คนไทยไม่เข้าใจประชาธิปไตย?

ถ้าใครบอกว่า คนไทยไม่เข้าใจระบอบประชาธิปไตยนั้น แสดงว่า เขาไม่เข้าใจสังคมที่แท้จริง ความลุ่มๆ ดอนๆ และวัฏจักรเลือกตั้งแล้วรัฐประหารตลอด 86 ปีนั้นไม่ใช่เพราะคนไทยไม่เข้าใจประชาธิปไตย แต่เพราะประชาธิปไตยถูกใช้เป็นเครื่องมือของการบิดเบือนอำนาจต่างหาก

ในระยะที่เพิ่งมีการเปลี่ยนแปลงการปกครอง 2475 มีคนไทยจำนวนมากยังไม่เข้าใจว่าประชาธิปไตยแน่ อาจจะมีความเข้าใจกันในหมู่ปัญญาชนและนักเรียนนอกกลุ่มหนึ่งเท่านั้น แต่วันนี้ไม่ใช่แน่ ผมเชื่อว่าคนไทยเข้าใจประชาธิปไตยดีกันทุกคน

แต่เหตุที่ยังมีคนไทยจำนวนหนึ่งยังเชียร์การรัฐประหารนั้นก็เพราะเขามองเห็นการใช้อำนาจอย่างฉ้อฉลของฝ่ายที่ใช้ระบอบประชาธิปไตยเข้ามามีอำนาจแล้ว ระบบมันไม่สามารถควบคุมได้เท่านั้นเอง

อย่างไรก็ตาม ความคิดชื่นชมเผด็จการทหารแบบนี้เป็นความคิดเห็นส่วนหนึ่งของสังคมที่มีความหลากหลาย แต่ผมเชื่อแน่ว่า คนส่วนใหญ่ของประเทศต่างตระหนักว่าระบอบประชาธิปไตยนั้นเป็นกติกาของการอยู่ร่วมกันที่ดีที่สุด

เพียงแต่ถ้าถามว่า การเลือกตั้งเป็นวิธีการที่ดีที่สุดไหม ส่วนตัวผมว่า ไม่ใช่ เพราะการตัดสินคนดี คนเก่ง คนมีความสามารถไม่สามารถตัดสินใจด้วยเสียงส่วนใหญ่ได้ แต่เรายังไม่สามารถค้นพบนวัตกรรมใหม่ที่ทำให้ได้ตัวแทนที่มีคุณภาพ แต่ยังคงคุณค่าของระบอบประชาธิปไตยเอาไว้

การเลือกตั้งเป็นเพียงอาณัติว่าคนที่ชนะการเลือกตั้งจะได้ทำหน้าที่เป็นตัวแทนของประชาชนในการเข้าไปใช้อำนาจเท่านั้นเอง

หากเราจะกลับไปใช้วิธีการแบบเอเธนส์โดยยึดว่าคนทุกคนมีความเท่าเทียมกันแล้วใช้วิธีจับฉลากหาคนเข้ามาเป็นตัวแทนแทนการเลือกตั้ง ก็ดูจะเป็นเรื่องเสี่ยงโชคชะตาเกินไป เพราะเราเลือกผู้นำที่ดีโดยคิดแค่ความเท่าเทียมในความเป็นมนุษย์ไม่ได้ เพราะมนุษย์นั้นมีความสามารถที่ไม่เท่าเทียมกัน

ถ้าบอกว่า ประชาธิปไตยคือการมีเสรีภาพและเคารพในศักดิ์ศรีของความเป็นมนุษย์ มีความเท่าเทียมกัน มีเหตุผล มีวิจารณญาณ เคารพความเห็นของเสียงข้างมากและรับฟังเสียงข้างน้อย เคารพการตรวจสอบและมีความโปร่งใสทั้งในการทำงานและดำรงชีวิต ผมคิดว่า คนปกติล้วนเข้าใจคุณค่านี้

