ซิมบับเว : รัฐประหารเอื้ออาทร...

ผ่านไปเกือบสัปดาห์หลังจากผู้นำกองทัพซิมบับเวได้ออกมาปฏิบัติการ “แอ่นแอ๊น” กลางเมืองด้วยรถถัง รถช่วยรบ และทหารในชุดลายพราง ออกประกาศเปลี่ยนแปลงอำนาจ คุมตัวผู้นำเฒ่า โรเบิร์ต มูกาเบและคุณนาย “กุชชี่ เกรซ” ไว้ในบ้านพัก

ไม่มีการต่อต้าน เสียเลือดเนื้อแต่อย่างใด ถือว่าผิดธรรมเนียมการแย่งชิงอำนาจในแอฟริกาเป็นอย่างมาก ช่วงแรกชาวซิมบับเวไม่มีปฏิกิริยา ชอบหรือไม่ชอบ ธุรกิจ การทำมาค้าขายดำเนินไปเหมือนเดิม ขณะที่มีทหารควบคุมดูแลจุดสำคัญ

กองทัพซิมบับเวดูเหมือนมีความรู้สึกเปราะบาง ละเอียดอ่อนต่อการกระทำครั้งนี้ เพราะโดยสภาพแล้ว การยกกำลังออกมาเป็นรูปแบบของการยึดอำนาจ ไม่ใช่เป็นการรักษาความสงบ เพราะในเมืองหลวง กรุงฮาราเร ไม่มีเหตุการณ์ร้ายอะไร

โฆษกกองทัพรีบออกมาแถลงทำความเข้าใจกับชาวซิมบับเวและประชาคมโลกว่าการที่กองทัพออกมาปฏิบัติการไม่ได้เป็นการยึดอำนาจรัฐบาล ผู้นำและภริยาถูกกักตัวไว้บ้าน รับประกันความปลอดภัย แต่ก็สร้างความงุนงงให้ชาวบ้าน

นี่เป็นรูปแบบใหม่ของการยึดอำนาจรัฐในทวีปแอฟริกาหรือไม่ เพราะไม่มีสภาวะเลือดตกยางออก ไม่มีเสียงปืนดังแม้แต่นัดเดียว ชาวบ้านไม่รู้สึกยินดียินร้ายไม่มีการห้ามออกนอกบ้านในยามวิกาล ไม่ห้ามชุมนุม เพียงแต่ให้อยู่ในความสงบ

ในอดีต ถ้าเกิดการแย่งชิงอำนาจในกาฬทวีป ต้องมีการฆ่าล้างฝ่ายตรงข้ามและเผ่าพันธุ์ เก็บศพแทบไม่ทัน สถานการณ์สับสน มีบางพวกฉวยโอกาสเล่นงานศัตรูขณะที่บ้านเมืองไร้ขื่อแป ชาวต่างชาติแย่งกันอพยพออกนอกประเทศหนีตาย

แต่นี่เหตุการณ์ราบเรียบแต่ไม่รื่นเพราะผู้เฒ่าประธานาธิบดีวัย 93 ปีดื้อแพ่ง ไม่ยอมลงจากอำนาจ ไม่ใช่เลอะเลือนตื่นเช้าเห็นขี้มูกเป็นเต้าส่วน หรือหลงๆ ลืมๆ แต่ยังขอเจรจาต่อรอง ผู้นำทหารก็ไม่ว่าอะไร อยากให้ผู้เฒ่าได้ลงแบบไม่เสียหน้า

ถือว่าผู้นำกองทัพมีความเอื้ออาทรทั้งๆ ที่ได้สร้างความตกต่ำให้บ้านเมือง เศรษฐกิจเสียหาย การทุจริตโกงกินเฟื่องฟู บ้านเมืองเหมือนสิ้นสภาพ คุณนาย “กุชชี่ เกรซ” ชอปปิ้งแบบคนมือเติบ ทั้งยังมีแผนของสืบทอดอำนาจผู้นำจากสามีอีกด้วย

สามีก็ตามใจ “กุชชี่ เกรซ” วัย 52 ปี กล้าหักดิบ ปลดรองประธานาธิบดี เอ็มเมอร์สัน มนากากวา ทั้งๆ ที่จะให้เป็นทายาทการเมือง เพราะอยู่สู้ร่วมกันมาตั้งแต่ประเทศได้เอกราชจากอังกฤษ เปลี่ยนชื่อจากสาธารณรัฐโรดีเซีย ในปี 1980

การปลดรองประธานาธิบดีซึ่งซี้ปึ้กกับผู้นำกองทัพ และความทะเยอทะยานของคุณนายอยากเป็นผู้นำประเทศแทนผู้เฒ่านั่นแหละ ถือว่าเป็นฟางเส้นสุดท้าย กองทัพจำเป็นต้องออกมาแสดงพลัง กดดันให้ท่านผู้เฒ่าลงจากอำนาจแต่โดยดี

