ทำความเข้าใจและอยู่ให้เป็นในโลกที่เกิดสภาวะเศรษฐกิจถดถอย

โดย วรวลัญช์ จิตคะเนการ

ทุกวันนี้คำว่า “สภาวะเศรษฐกิจถดถอย” กลายเป็นคำสำคัญซึ่งทำให้คนที่สนใจหรือไม่สนใจข่าวเศรษฐกิจ ต้องหันมาทำความเข้าใจผลกระทับอันเกิดจากสภาวการณ์ดังกล่าว เพราะคำว่า “เศรษฐกิจถดถอย” เป็นเรื่องอันส่งผลกระทบต่อการดำเนินชีวิต การประกอบอาชีพ และ การสร้างความเชื่อมั่นในการใช้จ่ายของผู้คนในปัจจุบันเป็นอย่างยิ่ง

บทความชิ้นนี้จะเป็นการเรียบเรียงข้อมูล เพื่อทำความเข้าใจเกี่ยวกับภาวะเศรษฐกิจถดถอย การปรับตัวเพื่อให้ดำเนินชีวิตโดยไม่ได้รับผลกระทบมากนักจากสภาวะการณ์ รวมไปถึงการปรับแนวคิดเพื่อรับมือกับสถานการณ์ที่จะเกิดขึ้น และ โอกาสในการฟื้นตัวจากสภาวะเศรษฐกิจถดถอย นั้นจะมีสัญญานใดบ่งบอกบ้าง

• ทำความเข้าใจสภาวะเศรษฐกิจถดถอย

ในอดีตสภาวะเศรษฐกิจถดถอยคือการลดลงของตัวเลขผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศ หรือ Gross Domestic Product (GDP) 2 ไตรมาสต่อเนื่องกัน หากในปัจจุบันไม่สามารถ ใช้นิยามแบบเดิมได้อีก เนื่องจากมีปัจจัยหลายอย่าง ที่จะต้องนำมาพิจารณา ยกตัวอย่างเช่น อัตราการจ้างงาน ตัวเลขการบริโภค ผลผลิตภาคอุตสาหกรรม รวมไปถึงสถานการณ์อื่นอย่าง โรคระบาด หรือ สงคราม ที่ล้วนเป็นปัจจัยอันก่อนให้เกิดสภาวะเศรษฐกิจถดถอยได้ทั้งนั้น ดังนั้นการทำนายสภาวะเศรษฐกิจถดถอยล่วงหน้าจึงไม่สามารถกำหนดระยะเวลาได้อย่างชัดเจน แต่หากมีปัจจัยดังที่กล่าวในข้างต้นเกิดขึ้นในเวลาเดียวกันก็มีโอกาสสูงที่จะเกิดภาวะถดถอยทางเศรษฐกิจ

ด้วยสถานการณ์ปัจจุบันที่การเข้าถึงข้อมูลและข่าวสาร สามารถทำได้โดยง่าย เมื่อมีการเผยแพร่ข้อมูล “สภาวะเศรษฐกิจถดถอย” ที่เกิดขึ้นหลังการเกิดโรคระบาดครั้งใหญ่ทั่วโลก คนทำงาน หรือ ผู้ประกอบการต่างตระหนักในการปรับเปลี่ยนวิถีในการดำรงชีวิต และ วิธีในการดำเนินธุรกิจ เพราะหลายคนมีบทเรียนจากวิกฤติเศรษฐกิจมาด้วยกันหมดไม่ว่าจะเป็นช่วง “วิกฤติทางการเงินในเอเชีย ปี 2540 (วิกฤติต้มยำกุ้ง) หรือวิกฤติสินเชื่อซับไพรม์ในปี 2550 ในสหรัฐอเมริกา ประสบการณ์ดังกล่าวทำให้การปรับตัวเกิดขึ้นได้อย่างรวดเร็ว ประกอบกับโลกปัจจุบันที่เข้าสู่ยุคดิจิทัลแบบเต็มตัวทำให้มีตัวช่วยและทางออกเพิ่มมากขึ้นกว่าในอดีต ซึ่งน่าจะทำให้ “สภาวะเศรษฐกิจถดถอย” ในรอบนี้เข้าสู่ช่วงของการฟื้นฟูได้อย่างรวดเร็ว