เพียงแต่เมื่อเข้ามามีอำนาจโดยการอ้างว่ามาตามวิถีทางของระบอบประชาธิปไตยแล้วหลงมัวเมาจนใช้อำนาจอย่างบิดเบือนทุจริตฉ้อฉลหาประโยชน์ แล้วถูกประชาชนขับไล่หรือถูกกระบวนการทางกฎหมายไล่ล่า แล้วจะมาใช้ความเป็นฝ่ายประชาธิปไตยเพื่ออ้างว่าตัวเองเป็นฝ่ายชอบธรรมแบบที่ทักษิณและพวกอ้างนั้นคงไม่ได้แน่

ผมคิดว่ามีคนต่างชาติไม่น้อยที่อาจมองว่า ประชาธิปไตยในบ้านเราไม่มีเสถียรภาพเพราะประชาชนยังไม่เข้าใจระบอบประชาธิปไตย เพราะทหารยังไม่เข้าใจระบอบประชาธิปไตยจึงเข็นรถถังออกมายึดอำนาจบ่อยครั้ง ทำไมประเทศที่เขาเจริญแล้วจึงไม่ต้องใช้วิธีการแบบนี้มาล้มล้างรัฐบาล แต่เขาตัดสินกันด้วยการเลือกตั้งครั้งต่อไป

บางคนบอกว่า ทำไมเกาหลีซึ่งเคยเป็นแบบไทยที่เผชิญกับเผด็จการและการรัฐประหารแต่กลับไม่เกิดขึ้นเลยในยุคหลัง แต่ถามว่านักการเมืองบ้านเราที่ทุจริตติดคุกแบบนักการเมืองเกาหลีไหม คำตอบก็คือไม่เลย แม้เราจะมีองค์กรตรวจสอบแบบ ป.ป.ช. มีศาลฎีกาคดีอาญานักการเมือง และเพิ่งจะมีศาลคดีทุจริต แต่เราก็ยังไม่เห็นประสิทธิภาพที่ชัดเจน แม้จะพบว่าทักษิณและยิ่งลักษณ์โกงและทำให้ประเทศชาติเสียหายในระหว่างอยู่ในอำนาจ แต่ก็ทำอะไรไม่ได้ เพราะชนชั้นนำถึงเวลาแล้วก็ไม่ได้คิดที่จะเอาผิดกันอย่างจริงจัง

ทำไมทักษิณจึงหนีออกไปต่างประเทศจนถึงวันนี้ได้ด้วยข้ออ้างว่าไปดูโอลิมปิก คิดไหมว่ามันมีอะไรที่อยู่เบื้องหลังมากกว่าการพิจารณาไปตามขั้นตอนหรือแค่เชื่อว่าเขาจะไม่หลบหนีไหม หรือทำไมยิ่งลักษณ์ที่เคยมีทหารตำรวจเกาะติดจำนวนมากจึงหนีออกไปทางช่องทางธรรมชาติได้โดยง่าย มันไม่มีอะไรอยู่เบื้องหลังของการหนีเลยหรือ

ดังนั้นจึงเชื่อว่าถ้ากระบวนการตรวจสอบการใช้อำนาจของนักการเมืองมันทำงานได้จริงมีความเข้มแข็งเคารพในหน้าที่ศักดิ์ศรีของตัวเอง ไม่ยอมอยู่ใต้อำนาจนักการเมือง กฎระเบียบที่มีอยู่มากมายเกินพอของไทยนั้น น่าจะทำให้คนที่มัวเมาและฉ้อฉลในอำนาจหลงกลัวได้และมันจะหยุดการรัฐประหารได้

ผมว่ามันบ้านะครับ ถ้าเราอ้างความเป็นประชาธิปไตยทั้งที่ตัวแทนที่เราเลือกไปใช้อำนาจอย่างฉ้อฉลทำความเสียหายให้กับประเทศชาติ ทำให้กลไกตรวจสอบทำงานไม่ได้ แต่ให้เราทนรอไปเลือกตั้งใหม่ในการเลือกตั้งครั้งหน้าให้ครบวาระ 4 ปี ด้วยการอ้างคำพูดแบบพวกปกป้องทักษิณอ้างว่า ถ้าไม่ดีก็ไม่ต้องเลือกมาอีก ให้ตัดสินกันด้วยการเลือกตั้ง

