“ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย! ภายในเรือนแห่งตระกูลใด บุตรบูชามารดา บิดา ตระกูลนั้นชื่อว่ามีพรหม ภายในเรือนแห่งตระกูลใด บุตรบูชามารดา บิดา ตระกูลนั้นชื่อว่า มีเทวดาคนแรก ภายในเรือนแห่งตระกูลใด บุตรบูชามารดา บิดา ตระกูลนั้นชื่อว่ามีอาจารย์คนแรก และภาวะแห่งเรือนตระกูลใด บุตรบูชามารดา บิดา ตระกูลนั้นชื่อว่า มีอาหุเนยยะ (บุคคลผู้ควรนำของมาบูชา) คำว่า พระพรหม บูรพเทวดา บูรพาจารย์ และอาหุเนยยะเป็นชื่อของมารดา บิดา เพราะมารดา บิดาเป็นผู้มีอุปการะมาก เป็นผู้คุ้มครองเลี้ยงดูบุตร แสดงโลกนี้แก่บุตร นี่คือพุทธพจน์ ซึ่งมีที่มาปรากฏในอิติวุตตกะ พระไตรปิฎกเล่มที่ 25
โดยนัยแห่งพุทธพจน์ข้างต้น พระพุทธเจ้าได้ทรงยกย่องพ่อ แม่เป็นพระพรหม เนื่องจากเป็นผู้ให้กำเนิดบุตร และคุ้มครองบุตร ในทำนองเดียวกับพระพรหมเป็นผู้สร้างโลก และสรรพสิ่งในโลก ทั้งเป็นผู้คุ้มครองโลก ตามคติความเชื่อของศาสนาพราหมณ์ เป็นเทวดาองค์แรก ในทำนองเดียวกับเทวดาที่คอยอารักขามนุษย์ เป็นครูคนแรกเนื่องจากเป็นคนแรกที่คอยสอนให้บุตรเรียนรู้ทุกสิ่งทุกอย่างก่อนใครอื่น เป็นบุคคลผู้ควรแก่การบูชาด้วยสิ่งของ ในทำนองเดียวกันกับปฏิคาหกผู้มีศีล
ด้วยเหตุนี้ ลูกทุกคนที่เรียนรู้และเข้าใจคำสอนของพุทธศาสนา จึงควรยกย่องพ่อ แม่ และในขณะเดียวกัน พ่อ แม่ที่ศึกษาและเข้าใจคำสอนของพระพุทธองค์ ก็ควรทำหน้าที่พระพรหม เทวดา ครู และอาหุเนยยะบุคคลให้ครบถ้วนสมบูรณ์
แต่ในปัจจุบัน ชาวพุทธส่วนหนึ่งมิได้ทำหน้าที่ที่ควรทำในฐานะที่เป็นพรหม เป็นเทวดา เป็นครู และเป็นอาหุเนยยะบุคคล จึงทำให้ลูกบางคนเป็นลูกที่ไม่ดี ดังจะเห็นได้ในกรณีลูกฆ่าพ่อ ข่มขืนแม่ เป็นต้น และในทางกลับกัน พ่อ แม่ฆ่าลูกของตนเองซึ่งปรากฏเป็นข่าวเนืองๆ และที่เป็นเช่นนี้ก็ด้วยเหตุปัจจัยดังต่อไปนี้
1. พ่อ แม่ไม่มีความพร้อมที่จะเป็นพ่อและแม่ จะด้วยวัย ด้วยฐานะทางเศรษฐกิจ หรือด้วยไม่มีอุปนิสัยในการเป็นพ่อ แม่ แต่บังเอิญมีลูกโดยไม่ตั้งใจ เช่น พ่อ แม่ที่อยู่ในวัยเรียน หรือพ่อ แม่ที่มีความคึกคะนองหวังแค่ความสุขทางกามารมณ์ ลูกที่เกิดมาเป็นเพียงผลพลอยได้ของกิจกรรมทางเพศของชาย หญิงที่ไม่ต้องการเป็นพ่อและแม่
2. ลูกที่เกิดมาและเติบโตในสภาพแวดล้อมที่ไม่ดี เช่น ในชุมชนแออัดเต็มไปด้วยบ่อนการพนัน ยาเสพติด และซ่องโสเภณี
3. ลูกที่เกิดมาจากพ่อ แม่ที่มีพฤติกรรมไม่ดี และได้รับอิทธิพลจากพันธุกรรมนั้น
4. คบเพื่อนไม่ดี และถูกอิทธิพลของเพื่อนครอบงำจนกลายเป็นคนเลว
5. เป็นทาสการพนันจนถอนตัวไม่ขึ้น สุดท้ายกลายเป็นโจรลักเล็กขโมยน้อย และจี้ปล้นเพื่อนำเงินไปใช้หนี้พนัน
6. ติดยาเสพติดจนเป็นทาสสิ่งเสพติด และกลายเป็นคนประสาทหลอน ทำร้ายตัวเอง และคนรอบข้าง
เด็กที่เกิดมาและเติบโตภายใต้ปัจจัยข้างต้น จึงเป็นบุคคลอันตรายทั้งแก่ตนเอง และคนรอบข้าง ไม่เว้นแม้แต่พ่อ แม่หรือพี่น้องของตนเอง และยากต่อการแก้ไข เนื่องจากมีเหตุปัจจัยอันเป็นอุปสรรคต่อการดำเนินงานดังต่อไปนี้