• สภาวะเศรษฐกิจถดถอย คือปุ๋ยชั้นดีในการเติบโตของ แก๊งต้มตุ๋น

ในโลกปัจจุบันที่การเข้าถึงอินเทอร์เน็ตกลายเป็นเรื่องปกติ ทันทีที่ผู้คนรู้สึกหมดหวัง หรือ หาทางออกไม่ได้ พวกเขาจะหันไปหาเครื่องมือที่ง่ายที่สุดในการหาเงิน และโลกอินเทอร์เน็ตที่เข้าถึงได้ง่ายในปัจจุบัน ก็เปรียบเสมือนศูนย์รวมของเหล่ามิจฉาชีพเป็นที่ที่นักต้มตุ๋นสามารถก่อเหตุการณ์หลอกลวงได้อย่างง่ายดาย

ดร. เพรสตัน ดี เชอร์รี่ (Dr. Preston D Cherry) นักวางแผนทางการเงินให้สัมภาษณ์กับสื่อออนไลน์อย่าง นิวยอร์ค แมกกาซีน กล่าวไว้ว่า “การระบาดของโควิด 19 ทำให้ผู้คนรู้สึกตื่นตระหนกและไม่มั่นใจในอนาคตของตนเอง ซึ่งสถานการณ์ดังกล่าวนับเป็นปุ๋ยชั้นดีในการเติบโตของแก๊งต้มตุ๋น หรือ 18 มงกุฏ ที่มักจะมีคำเชิญชวนในการลงทุนพร้อมผลตอบแทนที่ดีกว่าจะเป็นจริงได้ หากในความเป็นจริงแล้วพวกเราต้องตระหนักให้ดีว่า ไม่มีไม้กายสิทธิ์สำหรับการทำเงิน”

ตัวอย่างชัดเจนที่น่าจะทำให้เห็นภาพของประโยคที่ว่า “ไม่มีมายกายสิทธิ์สำหรับการทำเงิน” ได้ดีที่สุดคือกรณี “สแกมคริปโตเคอเรนซี่” และ “หุ้นมีม” อย่าง AMTD Digital ตัวอย่างที่โด่งดังที่สุดของ Meme Coin Rush (โทเคนที่เกิดขึ้นจากเรื่องราวบนโลกออนไลน์หรือโซเชียลมีเดีย) ในกรณีคือ Dogecoin (DOGE) ที่ราคาพุ่งขึ้นในปี 2021 แน่นอนว่า Dogecoin ไม่ได้ถูกคิดขึ้นเพื่อเป็นการหลอกลวง แต่ปัญหาเกี่ยวกับเหรียญมีมอย่าง DOGE คือ ความที่เหรียญนี้ไม่มีกรณีการใช้งานและไม่ได้ถูกสร้างให้มีกรณีการใช้งานตั้งแต่แรก ซึ่งตัวเหรียญเองเกิดขึ้นเพื่อการเก็งกำไรอย่างเดียว

ด้วยเหตุนี้คุณควรระมัดระวังเมื่อได้รับข่าวเรื่องผลิตภัณฑ์การเงินที่มีการโฆษณามากเกินไป หากคุณไม่มีความรู้ และความชำนาญจำเป็นอย่างยิ่งที่ต้องทำการศึกษาก่อนการลงทุน เพราะในช่วงเวลาที่เกิดวิกฤตินั้นคำเชิญชวนมักดูดีเสมอ และเหล่านักต้มตุ๋นรู้ดีกว่า สภาวะการตัดสินใจของคนทั่วไปไม่ได้อยู่ในสภาวะปกติดังนั้น อย่าได้เอาเงินของคุณไปลงทุนตามกระแส หรือ คำเชิญชวนที่มาพร้อมผลตอบแทนที่เกินจริง เพราะเรื่องแบบนั้นไม่เคยมีอยู่จริง

• การปรับตัวเพื่อให้อยู่รอดในสภาวะเศรษฐกิจถดถอย

เมื่อสำนักข่าวเริ่มรายงานตัวเลข ค่าครองชีพที่สูงขึ้นจากราคาอาหาร และ พลังงาน มีรายงานตัวเลขคนว่างงานมากขึ้น ตัวเลขจีดีพีลดลง คนทั่วไปจะรู้ด้วยตนเองว่ากำลังอยู่ในสถานการณ์ที่จะเข้าสู่ภาวะเศรษฐกิจถดถอย ซึ่งการเผชิญหน้ากับเหตุการณ์ทีเกี่ยวกับปากท้อง และ การดำรงชีวิตย่อมทำให้ผู้คนทั่วไปกังวลใจ เราจะได้เห็นรถต่อแถวกันยาวเหยียดหน้าปั๊มน้ำมัน การกักตุนอาหาร หรือ แม้กระทั่งความเงียบเหงาในห้างสรรพสินค้าที่คนไม่กล้าออกไปใช้จ่าย

