เอธิโอเปีย...แหล่งค่าแรงต่ำ

ใครอยากไปทำงานต่างประเทศ เป็นคนงานในโรงงานผลิตเสื้อผ้าสำเร็จรูป ด้วยค่าแรง 26 ดอลลาร์ต่อเดือน หรือประมาณ 832 บาทบ้าง?

ใช่แล้ว ค่าจ้างไม่ถึงพันบาทต่อเดือน ต้องทำงาน 8 ชั่วโมงเหมือนแรงงานในโรงงานอุตสาหกรรมทั่วไป และระดับค่าแรงนี้คุยได้ว่าต่ำที่สุดในโลกสำหรับแรงงานผลิตเสื้อผ้าสำเร็จรูป จะเรียกว่าการกดขี่ขูดรีดค่าแรงก็ไม่ได้ เพราะรัฐบาลกำหนด

ที่ไหนหรือ? อ๋อ หนึ่งในประเทศบนทวีปแอฟริกามีประชากร 105 ล้านคน ไม่มีทางออกทางทะเล ก่อนหน้านี้มีปัญหาคนอดอยากจนเป็นวิกฤตสะท้านโลก

ค่าแรงขั้นต่ำในประเทศเพื่อนบ้านเราสำหรับผลิตเสื้อผ้าสำเร็จรูปได้ประมาณ 100 บาทต่อวัน ช่วงยุคตลาดโรงเกลือรุ่ง พวกพ่อค้าในบ้านเราส่งผ้าไปตัดที่นั่น เอามาส่งในตลาดค้าส่งกรุงเทพฯ เป็นแหล่งขายเสื้อ กางเกง ตัวละ 199 บาท หรือต่ำกว่า

ก่อนหน้านี้ประเทศไทยเคยเป็นศูนย์ผลิตสิ่งทอและเสื้อผ้าสำเร็จรูป คุยเรื่องค่าจ้างแรงงานต่ำ เหมาะสำหรับการลงทุน จากนั้นก็ย้ายออกไปเวียดนาม กัมพูชา และประเทศในชมพูทวีป ถือว่าสิ้นสุดของยุคทองที่เพลง “สาวฉันทนา” กระหึ่มเมือง

เดี๋ยวนี้ ประเทศเอธิโอเปีย กินขาด แรงงานต่ำ 26 ดอลลาร์ เท่านั้น เพราะรัฐบาลไม่ได้กำหนดแรงงานขั้นต่ำ แม้จะได้จัดตั้งศูนย์อุตสาหกรรมขนาดใหญ่

ผู้ผลิตเสื้อผ้าสำเร็จรูปสำหรับส่งออก ได้แหล่งต้นทุนค่าแรงต่ำในเอธิโอเปีย และหวังว่ามูลค่าการส่งออกเสื้อผ้าสำเร็จรูปจะนำรายได้เข้าประเทศมากถึง 3 หมื่นล้านดอลลาร์ต่อปี เพิ่มจากระดับเริ่มต้น ปัจจุบันอยู่ที่ 145 ล้านดอลลาร์เท่านั้น

การก้าวกระโดดของรายได้เป็นผลจากการส่งเสริมการลงทุนสำหรับบริษัทเสื้อผ้าสำเร็จรูป เป็นบริษัทข้ามชาติยี่ห้อมีชื่อเสียงเช่น เอชแอนด์เอ็ม คาลวิน ไคล์น และทอมมี ฮิลฟิเกอร์ เป็นต้น และหวังว่าจะเป็นผู้นำส่งออกอันดับต้นๆ ของโลก

เมื่อเทียบค่าแรงรายเดือนกับประเทศใกล้เคียงแล้ว ถือว่าต่ำมาก เพราะแอฟริกาใต้จ่ายให้เดือนละ 244 ดอลลาร์ และเคนยาจ่ายให้ 207 ดอลลาร์ ก็นับว่าหลายพันบาท ส่วนของเอธิโอเปีย ถือว่าต่ำกว่ามาตรฐานการครองชีพที่มนุษย์พึงได้รับ

รายงานของ สเติร์น ศูนย์สำหรับธุรกิจและสิทธิมนุษยชน ระบุว่านั่นเป็นอัตราค่าแรงต่ำที่สุดในโลก มีรายงานเกี่ยวกับสวนอุตสาหกรรมฮาวัสซ่า ซึ่งตั้งอยู่ 140 ไมล์ห่างจากกรุงอาดดิส อาบาบา เมืองหลวง ซึ่งรัฐบาลได้ตั้งเพื่อส่งเสริมการลงทุนในปี 2014

รัฐบาลเอธิโอเปียอ้างว่าค่าแรงรายวัน 26 ดอลลาร์ต่อเดือนจะว่าต่ำก็ไม่ได้ เพราะว่าพนักงาน ลูกจ้างของรัฐบาลก็ได้รับอัตรานี้เช่นกัน ระดับนี้จึงถูกใช้เป็นมาตรฐานสำหรับลูกจ้างในอุตสาหกรรมเครื่องนุ่งห่มโดยนักลงทุนจากต่างประเทศ

