คำว่า ครู หมายถึงผู้ที่มีความหนักและแน่วแน่ในอุดมการณ์ของความเป็นครู และจะต้องปฏิบัติให้เป็นที่เคารพของศิษย์ในด้านคุณธรรม และจริยธรรม
ดังนั้น ผู้ที่จะเป็นครู จะต้องเริ่มต้นด้วยการเป็นผู้เรียนรู้วิชาแขนงต่างๆ และจะต้องรอบรู้ในวิชาที่ตนเองสอน จึงจะได้รับความเคารพยำเกรงจากเด็ก และที่ขาดไม่ได้ครูทุกคนจะต้องมีวิญญาณของความเป็นครู รักการสอน และให้ความรักความเอ็นดูแก่เด็ก เปรียบประดุจพ่อแม่คนที่สองของเด็ก จึงจะได้ชื่อว่าเป็นครูแท้
ถึงแม้ว่าครูจะมีสถานภาพทางสังคมสูงส่งรองจากพ่อแม่ แต่ก็ยังมีการเปรียบเปรยครูว่าเป็นเรือจ้าง ซึ่งทำหน้าที่รับส่งผู้โดยสารข้ามฟากจากฝั่งคลองหรือฝั่งแม่น้ำจากฝั่งหนึ่งไปยังอีกฝั่งหนึ่ง ครั้นไปถึงฝั่งแล้ว ผู้โดยสารก็จะจากไปตามวิถีทางของแต่ละคน ส่วนคนรับจ้างแจวเรือพายเรือก็คงทำหน้าที่เดิมต่อไป ไม่มีอะไรเปลี่ยนแปลง ยิ่งกว่านี้ ผู้โดยสารเรือจ้างบางคนถีบหัวเรือส่งก่อนขึ้นจากเรือ ทำความช้ำใจให้แก่ชาวเรือจ้างก็มีอยู่แต่คงไม่มาก คนไทยส่วนใหญ่ยังคงเคารพครูในฐานะผู้ให้ความรู้ ให้ความคิด และให้แนวทางการดำเนินชีวิต ดังจะเห็นได้จากคำสอนของผู้ใหญ่ที่มีต่อเด็กที่ว่าให้เคารพพ่อแม่ ครูบาอาจารย์ ในที่นี้มีความสมบูรณ์คือให้เคารพพ่อแม่ในฐานะผู้ให้กำเนิด ให้เคารพบูชาหมายถึงพระภิกษุสงฆ์ผู้ทรงศีลในฐานะผู้มีศีล และเป็นเนื้อนาบุญ และสุดท้ายให้เคารพอาจารย์ในฐานะผู้ให้ความรู้
ด้วยเหตุนี้ วันที่ 16 มกราคมของทุกปี ประเทศไทยประกาศให้เป็นวันครูแห่งชาติ และในวันนี้คนไทยทั้งเด็ก และผู้ใหญ่ต่างแสดงความเคารพต่อครู โดยการจัดให้มีพิธีไหว้ครูในโรงเรียน และเดินทางไปเยี่ยมคุณครู เป็นการแสดงความกตัญญูกตเวทีซึ่งผู้เป็นศิษย์ทุกคนพึงกระทำต่อครู
ถึงแม้ว่าครูส่วนใหญ่จะยังคงเป็นครูที่ดี แต่ปัจจุบันนี้มีครูอยู่ไม่น้อยที่ขาดคุณสมบัติของการเป็นครู ดังจะเห็นได้จากข่าวที่ปรากฏ ครูล่วงละเมิดทางเพศต่อศิษย์ ครูทำโทษเด็กเกินกว่าเหตุอันควรกระทำ ครูมีปัญหาเรื่องชู้สาวกับครูด้วยกัน ซึ่งเป็นตัวอย่างที่ไม่ดีแก่เด็ก เป็นต้น ครูประเภทนี้เองที่ทำลายภาพลักษณ์อันดีงามของครู
นอกจากนี้ ยังมีครูประเภทเป็นครูเพียงเพื่อมีอาชีพ แต่มิได้มีวิญญาณของความเป็นครู จะเห็นได้จากพฤติกรรมในการสอน เช่น สอนสักแต่ว่าสอนเพื่อให้พ้นหน้าที่ไป ไม่สนใจว่าเด็กจะรู้หรือไม่รู้ เข้าใจหรือไม่เข้าใจ และครูประเภทนี้เองเป็นเจ้าของผลงานเด็กจบแล้วอ่านหนังสือไม่ออก คิดเลขไม่เป็น รวมไปถึงการไม่ปฏิบัติตามระเบียบอย่างเคร่งครัด ปล่อยให้เด็กเกเรไม่สุภาพ ยกพวกตีกัน ก่อความเดือดร้อนแก่เด็กที่เรียนดีในรูปแบบต่างๆ ตามแต่เด็กวัยนี้จะคิดได้ จะเห็นได้จากความรุนแรงในประเพณีรับน้องใหม่เป็นตัวอย่าง