แล้วอย่างที่บอกว่าการเลือกตั้งมันไม่สามารถใช้เป็นเครื่องมือในการตัดสินว่าใครเป็นคนดี โกงหรือไม่โกงได้ ไม่นั้นโจรก็อ้างเสียงข้างมากเพื่อไปปล้นได้สิ

เมื่อไม่มีทางออกการขับไล่ของประชาชนเพื่อให้ออกไปจากอำนาจนั้นถูกแล้ว ถ้าสิ่งนี้เกิดขึ้นแล้วรัฐบาลเกิดความสำนึกก็ควรจะออกจากตำแหน่งไป ข้ออ้างที่ทหารจะทำรัฐประหารก็จะไม่มี แถมรัฐบาลมักมองกลุ่มคนที่ออกมาขับไล่เป็นพวกต่อต้านที่ต้องใช้กำลังปราบปรามหรือกระทั่งปล่อยให้ฝ่ายที่หนุนตัวเอง (หรือจัดตั้งขึ้นมาเอง) ใช้อาวุธทำร้ายฝ่ายต่อต้านนี่ต่างหากที่กลายเป็นข้ออ้างของการรัฐประหาร

ผมพูดอย่างนี้ไม่ได้หมายความว่า ผมจะสนับสนุนเผด็จการ ผมคิดว่าในระยะเกือบ 5 ปีมานี้ผมวิพากษ์วิจารณ์คณะรัฐบาลทหารมากที่สุดคนหนึ่ง ผมเห็นความจำเป็นที่ทหารต้องเข้ามาเพราะไม่มีทางออกที่ดีกว่านี้ในตอนนั้น แต่ไม่ได้หมายความว่า ผมเห็นดีเห็นงามที่รัฐบาลทหารจะสืบทอดอำนาจตลอดไป ผมจึงไม่ได้เห็นด้วยกับรัฐธรรมนูญฉบับนี้ที่เขียนเอื้อประโยชน์ให้รัฐบาลปัจจุบันตอนลงประชามติ

นักรัฐศาสตร์ชั้นนำของไทยบางคนบอกว่า อย่าไปรังเกียจพล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา ถ้าจะเข้ามาเป็นนายกรัฐมนตรีหลังเลือกตั้งครั้งหน้า เพราะเขาก็มาตามรัฐธรรมนูญ ผมว่า พูดแบบนี้ก็ไม่ถูกนะ เพราะเขาเป็นคนเขียนรัฐธรรมนูญเอื้อประโยชน์ให้ตัวเอง โดยให้ ส.ว.ที่ตัวเองเลือกสามารถโหวตเลือกนายกรัฐมนตรีได้

ผมจึงคิดว่า อย่ามองว่า ประเทศไทยเป็นประเทศอ่อนด้อยในระบอบประชาธิปไตยในความหมายที่ประชาชนไม่เข้าใจคุณค่าของประชาธิปไตย อย่าแค่มองว่ารัฐประหารคือตัวสะท้อนของความอ่อนด้อยในระบอบประชาธิปไตย แต่ต้องมององค์ประกอบและปัจจัยในการตรวจสอบและพฤติกรรมของนักการเมืองที่อ้างว่า เป็นฝ่ายประชาธิปไตยด้วย

ผมจึงสมเพชพวกตะวันตกที่อ้างความเป็นประชาธิปไตยที่สูงค่าแล้วโอบอุ้มนักการเมืองฉ้อโกงในบ้านเราเอาไว้ด้วยข้ออ้างเรื่องการรัฐประหาร รวมถึงพวกนักวิชาการบ้านเราที่อุ้มชูทักษิณ

คนที่บอกว่า คนไทยไม่เข้าใจประชาธิปไตยจึงเป็นพวกที่โง่จริงหรือไม่ก็แกล้งโง่เท่านั้น

ติดตามผู้เขียนได้ที่ https://www.facebook.com/surawich.verawan