‘อัฟกานิสถานเสี่ยงต่อหายนะ’

ปัญหาการระบาดของโควิด-19 และวิกฤตด้านเศรษฐกิจอันเป็นผลจากความล่าช้าในการขนส่งสินค้า เงินเฟ้อและอัตราดอกเบี้ยซึ่งอาจอยู่ในช่วงขาขึ้น ทำให้สิ่งที่เกิดขึ้นในอัฟกานิสถานไม่ได้อยู่ในความสนใจของชาวโลกมากเหมือนแต่ก่อน

แต่การลอบวางระเบิด และปะทะกันด้วยอาวุธยังมีอยู่เป็นระยะ ทั้งในกรุงคาบูลเมืองหลวงและเมืองในพื้นที่รอบนอก ทำให้เสียชีวิตครั้งละหลายสิบราย

กลุ่มไอซิส เค ซึ่งแตกหน่อมาจากกลุ่มไอซิสยังสร้างปัญหาให้รัฐบาลตอลิบาน

นับตั้งแต่กองกำลังตอลิบานยึดอัฟกานิสถานได้ตั้งแต่เดือนสิงหาคม สถานการณ์ต่างๆ ทั้งการเมือง เศรษฐกิจ สังคม และปัญหาอื่นๆ ยังไม่มีท่าทีว่าจะได้รับการจัดการอย่างเป็นระบบ เพราะรัฐบาลตอลิบานขาดเงิน

มีคำเตือนจากรัฐมนตรีของสวีเดนและปากีสถานว่าอัฟกานิสถานอยู่ในสภาวะเสี่ยงอย่างมากที่จะเกิดความวุ่นวายอย่างหนัก เพราะวิกฤตต่างๆ ทำให้ประเทศขาดพื้นฐานด้านความมั่นโดยเฉพาะเรื่องวิกฤตเศรษฐกิจ

ถ้าประชาคมโลกไม่ยื่นมือช่วยเหลือด้านการเงินแก่อัฟกานิสถาน ประเทศจะเกิดวิกฤตจนยากต่อการแก้ไข เพราะประเทศที่เคยให้เงินช่วยเหลือได้ระงับโครงการต่างๆ โดยเฉพาะเรื่องเงินช่วยเหลือ ซึ่งจำเป็นอย่างมากสำหรับพยุงสภาวะเศรษฐกิจ

รัฐมนตรีด้านพัฒนาของสวีเดน นายเปอร์ ออลสัน ฟริดจ์ ซึ่งได้เจรจากับตัวแทนรัฐบาลตอลิบานในประเทศกาตาร์ ได้บอกผู้สื่อข่าวของรอยเตอร์ว่า “อัฟกานิสถานเสี่ยงต่อการล่มสลาย และอาจจะเกิดขึ้นเร็วกว่าที่คาดก็เป็นได้”

การล่มของระบบเศรษฐกิจแบบไม่มีอะไรยับยั้งได้จะนำไปสู่การก่อการร้ายอย่างมาก โดยเฉพาะเป็นการฉวยโอกาสของกลุ่มติดอาวุธต่างๆ

รัฐบาลสวีเดนจะไม่ให้ความช่วยเหลือด้านการเงินโดยตรงแก่รัฐบาลตอลิบาน แต่จะให้ความช่วยเหลือด้านมนุษยธรรม กิจกรรมต่างๆ ทางสังคม ผ่านองค์กรประชาสังคมที่ทำหน้าที่ช่วยเหลือประชาชน ซึ่งกำลังประสบภาวะอดอยาก ขาดอาหาร

หลายประเทศ รวมทั้งองค์กรต่างๆ ได้ระงับโครงการความช่วยเหลือด้านพัฒนาประเทศ แต่หันไปเน้นโครงการเพื่อมนุษยชนเป็นหลัก เพื่อหลีกเลี่ยงการยอมรับรัฐบาลตอลิบานซึ่งได้เข้ากุมอำนาจรัฐอย่างเต็มที่

ทุกวันนี้กลุ่มตอลิบานได้ตระหนักถึงปัญหาการยอมรับโดยประชาคมโลก และองค์การสหประชาชาติ ดังนั้นจึงพยายามทำให้ตัวเองดูดีด้วยการผ่อนปรนกฎระเบียบที่เข้มงวดอย่างที่เคยใช้ในยุคแรกที่ยึดประเทศได้ในช่วงปี 1996-2001

ประชาชนอัฟกันที่ประสบความยากลำบากยังพยายามหาทางออกนอกประเทศผ่านเพื่อนบ้านเช่นปากีสถาน และอิหร่าน มีการขายทรัพย์สินเพื่อหาทุนในการเดินทางและสร้างชีวิตใหม่ในต่างแดน