นอกจากนี้ ยังมีครูประเภทที่เรียกว่าวิทยาพาณิชย์คือ สอนในเวลาไม่เต็มที่ แต่ขยักไว้สอนพิเศษเพื่อหารายได้เข้ากระเป๋า โดยร่วมมือกับเจ้าของสถานศึกษาซึ่งส่วนใหญ่เป็นเอกชน และครูประเภทนี้เอง เป็นเหตุให้เกิดเด็กสองมาตรฐานขึ้นในสถานศึกษาเดียวกันคือ เด็กที่พ่อแม่หรือผู้ปกครองมีรายได้พอจะจ่ายค่าเล่าเรียนพิเศษกับเด็กที่พ่อแม่หรือผู้ปกครองมีรายได้ไม่พอจ่ายค่าเรียนพิเศษ ทำให้เด็กสองกลุ่มนี้มีโอกาสในความก้าวหน้าในการศึกษาต่างกัน ทั้งๆ ที่ในบางคนอาจมีศักยภาพในการเรียนรู้เท่ากัน แต่ต้องต่างกันเพียงเพราะพ่อแม่หรือผู้ปกครองมีฐานะทางด้านการเงินต่างกัน
โดยสรุปแล้ว ครูในปัจจุบันมีทั้งครูแท้คือครูที่เป็นครูด้วยจิตวิญญาณ และครูเทียมหรือครูจำเป็นต้องเป็นครู ทั้งๆ ที่ตนเองไม่ชอบการเป็นครู เนื่องจากไม่มีศักยภาพทางด้านวิชาการพอที่จะเป็นครูหรือมีความเก่งทางด้านวิชาการ แต่ขาดคุณธรรม และจริยธรรมซึ่งผู้เป็นครูจะต้องมี
ด้วยเหตุนี้เอง ถ้ารัฐบาลต้องการให้เด็กไทยมีความก้าวหน้าทางด้านวิชาการ เพื่อให้เด็กจบออกมาแล้วเป็นทรัพยากรมนุษย์ที่มีคุณภาพ และเป็นกลไกขับเคลื่อนการทำงาน ทั้งในภาครัฐและภาคเอกชนอย่างมีประสิทธิภาพ เพื่อนำประเทศไทยไปสู่เป้าหมายที่วางไว้ จึงควรอย่างยิ่งที่รัฐบาลในยุคปฏิรูป จะได้ปรับปรุงระบบการศึกษาของครู และผลตอบแทนของครูให้มากพอที่จะดึงดูดคนเก่ง คนดีมาสู่วงการครู ซึ่งสามารถดำเนินการได้ดังนี้
1. ปรับปรุงหลักสูตรระดับอุดมศึกษา ซึ่งทำการผลิตครูโดยตรงคือมหาวิทยาลัยราชภัฏทุกแห่งให้สอดคล้องกับความต้องการของสังคมปัจจุบัน และมีมาตรฐานเป็นที่ยอมรับทั้งในและนอกประเทศ โดยมุ่งเน้นคุณภาพมากกว่าปริมาณ เฉกเช่นที่เป็นอยู่ในปัจจุบัน
2. ในการสอบบรรจุบุคคลเข้าเป็นครู จะต้องเน้นคุณภาพด้านวิชาการควบคู่ไปกับทัศนคติ และความประพฤติเพื่อเลือกเฟ้นผู้จะเป็นครูอย่างแท้จริง มิใช่สอบเข้าเป็นครูเพียงเพื่อให้มีงานทำ โดยที่ตนเองมิได้รักอาชีพครู
3. ปรับปรุงโครงสร้างเงินเดือนครูให้เทียบเท่าวิชาชีพอื่นๆ เช่น แพทย์ และอัยการ เป็นต้น
4. ในทุกปีจะต้องทำการสำรวจการมีหนี้สินของครูและรีบแก้ไข พร้อมกับป้องกันมิให้เกิดขึ้นอีก
5. ในการสอบบรรจุครู ควรจะให้สิทธิพิเศษแก่บุตรหลานของครูผู้มีผลงานดีเด่น และได้รับการยอมรับจากสังคมให้มีโอกาสเข้าเป็นครู ถ้าเป็นความต้องการของทายาทและเป็นความประสงค์ของครูผู้นั้น
จาก 5 ขั้นตอนดังกล่าวข้างต้น ผู้เขียนเชื่อว่า ถ้าทำได้ก็จะช่วยให้คุณภาพของครูดีขึ้น และเมื่อครูดีขึ้น เด็กก็จะดีตามอย่างน้อยวงการครูไทย ก็จะมีครูที่เป็นมากกว่าเรือจ้างแน่นอน
