SWOT analysis : ราชการไทยชอบใช้ผิดๆ หลอกตัวเองไปวันๆ

หน่วยราชการนั้นชอบทำ SWOT analysis
แต่เวลาเขียน Strength นั้นก็เขียนแบบยอตัวเอง หลอกตัวเอง ไม่พูดเรื่องจริง
พอเวลาเขียนเรื่อง Weakness ก็ไม่กล้าพูดความจริง กลัวกระทบกระเทือนกันเอง
พอเขียนถึง Opportunities ก็จะวาดฝันมโนโอเวอร์มองโลกในแง่บวกอลังการดาวล้านดวง
พอเขียนถึง Threats ก็ไม่กล้าพูดความจริงอันเจ็บปวดที่กำลังเผชิญจากภายนอก

กว่าจะมาเขียน SWOT ได้ต้องทำการแสกนสภาพแวดล้อม (Environmental Scanning) ทั้ง สภาพแวดล้อมภายนอกและสภาพแวดล้อมภายใน ใช้ โมเดลวิเคราะห์มากมายก่อนถึงจะทำ SWOT analysis ได้ ยกตัวอย่างเช่น

การวิเคราะห์เทคโนโลยี สังคม เศรษฐกิจ และการเมือง (Political, Economic, Social, and Technology (PEST) analysis ซึ่งเป็นการวิเคราะห์สภาพแวดล้อมภายนอกระดับมหภาค, หรือแบบจำลองพลังผลักดันห้าประการของ Michael E. Porter แห่ง Harvard Business School ที่เรียกว่า Porter's Five Forces อันประกอบด้วย อำนาจของซัพพลายเออร์ อำนาจของผู้ซื้อ การแข่งขันของคู่แข่ง ภัยคุกคามของสินค้า/บริการทดแทน ภัยคุกคามของคู่แข่งรายใหม่ ซึ่งเป็นการวิเคราะห์สภาพแวดล้อมภายนอกระดับจุลภาค

ซึ่งการวิเคราะห์สภาพแวดล้อมภายนอกช่วยให้เราเห็นโอกาสและภัยคุกคามของหน่วยงาน

ในขณะที่ McKinsey 7S นั้นใช้สำหรับการวิเคราะห์สภาพแวดล้อมภายในองค์การ ซึ่งประกอบด้วย กลยุทธ์ (Strategy) โครงสร้าง (Structure) ระบบ (Systems) รูปแบบ (Style) บุคลากร (Staff) ทักษะ (Skills) และคุณค่าร่วมกัน (Shared values) อันเป็นการวิเคราะห์เพื่อให้เห็นจุดอ่อนและจุดแข็งของหน่วยงานในแง่มุมต่าง ๆ เป็นต้น

จริงๆ ยังมีแบบจำลองอื่นๆ เช่น Boston Consulting Group (BCG) Growth Share matrix, Value Chain Analysis และอื่นๆ ซึ่งต้องใช้ข้อมูลและตัวเลขมากมายก่อนจะมาวิเคราะห์ SWOT

ของราชการไทยกลับหัว นั่งเทียนเขียน SWOT กันไปเลย ตกลงวิเคราะห์เชิงกลยุทธ์หรือตกลงเขียนนวนิยาย ซึ่งเป็นเรื่องแต่งมากกว่าเรื่องจริงกันแน่

การเขียน SWOT analysis ของหน่วยราชการไทย จึงไร้ประโยชน์อย่างสิ้นเชิง

เพราะไม่เอาความจริงมาพูดกันอย่างตรงไปตรงมาให้เกิดการแก้ไขปัญหา ป้องกันปัญหา และมองโลกตามความเป็นจริงและตามที่ควรจะต้องเป็น ไม่ใช้โลกสวยหลอกตัวเองไปวันๆ ซึ่งสุดท้ายก็ล่มสลายนำมาซึ่งความอัปยศของหน่วยงานและประเทศชาติ

