไม่ได้ถูกกระทบมากนัก

การประเมินของไอเอ็มเอฟคาดว่าเศรษฐกิจของรัสเซียจะหดตัวเพียง 6 เปอร์เซ็นต์ในปี 2022 ต่ำกว่า 15 เปอร์เซ็นต์ที่โลกตะวันตกคาดการณ์ การขายพลังงานทำให้รัสเซียมีดุลบัญชีเดินสะพัดเกินมากถึง 265 พันล้านดอลลาร์

สื่อ Bloomberg อ้างบริษัทที่ปรึกษา Capital Economics ว่ารัสเซียสามารถอยู่รอดได้มากกว่า 1 ปีอย่างสบายๆ โดยไม่ต้องขายก๊าซธรรมชาติให้ยุโรป เพราะมีตลาดทางเลือกในเอเชียโดยเฉพาะอินเดียและจีนซึ่งเป็นลูกค้ารายใหญ่

ถ้าราคาพลังงานยังอยู่ในระดับนี้ รัสเซียสามารถมีรายได้เพียงพอในการขายก๊าซให้ยุโรปในระดับ 20 เปอร์เซ็นต์ของขีดความสามารถ โดยมีรายได้ 2 หมื่นล้านดอลลาร์แต่ละไตรมาส ถ้าไม่ขายก๊าซให้สัก 1 ปี ก็ไม่มีปัญหาอะไร

แต่ยุโรปกำลังจะสิ้นสภาพ ทุกวันนี้หายใจไม่ทั่วท้อง ไม่มั่นใจว่ารัสเซียจะหยุดส่งก๊าซในฤดูหนาวนี้หรือไม่ ก๊าซสำรองในสต๊อกของหลายประเทศไม่เพียงพอด้วย

มาตรการคว่ำบาตรได้ส่งผลกระทบอย่างแรง ทำให้เศรษฐกิจของยุโรป อังกฤษและสหรัฐฯ อยู่ในสภาวะถดถอย แต่ยังไม่ยอมรับว่าเป็นเพราะไปคว่ำบาตรรัสเซียโดยไม่มีแผนรองรับ เป็นการเล็งผลเลิศเกินไป เข้าทำนองให้ทุกข์แก่ท่านทุกข์นั้นถึงตัว

แต่ยุโรป อังกฤษ และสหรัฐฯ ยังทำตัวเป็นผู้ร้ายปากแข็ง ไม่ยอมรับว่าพลาด

แผนคว่ำบาตรไม่ซื้อเพชรรัสเซีย ก็ไม่เป็นผล บริษัททำเหมืองเพชรรัสเซียได้มีตลาดทางเลือกที่อินเดียโดยซื้อขายเป็นเงินรูปีและเงินสกุลอื่นโดยไม่ใช้ดอลลาร์

เงินดอลลาร์เริ่มมีความหมายน้อยลง หลายประเทศได้ค้าขายโดยใช้เงินสกุลของตัวเอง เงินยูโรค่าตกต่ำกว่าดอลลาร์ เหตุที่เกิดขึ้นเป็นสิ่งไม่คาดฝันมาก่อน

ซ้ำร้าย แรงต่อต้านรัสเซียในกลุ่มสมาชิกสหประชาชาติเริ่มแปรเปลี่ยนอย่างมาก วันที่ 2 เดือนมีนาคม เมื่อสมาชิกประชุมเพื่อประณามรัสเซียมี 141 ประเทศเข้าร่วมซึ่งเป็นประมาณ 73 เปอร์เซ็นต์ของสมาชิก แม้มติจะไม่เป็นผลบังคับก็ตาม

ในการประชุมไม่กี่วันก่อนหน้านี้ มีสมาชิก 58 ใน 193 ประเทศในการลงคะแนนเสียงตรงข้ามกับรัสเซีย เป็นเพียง 30 เปอร์เซ็นต์ที่สนับสนุนยูเครน ส่วนใหญ่เป็นยุโรป ไม่มีประเทศในแอฟริกา ตะวันออกกลาง และกลุ่ม BRICS เข้าร่วม

ในละตินอเมริกามีโคลอมเบีย กัวเตมาลา ที่โหวตต้านรัสเซีย ที่เหลือไม่เอาด้วย

ล่าสุด กลุ่มประชาคมยุโรปซึ่งมีสมาชิก 27 ประเทศจะประชุมในกรุงปราก สัปดาห์หน้าเพื่อจะตัดสินใจยกเลิกข้อตกลงเรื่องวีซ่าสำหรับชาวรัสเซีย จะทำให้คนรัสเซียเข้าอียูยาก ใช้เวลานานในการขอวีซ่า ขั้นตอนยุ่งยากและมีราคาแพง

กลุ่มรัฐมนตรีต่างประเทศอียูอ้างว่าไม่ต้องการเห็นคนรัสเซียเดินเพ่นพ่านในยุโรป ขณะที่รัสเซียกำลังทำสงครามกับยูเครนที่ยุโรปให้การสนับสนุน เยอรมนีประกาศว่าจะสนับสนุนยูเครนให้ถึงที่สุด แม้จะเสี่ยงกับการขาดแคลนพลังงาน

ประธานรัฐสภารัสเซียเตือนว่าการห้ามคนรัสเซียเข้าประเทศในยุโรป จะทำให้ขาดรายได้ประมาณ 2 หมื่นล้านดอลลาร์ต่อปี จากการใช้จ่ายของนักท่องเที่ยวรัสเซีย

นี่เป็นมาตรการล่าสุดในการคว่ำบาตรรัสเซีย บางประเทศในยุโรปและกลุ่มบอลติกได้ห้ามคนรัสเซียเข้าประเทศ แต่เยอรมนีและเจ้าหน้าที่ระดับสูงของอียูมองว่าไม่สมควรในการเล่นงานคนรัสเซียที่ไม่เกี่ยวข้องกับสงครามโดยตรง