ดังนั้น ผู้ที่จะเป็นครู จะต้องเริ่มต้นด้วยการเป็นผู้เรียนรู้วิชาแขนงต่างๆ และจะต้องรอบรู้ในวิชาที่ตนเองสอน จึงจะได้รับความเคารพยำเกรงจากเด็ก และที่ขาดไม่ได้ครูทุกคนจะต้องมีวิญญาณของความเป็นครู รักการสอน และให้ความรักความเอ็นดูแก่เด็ก เปรียบประดุจพ่อแม่คนที่สองของเด็ก จึงจะได้ชื่อว่าเป็นครูแท้
ถึงแม้ว่าครูจะมีสถานภาพทางสังคมสูงส่งรองจากพ่อแม่ แต่ก็ยังมีการเปรียบเปรยครูว่าเป็นเรือจ้าง ซึ่งทำหน้าที่รับส่งผู้โดยสารข้ามฟากจากฝั่งคลองหรือฝั่งแม่น้ำจากฝั่งหนึ่งไปยังอีกฝั่งหนึ่ง ครั้นไปถึงฝั่งแล้ว ผู้โดยสารก็จะจากไปตามวิถีทางของแต่ละคน ส่วนคนรับจ้างแจวเรือพายเรือก็คงทำหน้าที่เดิมต่อไป ไม่มีอะไรเปลี่ยนแปลง ยิ่งกว่านี้ ผู้โดยสารเรือจ้างบางคนถีบหัวเรือส่งก่อนขึ้นจากเรือ ทำความช้ำใจให้แก่ชาวเรือจ้างก็มีอยู่แต่คงไม่มาก คนไทยส่วนใหญ่ยังคงเคารพครูในฐานะผู้ให้ความรู้ ให้ความคิด และให้แนวทางการดำเนินชีวิต ดังจะเห็นได้จากคำสอนของผู้ใหญ่ที่มีต่อเด็กที่ว่าให้เคารพพ่อแม่ ครูบาอาจารย์ ในที่นี้มีความสมบูรณ์คือให้เคารพพ่อแม่ในฐานะผู้ให้กำเนิด ให้เคารพบูชาหมายถึงพระภิกษุสงฆ์ผู้ทรงศีลในฐานะผู้มีศีล และเป็นเนื้อนาบุญ และสุดท้ายให้เคารพอาจารย์ในฐานะผู้ให้ความรู้
ด้วยเหตุนี้ วันที่ 16 มกราคมของทุกปี ประเทศไทยประกาศให้เป็นวันครูแห่งชาติ และในวันนี้คนไทยทั้งเด็ก และผู้ใหญ่ต่างแสดงความเคารพต่อครู โดยการจัดให้มีพิธีไหว้ครูในโรงเรียน และเดินทางไปเยี่ยมคุณครู เป็นการแสดงความกตัญญูกตเวทีซึ่งผู้เป็นศิษย์ทุกคนพึงกระทำต่อครู
ถึงแม้ว่าครูส่วนใหญ่จะยังคงเป็นครูที่ดี แต่ปัจจุบันนี้มีครูอยู่ไม่น้อยที่ขาดคุณสมบัติของการเป็นครู ดังจะเห็นได้จากข่าวที่ปรากฏ ครูล่วงละเมิดทางเพศต่อศิษย์ ครูทำโทษเด็กเกินกว่าเหตุอันควรกระทำ ครูมีปัญหาเรื่องชู้สาวกับครูด้วยกัน ซึ่งเป็นตัวอย่างที่ไม่ดีแก่เด็ก เป็นต้น ครูประเภทนี้เองที่ทำลายภาพลักษณ์อันดีงามของครู
นอกจากนี้ ยังมีครูประเภทเป็นครูเพียงเพื่อมีอาชีพ แต่มิได้มีวิญญาณของความเป็นครู จะเห็นได้จากพฤติกรรมในการสอน เช่น สอนสักแต่ว่าสอนเพื่อให้พ้นหน้าที่ไป ไม่สนใจว่าเด็กจะรู้หรือไม่รู้ เข้าใจหรือไม่เข้าใจ และครูประเภทนี้เองเป็นเจ้าของผลงานเด็กจบแล้วอ่านหนังสือไม่ออก คิดเลขไม่เป็น รวมไปถึงการไม่ปฏิบัติตามระเบียบอย่างเคร่งครัด ปล่อยให้เด็กเกเรไม่สุภาพ ยกพวกตีกัน ก่อความเดือดร้อนแก่เด็กที่เรียนดีในรูปแบบต่างๆ ตามแต่เด็กวัยนี้จะคิดได้ จะเห็นได้จากความรุนแรงในประเพณีรับน้องใหม่เป็นตัวอย่าง