1. ในปัจจุบันสังคมไทยถูกครอบงำด้วยวัตถุนิยมเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ และในขณะเดียวกัน จิตตนิยมซึ่งเคยมีอิทธิพลเหนือผู้คนในสังคมไทยได้ลดลง เช่น ในอดีตผู้คนในสังคมนับถือพ่อ แม่ นับถือบรรพบุรุษ (Auster Worship) อันได้แก่การเดินตามรอยพ่อ แม่ ปู่ ย่า ตา ยาย แต่วันที่ได้หันไปหาวัตถุนิยม ยกย่องนับถือคนเก่งที่มีความรู้ ความสามารถในการแสวงหาเกียรติยศชื่อเสียง และทรัพย์สิน โดยไม่คำนึงถึงว่าเป็นคนมีศีลธรรมหรือไม่ และได้ความร่ำรวยมาอย่างไร เป็นต้น
2. ในปัจจุบันความเจริญก้าวหน้าทางวิชาการได้เพิ่มขึ้น แต่คุณธรรมและจริยธรรมเสื่อมลง จึงทำให้เกิดความไม่สมดุลระหว่างจิตใจกับวัตถุ ดังจะเห็นได้จากกรณีที่คนเก่ง แต่เป็นคนเลวแสวงหาความร่ำรวยจากการทุจริต คอร์รัปชัน ได้รับการยกย่องจากผู้คนในสังคมเพิ่มขึ้น เมื่อเทียบกับคนเก่งและเป็นคนดีดำเนินชีวิตในกรอบแห่งจริยธรรม จึงทำให้อนุมานได้ว่า ค่านิยมในทำนองนี้เพิ่มขึ้นเรื่อยๆ สักวันหนึ่งข้างหน้าประเทศไทยอาจมีอนุสาวรีย์คนเก่ง แต่โกงเกิดขึ้นได้
ดังนั้น ทางเดียวที่จะป้องกันมิให้ค่านิยมข้างต้นเกิดขึ้น ก็ควรดำเนินการป้องกันโดยเริ่มที่การศึกษา สอนให้เด็กรู้จักแยกแยะคนเลว คนดี แล้วต่อต้านคนเลว ยกย่องคนดี เพื่อเป็นแบบอย่าง และในขณะเดียวกัน ไม่ควรปล่อยให้คนเลวมีอิทธิพลเหนือคนดี โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ในวงราชการและในแวดวงการเมือง
ถ้าสังคมปลูกฝังค่านิยมในทำนองนี้ให้เกิดขึ้นได้ แวดวงการศึกษาและวงราชการ รวมไปถึงการเมืองได้ เชื่อว่าสังคมไทยคงจะมีคนดีเพิ่มขึ้น ทั้งในแวดวงข้าราชการประจำ และข้าราชการการเมืองมากกว่าที่เป็นอยู่แน่นอน
โดยนัยแห่งพุทธพจน์ข้างต้น พระพุทธเจ้าได้ทรงยกย่องพ่อ แม่เป็นพระพรหม เนื่องจากเป็นผู้ให้กำเนิดบุตร และคุ้มครองบุตร ในทำนองเดียวกับพระพรหมเป็นผู้สร้างโลก และสรรพสิ่งในโลก ทั้งเป็นผู้คุ้มครองโลก ตามคติความเชื่อของศาสนาพราหมณ์ เป็นเทวดาองค์แรก ในทำนองเดียวกับเทวดาที่คอยอารักขามนุษย์ เป็นครูคนแรกเนื่องจากเป็นคนแรกที่คอยสอนให้บุตรเรียนรู้ทุกสิ่งทุกอย่างก่อนใครอื่น เป็นบุคคลผู้ควรแก่การบูชาด้วยสิ่งของ ในทำนองเดียวกันกับปฏิคาหกผู้มีศีล
ด้วยเหตุนี้ ลูกทุกคนที่เรียนรู้และเข้าใจคำสอนของพุทธศาสนา จึงควรยกย่องพ่อ แม่ และในขณะเดียวกัน พ่อ แม่ที่ศึกษาและเข้าใจคำสอนของพระพุทธองค์ ก็ควรทำหน้าที่พระพรหม เทวดา ครู และอาหุเนยยะบุคคลให้ครบถ้วนสมบูรณ์
แต่ในปัจจุบัน ชาวพุทธส่วนหนึ่งมิได้ทำหน้าที่ที่ควรทำในฐานะที่เป็นพรหม เป็นเทวดา เป็นครู และเป็นอาหุเนยยะบุคคล จึงทำให้ลูกบางคนเป็นลูกที่ไม่ดี ดังจะเห็นได้ในกรณีลูกฆ่าพ่อ ข่มขืนแม่ เป็นต้น และในทางกลับกัน พ่อ แม่ฆ่าลูกของตนเองซึ่งปรากฏเป็นข่าวเนืองๆ และที่เป็นเช่นนี้ก็ด้วยเหตุปัจจัยดังต่อไปนี้