รัฐมนตรีด้านข่าวสารของปากีสถาน นายฟาวัด เชาด์ฮรี บอกผู้สื่อข่าวรอยเตอร์ในดูไบว่าการติดต่อเจรจากับรัฐบาลตอลิบานเป็นหนทางเดียวที่จะระงับวิกฤต โดยเฉพาะอย่างยิ่งความหายนะด้านมนุษยธรรม และต้องเป็นไปอย่างรวดเร็ว

นายเชาด์ฮรียังได้เรียกร้องให้ประเทศและองค์กรต่างๆ ที่ได้อายัดเงินของอัฟกานิสถานไว้ให้เร่งปลดล็อกเพื่อให้รัฐบาลตอลิบานมีเงินสำหรับใช้จ่ายในการฟื้นฟูประเทศ และไม่ให้ประเทศอยู่ในขั้นหายนะ ทั้งยังเตือนซ้ำ

“เราอยากจะเห็นอัฟกานิสถานอยู่ในสภาวะหายนะ หรือในสภาวะฟื้นฟูได้”

“การติดต่อเพื่อพูดคุยเจรจากับรัฐบาลตอลิบานเท่านั้น จะเป็นหนทางให้มีการปกป้องสิทธิมนุษยชน และให้มีการจัดตั้งรัฐบาลเพื่อให้มีเสถียรภาพ และถูกต้องตามรัฐธรรมนูญในการบริหารประเทศ” นายเชาด์ฮรีกล่าว

ปากีสถานมีความสัมพันธ์อย่างแน่นหนากับกลุ่มตอลิบาน และในอดีตเคยถูกกล่าวหาว่าได้ให้ความช่วยเหลือกองกำลังตอลิบานในตลอดเวลา 20 ปีที่ทหารสหรัฐฯ อยู่ในอัฟกานิสาถานเพื่อคุ้มครองช่วยเหลือรัฐบาลก่อนหน้าที่ตอลิบานชนะสงคราม

แต่รัฐบาลและผู้นำปากีสถานก็ปฏิเสธข้อกล่าวหาโดยตลอด แม้จะเป็นที่รู้กันโดยทั่วไปว่ามีกองกำลังตอลิบานอยู่ในปากีสถานช่วงสงครามกลางเมือง

รัฐมนตรีฟริดจ์ของสวีเดนกล่าวว่า นับตั้งแต่ได้ยึดประเทศ ตอลิบานยังไม่ได้แสดงให้ชาวโลกได้เห็นว่าได้ลดละเลิกนโยบายต่างๆ ที่บังคับกดขี่ประชาชนในช่วงที่กุมอำนาจช่วงแรก จนสหรัฐฯ ให้บุกเข้าอัฟกานิสถานเมื่อ 20 ปีก่อนหน้านี้

ฟริดจ์ยังชี้ให้เห็นว่าสถานการณ์โดยทั่วไปในอัฟกานิสถานยังไม่เหมาะสมสำหรับรัฐบาลประเทศตะวันตกที่จะเปิดสถานทูตอีกรอบในกรุงคาบูล

ดังนั้น การติดต่อทางการทูตกับรัฐบาลตอลิบานจึงกระทำในกาตาร์ ซึ่งตอลิบานมีสำนักงานตัวแทนอยู่ตลอดในยุคที่ยังไม่ได้ยึดประเทศ รัฐมนตรีสวีเดนจึงได้มีโอกาสพบปะเจรจากับตัวแทนตอลิบานในกาตาร์ในสัปดาห์นี้

รัฐมนตรีเชาด์ฮรีของปากีสถานกล่าวว่า ถึงเวลาแล้วที่สหรัฐฯ จีน และชาติมหาอำนาจอื่นๆ จะเจรจาหาทางกำหนดรูปแบบและแนวทางปฏิบัติเพื่อการรับรองรัฐบาลตอลิบานอย่างเป็นทางการ

นั่นรวมถึงการยกเลิกมาตรการคว่ำบาตรโดยสหประชาชาติ ที่มีผลต่อรัฐบาลตอลิบาน ผู้นำตอลิบาน รวมทั้งบุคคลในรัฐบาลที่ถูกคว่ำบาตร

“ด้วยมาตรการต่างๆ เหล่านี้ พร้อมความช่วยเหลือ จะเป็นหนทางเดียวที่จะทำให้อัฟกานิสถานรอดพ้นจากสภาวะหายนะและความไร้เสถียรภาพ” นายเชาด์ฮรีเน้น พร้อมเตือนว่าระเบิดเวลาที่จะทำให้เกิดหายนะดังว่ายังไม่หยุดเดิน