รู้จัก SWOT analysis แล้วเคยรู้จัก TOWS analysis หรือไม่ ทำ SWOT (ถ้าทำมาแบบถูกต้องตามความเป็นจริง มีหลักฐานยืนยันแล้ว) ต้องทำ TOWS analysis ต่อ เพื่อออกกลยุทธ์ ได้ตรงจุด

อะไรที่เป็น Strength และ Opportunity ก็ใช้จุดแข็งขยายโอกาสโดยพลัน

เมื่อเป็น SO ต้อง "Maxi-Maxi" Strategy หรือ หรือเป็นกลยุทธ์ที่ใช้จุดแข็งทำให้เกิดโอกาสให้มากที่สุด Strategies that use strengths to maximize opportunities.

อะไรที่เป็นจุดอ่อนแต่มีโอกาส ก็ทำให้จุดอ่อนมันน้อยที่สุด ฉกฉวยโอกาสนั้น ๆ มาสร้างความได้เปรียบ พลิกสถานการณ์ให้เป็นโอกาส ไม่เอาจุดอ่อนมาใช้ เมื่อเป็น WO ต้อง "Mini-Maxi" Strategy หรือกลยุทธ์ที่ทำให้จุดอ่อนมีน้อยที่สุดโดยการรู้จักใช้โอกาสให้เกิดประโยชน์สูงสุด Strategies that minimize weaknesses by taking advantage of opportunities.

อะไรที่เป็นจุดแข็งแต่มีภัยคุกคาม ก็เอาจุดแข็งมาใช้ให้มากที่สุด ทำให้ภัยคุกคามเป็นภัยคุกคามน้อยที่สุด เมื่อเป็น ST ต้องใช้ "Maxi-Mini" Strategy หรือกลยุทธ์ที่ใช้จุดแข็งทำให้ภัยคุกคามมีน้อยที่สุดStrategies that use strengths to minimize threats.

อะไรที่เป็นจุดอ่อน แต่มีภัยคุกคาม ก็ต้องหลบเลี่ยงจุดอ่อน และหนีภัยคุกคามเช่นกัน ทำให้มันคุกคามน้อยที่สุด ขืนชนโครม ๆ ก็มีแต่ตายกับตาย เมื่อเป็น WT ต้อง "Mini-Mini" Strategy หรือกลยุทธ์ที่ทำให้จุดอ่อนมีน้อยที่สุดและหลีกเลี่ยงภัยคุกคาม รู้หลบเป็นปีกรู้หลีกเป็นหาง Strategies that minimize weaknesses and avoid threats.

มีจุดแข็งและเป็นโอกาส เอาจุดแข็ง สร้างโอกาส
มีจุดอ่อนและเป็นโอกาส รู้จักแสวงหาโอกาส
มีจุดแข็งแต่มีภัยคุกคาม ใช้จุดแข็งทำให้ภัยคุกคามบรรเทาเบาบางลง
มีจุดอ่อน และมีภัยคุกคาม รู้หลบเป็นปีก รู้หลีกเป็นหาง รู้จักประมาณตน

สถาบันอุดมศึกษาของไทย โดยเฉพาะของรัฐนั้น เวลานี้มาถึงจุดวิกฤติที่จะต้องล้มหายตายจากไปในอีกไม่ช้า แต่ก็ยังไม่กล้าจะทำ SWOT analysis กันแบบตรงไปตรงมา ขี้ขลาด ไม่กล้าเผชิญความจริง เมื่อไม่ทำ SWOT แบบตรงไปตรงมา แล้วจะไปทำ TOWS analysis แบบตรงไปตรงมาเพื่อปรับตัวได้อย่างไร จะไปรอดได้อย่างไรหากไม่พูดความจริงนี่คือตัวอย่างใกล้ตัวที่ผมพบเห็นเป็นประจำ

SWOT ยังมีประโยชน์มากมาย ถ้าทำกันอย่างซื่อตรงมีข้อมูลเชิงประจักษ์มารองรับด้วยจะแจ๋วมาก ขอฝากให้ลองคิดดูครับผม