1. พ่อ แม่ไม่มีความพร้อมที่จะเป็นพ่อและแม่ จะด้วยวัย ด้วยฐานะทางเศรษฐกิจ หรือด้วยไม่มีอุปนิสัยในการเป็นพ่อ แม่ แต่บังเอิญมีลูกโดยไม่ตั้งใจ เช่น พ่อ แม่ที่อยู่ในวัยเรียน หรือพ่อ แม่ที่มีความคึกคะนองหวังแค่ความสุขทางกามารมณ์ ลูกที่เกิดมาเป็นเพียงผลพลอยได้ของกิจกรรมทางเพศของชาย หญิงที่ไม่ต้องการเป็นพ่อและแม่
2. ลูกที่เกิดมาและเติบโตในสภาพแวดล้อมที่ไม่ดี เช่น ในชุมชนแออัดเต็มไปด้วยบ่อนการพนัน ยาเสพติด และซ่องโสเภณี
3. ลูกที่เกิดมาจากพ่อ แม่ที่มีพฤติกรรมไม่ดี และได้รับอิทธิพลจากพันธุกรรมนั้น
4. คบเพื่อนไม่ดี และถูกอิทธิพลของเพื่อนครอบงำจนกลายเป็นคนเลว
5. เป็นทาสการพนันจนถอนตัวไม่ขึ้น สุดท้ายกลายเป็นโจรลักเล็กขโมยน้อย และจี้ปล้นเพื่อนำเงินไปใช้หนี้พนัน
6. ติดยาเสพติดจนเป็นทาสสิ่งเสพติด และกลายเป็นคนประสาทหลอน ทำร้ายตัวเอง และคนรอบข้าง
เด็กที่เกิดมาและเติบโตภายใต้ปัจจัยข้างต้น จึงเป็นบุคคลอันตรายทั้งแก่ตนเอง และคนรอบข้าง ไม่เว้นแม้แต่พ่อ แม่หรือพี่น้องของตนเอง และยากต่อการแก้ไข เนื่องจากมีเหตุปัจจัยอันเป็นอุปสรรคต่อการดำเนินงานดังต่อไปนี้
1. ในปัจจุบันสังคมไทยถูกครอบงำด้วยวัตถุนิยมเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ และในขณะเดียวกัน จิตตนิยมซึ่งเคยมีอิทธิพลเหนือผู้คนในสังคมไทยได้ลดลง เช่น ในอดีตผู้คนในสังคมนับถือพ่อ แม่ นับถือบรรพบุรุษ (Auster Worship) อันได้แก่การเดินตามรอยพ่อ แม่ ปู่ ย่า ตา ยาย แต่วันที่ได้หันไปหาวัตถุนิยม ยกย่องนับถือคนเก่งที่มีความรู้ ความสามารถในการแสวงหาเกียรติยศชื่อเสียง และทรัพย์สิน โดยไม่คำนึงถึงว่าเป็นคนมีศีลธรรมหรือไม่ และได้ความร่ำรวยมาอย่างไร เป็นต้น
2. ในปัจจุบันความเจริญก้าวหน้าทางวิชาการได้เพิ่มขึ้น แต่คุณธรรมและจริยธรรมเสื่อมลง จึงทำให้เกิดความไม่สมดุลระหว่างจิตใจกับวัตถุ ดังจะเห็นได้จากกรณีที่คนเก่ง แต่เป็นคนเลวแสวงหาความร่ำรวยจากการทุจริต คอร์รัปชัน ได้รับการยกย่องจากผู้คนในสังคมเพิ่มขึ้น เมื่อเทียบกับคนเก่งและเป็นคนดีดำเนินชีวิตในกรอบแห่งจริยธรรม จึงทำให้อนุมานได้ว่า ค่านิยมในทำนองนี้เพิ่มขึ้นเรื่อยๆ สักวันหนึ่งข้างหน้าประเทศไทยอาจมีอนุสาวรีย์คนเก่ง แต่โกงเกิดขึ้นได้
ดังนั้น ทางเดียวที่จะป้องกันมิให้ค่านิยมข้างต้นเกิดขึ้น ก็ควรดำเนินการป้องกันโดยเริ่มที่การศึกษา สอนให้เด็กรู้จักแยกแยะคนเลว คนดี แล้วต่อต้านคนเลว ยกย่องคนดี เพื่อเป็นแบบอย่าง และในขณะเดียวกัน ไม่ควรปล่อยให้คนเลวมีอิทธิพลเหนือคนดี โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ในวงราชการและในแวดวงการเมือง
ถ้าสังคมปลูกฝังค่านิยมในทำนองนี้ให้เกิดขึ้นได้ แวดวงการศึกษาและวงราชการ รวมไปถึงการเมืองได้ เชื่อว่าสังคมไทยคงจะมีคนดีเพิ่มขึ้น ทั้งในแวดวงข้าราชการประจำ และข้าราชการการเมืองมากกว่าที่เป็นอยู่แน่นอน