เมแกน แมคคอย (Megan McCoy) ที่ปรึกษาทางการเงินและศาสตราจารย์ด้านการวางแผนทางการเงินที่ Kansas State University ให้สัมภาษณ์กับสื่อออนไลน์ทางด้านเศรษฐกิจอย่าง นิวยอร์ค แมกาซีนเอาไว้ว่า “ผู้คนมักจะทำบางสิ่งบางอย่างเมื่อพวกเขารู้สึกไม่มั่นใจต่อสถานการณ์ แต่จะดีกว่าถ้าพวกเขาเลือกที่จะไม่ตัดสินใจในช่วงเวลาที่กำลังเกิดความกังวล เพราะ ไม่มีใครตัดสินใจได้ดีและถูกต้องในเวลาที่พวกเขาต้องเผชิญกับสิ่งที่ไม่เคยเจอมาก่อน ซึ่งการตัดสินใจด้วยความไม่รอบคอบซึ่งจะส่งผลเสียในระยะยาว”

เมื่อเกิดสภาวะเศรษฐกิจถดถอย ธนาคารพร้อมจะขึ้นดอกเบี้ย ตลอดเวลาเพื่อทำให้ตัวเลขเงินเฟ้อลดลง ขณะเดียวกันค่าครองชีพจากเดิมที่เคยใช้จ่ายจะสูงขึ้น 10-15 เปอร์เซ็นต์ นอกจากนี้ยังหมายรวมถึงตัวเลขการว่างงานของบัณฑิตจบใหม่ หรือ การปลดพนักงานจำนวนมากเนื่องมากจากสภาวะเศรษฐกิจถดถอยด้วยเหตุดังกล่าวเราจึงไม่สามารถใช้ชีวิตแบบเดิมได้อีกต่อไป หากต้องรู้จักปรับตัวพิจารณามูลค่าแท้จริงของทรัพย์สินที่จะซื้อหรือลงทุน รวมถึงประเมินสถานการณ์ในภาพรวมทางเศรษฐกิจที่จะเกิดขึ้นในอนาคตด้วยการติดตามข้อมูลข่าวสารอย่างใกล้ชิด


• เผชิญปัญหาด้วยแนวคิด Growth Mindset (กรอบความคิดแบบเติบโต)

หลายคนอาจพบปัญหากับเงินสำรองฉุกเฉินที่มีไม่พอ การขอเงินทุนฉุกเฉินเป็นสิ่งสำคัญในสภาวะเศรษฐกิจถดถอย หากผู้ใดไม่มีก็จำเป็นต้องเรียนรู้ที่จะปรับเปลี่ยนวิธีคิดในการหารายได้เพื่อเลี้ยงชีพและการอยู่รอด ดังเช่นที่ นักวางแผนทางการเงินและหัวหน้าโครงการวางแผนการเงินของมหาวิทยาลัยวิสคอนซิน กล่าวว่า

“หากตกงานในช่วงเวลานี้ การหางานใหม่ที่เทียบเท่าเดิมอาจทำได้ยาก ดังนั้นเราต้องพร้อมที่จะปรับเปลี่ยนอยู่ตลอดเวลา แม้จะไม่ใช่สิ่งที่ถนัดมากนักแต่ต้องบอกกับตนเองไว้ว่านี่คือการทำงานเพื่อเลี้ยงชีพ และ เป็นการจัดการทางการเงินเพื่อให้ดำรงชีวิตอยู่ต่อได้"

การมีกรอบความคิดแบบเติบโตตามผลงานของ คาโรล ดเว็ก (Carol Dweck) นักจิตวิทยาที่เขียน หนังสือยอดนิยมเรื่อง Mindset: The New Psychology of Success ได้เขียนในหนังสือเล่มดังกล่าวเอาไว้ว่า “กรอบความคิดแบบเติบโตนั้นขึ้นอยู่กับความเชื่อที่ว่าคุณสมบัติพื้นฐานของคุณคือสิ่งที่คุณสามารถปลูกฝังผ่านความพยายามของคุณ แม้ว่าผู้คนอาจแตกต่างกันทั้งในความสามารถความถนัด ความสนใจ หรือนิสัยใจคอ ทุกคนสามารถเปลี่ยนแปลงและเติบโตผ่านประสบการณ์”

