กรุงเทพฯ เมื่อครึ่งศตวรรษก่อน มีสถานที่พักผ่อนหย่อนใจสำหรับประชาชนทั่วไปอยู่ไม่กี่แห่ง สนามหลวง สวนลุมพินี และเขาดิน เป็นแหล่งท่องเที่ยวยอดนิยม โดยเฉพาะเขาดินซึ่งเป็นสวนสัตว์แห่งเดียวในประเทศไทยขณะนั้น คนซึ่งเป็นเด็กในตอนนั้น และตอนนี้ล่วงเข้าวัยชราแล้ว เขาดินยังอยู่ในความทรงจำที่แจ่มชัด
ปัจจุบันสวนสัตว์ดุสิตหรือเขาดินวนา ก็ยังเป็นแหล่งท่องเที่ยวยอดนิยม ทั้งคนไทยและนักท่องเที่ยวต่างชาติ เพราะตั้งอยู่ใจกลางเมือง เดินทางสะดวก มีสัตว์หลากหลายประเภท มีสภาพแวดล้อมที่เป็นธรรมชาติ ร่มรื่น และเสียค่าเข้าชมในราคาถูก
ข่าวการย้ายสวนสัตว์ดุสิต หรือเขาดินมีอยู่เป็นระยะในช่วง 10 กว่าปีที่ผ่านมา เพราะสถานที่เริ่มคับแคบ และสภาพเมืองหลวงที่เปลี่ยนไป ทำให้ทำเลที่ตั้งไม่เหมาะสม ทั้งยังอยู่ในเขตพระราชฐาน แต่เขาดินก็ยังอยู่ที่เดิม เพราะการย้ายเขาดินต้องมีพื้นที่ที่กว้างใหญ่รองรับ และต้องใช้งบประมาณจำนวนมากในการสร้างสวนสัตว์ใหม่
บัดนี้ การย้ายสวนสัตว์เขาดินวนากำลังจะเป็นจริงแล้ว
เมื่อวันที่ 1 ธันวาคมที่ผ่านมา พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี ได้นำคณะเข้าเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาท สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร เพื่อรับพระราชทานโฉนดที่ดินในพระปรมาภิไธย เพื่อใช้ในกิจการของราชการ หนึ่งในโฉนดที่ดินเหล่านั้นคือ โฉนดที่ดินบริเวณคลอง 6 ธัญบุรี จำนวน 300 ไร่ที่จะใช้เพื่อรองรับการย้ายสวนสัตว์ดุสิตหรือเขาดิน
สวนสัตว์ดุสิตอยู่ในเขตพระราชฐาน เดิมเป็นพระราชอุทยานส่วนพระองค์ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ที่ทรงมีพระราชดำริให้สร้างขึ้นเมื่อพ.ศ. 2483 บริเวณที่ราบด้านตะวันออกของพระราชวังดุสิต ตามแบบอย่างของต่างประเทศที่พระองค์เคยเสด็จฯ ไปทอดพระเนตร
การก่อสร้างพระราชอุทยาน เริ่มด้วยการขุดสระน้ำขนาดใหญ่เป็นรูปพระราชหัตถเลขาพระปรมาภิไธยย่อ “จ.ป.ร.” ขุดคูคลองระบายน้ำ ทำถนนเชื่อมตัดผ่านจากคลองเปรมประชากรเข้าไปโดยรอบหลายเส้นทาง ดินที่ขุดขึ้นมาได้นำไปใช้ในการถมเนินและปลูกต้นไม้ พระองค์จึงโปรดให้เรียกที่นี้ว่า “เขาดินวนา”
พระราชอุทยานแห่งนี้ ใช้เป็นที่เสด็จประพาสเพื่อทรงเปลี่ยนพระราชอิริยาบถแต่เพียงอย่างเดียว ยังไม่มีการนำสัตว์ชนิดใดมาเลี้ยงไว้ เมื่อพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จสวรรคต พระราชอุทยานสวนดุสิตแห่งนี้ ถูกปล่อยทิ้งร้างเป็นเวลาหลายสิบปี
ในพ.ศ. 2481 รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล จอมพลป. พิบูลสงคราม นายกรัฐมนตรี ได้ขอพระราชทานสวนดุสิตมาจัดตั้งเป็นสวนสัตว์ และเป็นสถานที่พักผ่อนหย่อนใจของประชาชนเพิ่มเติมจากสวนลุมพินี
พระองค์เจ้าอาทิตย์ทิพอาภา ผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ในขณะนั้น ได้พระราชทานอนุมัติในนามของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล ให้เทศบาลนครกรุงเทพฯ รับพระราชทานพื้นที่บริเวณสวนสัตว์ดุสิต สนามเสือป่า และสวนอัมพร มาจัดเป็นสวนสัตว์และสวนสาธารณะ เมื่อวันที่ 18 มีนาคม พ.ศ. 2481 ทั้งยังพระราชทานกวางดาว ลูกหลานกวางดาว ที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงนำมาจากอินโดนีเซีย เมื่อครั้งเสด็จประพาสเกาะชวาครั้งหลัง พ.ศ. 2444 และสัตว์อื่นๆ อีก 2-3 ชนิดจากสวนกวางบริเวณพระที่นั่งอัมพรสถานมาเลี้ยงไว้ในเขาดินวนา และตั้งชื่อสวนสัตว์นี้ว่า สวนสัตว์ดุสิต
หลังจากนั้นในพ.ศ. 2497 ได้มีการจัดตั้งองค์การสวนสัตว์ฯ ขึ้นมาบริหารงานสวนสัตว์ดุสิตจนถึงปัจจุบัน
สวนสัตว์ดุสิตมีเนื้อที่ 118 ไร่ มีสัตว์ทั้งหมด 1,343 ตัว แบ่งเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมจำนวน 331 ตัว สัตว์เลื้อยคลานจำนวน 170 ตัว สัตว์ปีก 842 ตัว
เมื่อปี 2550 รัฐบาลพล.อ.สุรยุทธ์ จุลานนท์ มีแนวคิดที่จะย้ายเขาดินไปอยู่ชานเมือง เพราะพื้นที่เดิมคับแคบไม่สามารถขยายได้อีกแล้ว โดยนายเกษม สนิทวงศ์ ณ อยุธยา รัฐมนตรีกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติในขณะนั้น ได้หารือกับนายโสภณ ดำนุ้ย ผู้อำนวยการองค์การสวนสัตว์ฯ ให้พิจารณาแผนและความเหมาะสม รวมทั้งหาสถานที่
อย่างไรก็ตาม เรื่องย้ายสวนสัตว์เขาดินในตอนนั้น เป็นเพียงความคิดของกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติรัฐบาลยุคนั้น และต่อมาไม่เคยมีนโยบายที่ชัดเจนในเรื่องย้ายสวนสัตว์เขาดิน
สำหรับการย้ายสวนสัตว์เขาดินไปที่ใหม่ ในที่ดินพระราชทานที่คลอง 6 ธัญบุรี คาดว่า จะเริ่มดำเนินการได้อย่างเร็วปี 2562