ผู้นำกองทัพไม่ต้องการให้เป็นการยึดอำนาจ หรือรัฐประหารอย่างเป็นทางการ เพราะไม่อยากมีปัญหากับประชาคมโลก ถูกคว่ำบาตร สหรัฐฯ และกลุ่มยุโรปรังเกียจเลิกคบ เหมือนบางประเทศกำลังด้อยพัฒนาทางการเมืองในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

ดังนั้น การรัฐประหารแฝงเร้น ใช้กำลังกดดันท่านผู้นำเฒ่าให้ออกแต่โดยดีจึงเป็นการกระทำแบบเอื้ออาทร ไม่ต้องเสียเลือดเสียเนื้อ หลังจากรัฐประหาร มูกาเบยังได้เจรจากับคณะผู้นำกองทัพ ออกแถลงการณ์ว่า “กูไม่ออก” อะไรทำนองนั้น

ภาพที่ถูกนำมาเผยแพร่ได้เห็นการนั่งคุยกันโดยมีมูกาเบ ผู้นำกองทัพ และตัวแทนฝ่ายการเมือง เหมือนกับเป็นการต่อรองว่าถ้าตัวเองลงจากอำนาจแล้วบ้านเมืองจะไปอย่างไร ใครจะมาเป็นหัวหน้ารัฐบาล และกำหนดเงื่อนไขต่างๆ

ฝ่ายตัวแทนกองทัพก็ยอม ทั้งๆ ที่มูกาเบเป็นเหมือนลูกไก่ในกำมือแท้ๆ!

วันต่อมายังได้ไปออกงานมอบปริญญาบัตรให้นักศึกษามหาวิทยาลัย ทำตัวเหมือนไม่มีอะไรเกิดขึ้นกับตำแหน่งผู้นำ ที่ตัวเองอยู่มานานถึง 37 ปี มากกว่าใคร

เมื่อเห็นผู้เฒ่าดื้อรั้น ผู้นำกองทัพจึงยื่นคำขาดให้มูกาเบประกาศลาออกเที่ยงวันอาทิตย์ที่ผ่านมา มีชาวซิมบับเวหลายพันคนเดินขบวนให้มูกาเบลงจากอำนาจ ทหารอยู่บนรถถังก็ไม่ว่าอะไร ชาวบ้านถ่ายภาพเซลฟี่กับทหาร เอาของกินไปแจก

เหมือนในบ้านเราในยุค คมช.โดยบิ๊กบัง และ คสช.โดยคุณท่านลุงตู่ ช่วงขาขึ้น ได้รับความชื่นชมยินดีจากชาวบ้านเป็นอย่างมาก มีความหวังว่าบ้านเมืองจะดีขึ้น จนเกิดปรากฏการณ์ “เยี่ยวไม่สุด ไม่สะเด็ดน้ำ เสียของ” จนขาลอยดังเช่นทุกวันนี้

มูกาเบมีดีอะไร จึงไม่ยอมลาออก หรือมองว่าตัวเองอายุ 93 ปีแล้ว จะตายก็ไม่เสียดายชีวิต อย่างน้อยควรห่วงอนาคตของเมียและลูกๆ บ้าง แต่ก็ดื้อแพ่ง จนผ่านเส้นตายทำให้นักการเมืองฝ่ายค้านและกองทัพเปิดทางไปสู่กระบวนการถอดถอน

ก่อนหน้านั้น พรรคซานุ-พีเอฟ ก็ประชุมสมาชิกและกรรมการ ประกาศปลดนายมูกาเบออกจากหัวหน้าพรรคและเลือกมนากากวาเป็นผู้นำพรรคคนใหม่ เพื่อให้มีการเลือกตั้ง ปูทางให้สืบทอดตำแหน่งประธานาธิบดี ถ้าชนะการเลือกตั้ง

กระบวนการถอดถอนมูกาเบออกจากตำแหน่งน่าจะใช้เวลา 2-3 วัน ไม่ใช่สัปดาห์ในกรณีปกติ แต่เมื่อมีกองทัพกำกับขั้นตอนต่างๆ น่าจะเลิกรา ยกเลิก! มาถึงจุดนี้ มูกาเบไม่เหลือเพื่อน กองทัพไม่สนับสนุน ชาวบ้านก็ไม่เอาด้วย มีไพ่เล่นด้วย

เมื่อทางเลือกเหลือน้อย มูกาเบคงต้องต่อรองให้ตัวเองรอดจากการถูกรัฐบาลใหม่ดำเนินคดีในข้อหาทุจริต รวมทั้งคุณนายเกรซด้วย ถ้าต้องไปโดยดี มีลมหายใจ คงปิดฉากการเมืองของมูกาเบหลังจากบริหารจนบ้านเมืองเสียหายจนเกือบล่มสลาย