“การคิดแบบนี้อาจทำได้ยากในช่วงเวลาที่เราลำบาก แต่เนื่องจากกรอบความคิดดังกล่าวเป็นการปรับทัศนคติและมุมมองของตนเอง ดังนั้นถ้าคุณคิดว่าคุณทำได้ คุณก็ทำได้ แต่ถ้าคุณคิดว่าคุณทำไม่ได้ คุณก็จะทำไม่ได้ วิธีคิดดังกล่าวส่งพลังในทางปฏิบัติเป็นอย่างมาก”

แนวคิดแบบ Growth Mindset ในช่วงเวลาที่ต้องเผชิญกับสภาวะเศรษฐกิจถดถอย นั้นสามารถปรับใช้ได้ทั้งในมุมของผู้ประกอบการ และ ในมุมของลูกจ้าง หากคุณเป็นผู้ประกอบการแนวคิดแบบ Growth Mindset ที่คุณเชื่อว่าคุณต้องผ่านวิกฤติให้ได้ จะทำให้คุณดึงศักยภาพทั้งหมดที่มีอยู่ออกมา และ ปรับเปลี่ยนวิธีการเดิมให้เข้ากับกระแสและยุคสมัย ขณะที่ลูกจ้าง จะเริ่มมองหาโอกาสในการเพิ่มศักยภาพให้กับตนเองไม่ให้ความรู้หยุดอยู่กับที่และปรับตัวเพื่อให้เข้ากับความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นขององค์กร

• จำไว้ว่าหลังเศรษฐกิจตกต่ำ เวลาแห่งการฟื้นตัวจะมาถึง

การเกิดขึ้นของ “สภาวะเศรษฐกิจถดถอย” นั้นเป็นเรื่องที่เกิดขึ้นได้ตามปัจจัยของสภาพเศรษฐกิจ ปัจจัยพลังงาน และ สถานการณ์โลก จากสถานการณ์ สภาวะเศรษฐกิจถดถอย จากในอดีตที่ผ่านมานั้นจะเห็นได้ว่าจะใช้ระยะเวลาในการฟื้นตัวแบบค่อยเป็นค่อยไป และ ใช้ระยะเวลาประมาณ 1 -2 ปี

ดังนั้น “สภาวะเศรษฐกิจถดถอย” ในเวลานี้ก็เพียงแค่รอเวลาเพื่อฟื้นกลับมา ขณะเดียวกันเราไม่ควรตื่นตระหนกจนเกินไป เพราะ “สภาวะเศรษฐกิจถดถอย” เป็นวงจรของระบบเศรษฐกิจ ปรากฏการณ์นี้เกิดขึ้นประมาณหนึ่งหรือสองครั้งในรอบ 70 ปีที่ผ่านมา และหากจะเกิดขึ้นอีกครั้ง การตั้งรับด้วยความไม่ตระหนกจนเกินไป รวมไปถึงการมีสถานะทางการเงินที่เข้มแข็ง

ดังเช่นช่วงหนึ่งของการให้สัมภาษณ์ที่ ดร.เชอร์รี่ ได้ระบุเอาไว้กับ เว็บไซต์นิวยอร์ค แมกาซีนว่า "เป็นเรื่องง่ายและเป็นปกติที่จิตใจของคนเรามักจะมีความกังวลกับ “สภาวะเศรษฐกิจถดถอย” แม้ว่าจะเคยผ่านมาแล้ว เพราะกลัวว่าสิ่งต่าง ๆ จะเลวร้ายอีกครั้ง แต่ระบบเศรษฐกิจยุคนี้มีความแตกต่างจากในอดีตเป็นอย่างมาก รวมทั้งปัญหาในครั้งนี้มีสัญญาณหรือแนวโน้มมากมายในทางที่ไม่ได้เลวร้ายจนเกินไปนักนั่นเอง

---------------

ข้อมูลอ้างอิง
- https://www.thecut.com/2022/07/lessons-from-past-recessions.html“what can we learn from recessions past” บทสัมภาษณ์ ดร. เพรสตัน ดี เชอร์รี่ (Dr. Preston D. Cherry) นักวางแผนทางการเงิน
- https://money.usnews.com/investing/cryptocurrency/slideshows/top-crypto-scams-to-watch?slide=7 “5 Top Crypto Scams to Watch in 2022”
- https://hbr.org/2016/01/what-having-a-growth-mindset-actually-means “What Having a “Growth Mindset” Actually Means” (กรอบความคิดแบบเติบโต)
- https://finance.yahoo.com/news/mystery-meme-stock-no-one-162000061.html“Mystery of the ‘meme stock’ no one had ever heard of that went from $1 billion market cap to over $400 billion in a matter of days”