นอกจากนี้ ยังมีครูประเภทที่เรียกว่าวิทยาพาณิชย์คือ สอนในเวลาไม่เต็มที่ แต่ขยักไว้สอนพิเศษเพื่อหารายได้เข้ากระเป๋า โดยร่วมมือกับเจ้าของสถานศึกษาซึ่งส่วนใหญ่เป็นเอกชน และครูประเภทนี้เอง เป็นเหตุให้เกิดเด็กสองมาตรฐานขึ้นในสถานศึกษาเดียวกันคือ เด็กที่พ่อแม่หรือผู้ปกครองมีรายได้พอจะจ่ายค่าเล่าเรียนพิเศษกับเด็กที่พ่อแม่หรือผู้ปกครองมีรายได้ไม่พอจ่ายค่าเรียนพิเศษ ทำให้เด็กสองกลุ่มนี้มีโอกาสในความก้าวหน้าในการศึกษาต่างกัน ทั้งๆ ที่ในบางคนอาจมีศักยภาพในการเรียนรู้เท่ากัน แต่ต้องต่างกันเพียงเพราะพ่อแม่หรือผู้ปกครองมีฐานะทางด้านการเงินต่างกัน
โดยสรุปแล้ว ครูในปัจจุบันมีทั้งครูแท้คือครูที่เป็นครูด้วยจิตวิญญาณ และครูเทียมหรือครูจำเป็นต้องเป็นครู ทั้งๆ ที่ตนเองไม่ชอบการเป็นครู เนื่องจากไม่มีศักยภาพทางด้านวิชาการพอที่จะเป็นครูหรือมีความเก่งทางด้านวิชาการ แต่ขาดคุณธรรม และจริยธรรมซึ่งผู้เป็นครูจะต้องมี
ด้วยเหตุนี้เอง ถ้ารัฐบาลต้องการให้เด็กไทยมีความก้าวหน้าทางด้านวิชาการ เพื่อให้เด็กจบออกมาแล้วเป็นทรัพยากรมนุษย์ที่มีคุณภาพ และเป็นกลไกขับเคลื่อนการทำงาน ทั้งในภาครัฐและภาคเอกชนอย่างมีประสิทธิภาพ เพื่อนำประเทศไทยไปสู่เป้าหมายที่วางไว้ จึงควรอย่างยิ่งที่รัฐบาลในยุคปฏิรูป จะได้ปรับปรุงระบบการศึกษาของครู และผลตอบแทนของครูให้มากพอที่จะดึงดูดคนเก่ง คนดีมาสู่วงการครู ซึ่งสามารถดำเนินการได้ดังนี้
1. ปรับปรุงหลักสูตรระดับอุดมศึกษา ซึ่งทำการผลิตครูโดยตรงคือมหาวิทยาลัยราชภัฏทุกแห่งให้สอดคล้องกับความต้องการของสังคมปัจจุบัน และมีมาตรฐานเป็นที่ยอมรับทั้งในและนอกประเทศ โดยมุ่งเน้นคุณภาพมากกว่าปริมาณ เฉกเช่นที่เป็นอยู่ในปัจจุบัน
2. ในการสอบบรรจุบุคคลเข้าเป็นครู จะต้องเน้นคุณภาพด้านวิชาการควบคู่ไปกับทัศนคติ และความประพฤติเพื่อเลือกเฟ้นผู้จะเป็นครูอย่างแท้จริง มิใช่สอบเข้าเป็นครูเพียงเพื่อให้มีงานทำ โดยที่ตนเองมิได้รักอาชีพครู
3. ปรับปรุงโครงสร้างเงินเดือนครูให้เทียบเท่าวิชาชีพอื่นๆ เช่น แพทย์ และอัยการ เป็นต้น
4. ในทุกปีจะต้องทำการสำรวจการมีหนี้สินของครูและรีบแก้ไข พร้อมกับป้องกันมิให้เกิดขึ้นอีก
5. ในการสอบบรรจุครู ควรจะให้สิทธิพิเศษแก่บุตรหลานของครูผู้มีผลงานดีเด่น และได้รับการยอมรับจากสังคมให้มีโอกาสเข้าเป็นครู ถ้าเป็นความต้องการของทายาทและเป็นความประสงค์ของครูผู้นั้น
จาก 5 ขั้นตอนดังกล่าวข้างต้น ผู้เขียนเชื่อว่า ถ้าทำได้ก็จะช่วยให้คุณภาพของครูดีขึ้น และเมื่อครูดีขึ้น เด็กก็จะดีตามอย่างน้อยวงการครูไทย ก็จะมีครูที่เป็นมากกว่าเรือจ้างแน่นอน