รายงานของสเติร์น ระบุว่าเป็นเพราะรัฐบาลเอธิโอเปียต้องการเอาใจนักลงทุนต่างชาติด้วยค่าแรงงานต่ำ ถือว่าเป็นการคำนวณผิดพลาด แม้จะต้องการให้ผู้ผลิตในย่านเอเชียและผู้ซื้อในประเทศตะวันตกรับรู้ว่าเอธิโอเปียแข่งขันได้ในเรื่องค่าแรงงาน

ผู้ใช้แรงงานในอุตสาหกรรมเครื่องนุ่งห่มส่วนใหญ่เป็นหญิงจากชนบท ซึ่งไม่รับรู้กฎหรือสิทธิต่างๆ ที่พึงได้ ไม่ได้รับการฝึกฝนชำนาญในฝีมือ ไม่เข้าใจกฎเกณฑ์ต่างๆ ของภาคอุตสาหกรรม และระเบียบการจ้างงานในระบบภาคเศรษฐกิจใหม่

ดังนั้นผู้ใช้แรงงานสาวๆ จึงอัดอั้นตันใจเกี่ยวกับอัตราค่าจ้าง มีปัญหาเรื่องคิดถึงบ้าน และเรื่องของการต้องใช้ชีวิตในโรงงานอุตสาหกรรม ดังนั้นจึงรู้สึกแปลกแยก ขาดแรงจูงใจ มุ่งมั่นในการทำงานจริงจังเพื่อให้ผลผลิตมีประสิทธิภาพ

เพราะการเป็นชาวบ้านจากชนบท ความไม่เข้าใจในกฎเกณฑ์ ธรรมเนียมปฏิบัติเกี่ยวกับภาคอุตสาหกรรม ทำให้คนงานสงสัยว่าเมื่อมาทำงานสาย หยุดงาน หรือพูดคุยกับเพื่อนๆ ในระหว่างการทำงานด้วยกัน ทำไมจึงต้องถูกลงโทษทางวินัย

แม้จะมีสภาผู้ใช้แรงงานเพื่อดูแลด้านสวัสดิการ การทำงานของคนงาน ก็ยังไม่มีการตั้งสหภาพแรงงาน ขาดพลังในการเคลื่อนไหวรวมตัวเพื่อเรียกร้องสิทธิต่างๆ

ในนิคมอุตสาหกรรม ยังไม่มีองค์กรใดทำรณรงค์ชี้แนะเพื่อให้การทำงานมีสภาพที่ดีสำหรับพนักงาน ขาดการฝึกอบรมด้านฝีมือ และสิทธิเรียกร้องค่าจ้างที่เป็นธรรม โดยเฉพาะในสวนอุตสาหกรรมฮาวัสซ่า ดังนั้นจึงจำเป็นต้องมีค่าแรงขั้นต่ำ

ถ้ารัฐบาลทำได้อย่างที่ว่า พนักงานจะเข้าถึงสวัสดิการที่ดีกว่าที่เป็นอยู่ การดำรงชีพที่พออยู่ได้สำหรับแรงงานภาคอุตสาหกรรม การฝึกฝนฝีมือ ด้านอาชีพจะทำให้ผู้ใช้แรงงานเข้าใจถึงหลักปฏิบัติต่างๆ รวมทั้งกฎ จริยธรรมให้แรงงานอุตสาหกรรม

ประเด็นสำคัญคือพนักงานต้องได้รับการฝึกให้ใช้เครื่องมือ อุปกรณ์ต่างๆ สำหรับการเย็บเครื่องนุ่งห่ม การทำงานในบรรยากาศภาคอุตสาหกรรม และคนงานต้องรู้ว่าระหว่างการทำงานจะหยุดคุยกับเพื่อนๆ ไม่ได้ และต้องมาเข้างานตรงเวลา

นี่คือปัจจัยสำหรับประสิทธิภาพในการเพิ่มผลผลิต แต่ต้องใช้เวลา

สำนักข่าวซีเอ็นเอ็นได้สอบถามสำนักเลขาฯ ของนายกรัฐมนตรี แต่ก็ถูกโบ้ยให้ไปถามกระทรวงแรงงานและสวัสดิการสังคม หลังจากรายงานของสเติร์นถูกเผยแพร่ รัฐบาลเอธิโอเปียชี้แจงว่ากำลังอยู่ในขั้นตอนของการกำหนดค่าแรงขั้นต่ำ

และอุตสาหกรรมผลิตเครื่องนุ่งห่มที่กำลังบูมนั่นแหละเป็นปัจจัยสำคัญในการที่ต้องมีค่าแรงขั้นต่ำ เพื่อสร้างมาตรฐานที่แน่นอนสำหรับดึงดูดนักลงทุนต่อไป แต่จะต้องใช้เวลาแค่ไหน ขึ้นอยู่กับความตั้งใจของรัฐบาลว่าจะให้อยู่ในระดับใด

รายได้ต่อเดือนเพียง 26 ดอลลาร์ มากกว่าเบี้ยผู้ชราในบ้านเราเล็กน้อย