คลิกที่ไอคอน Multimedia ด้านบนเพื่อฟังเสียงบทความนี้
ในบรรดาเอ็นจีโอที่มีบทบาทต่อสิ่งแวดล้อมและถือว่ามีโครงสร้างที่ใหญ่โต ทำงานสม่ำเสมอต่อเนื่องทั้งมีประสิทธิภาพ มีชื่อเสียงและเป็นที่รู้จักกันทั่วโลก ก็เห็นจะไม่มีองค์กรไหนเกินหน้ากรีนพีซไปได้ครับ
กล่าวได้ว่าในทางกลยุทธ์นั้น กรีนพีซมีเป้าหมายเชิงอุดมคติไว้สูงมากเข้าขั้นยูโทเปียก็ว่าได้ และยังมีการวางแผนที่เป็นรูปธรรมชัดเจน นอกจากนั้นกลยุทธ์ต่างๆ ของกรีนพีซก็โฟกัสไปยังเป้าหมายที่กำหนดไว้ไม่เปะปะ
กรีนพีซยังมีเครือข่ายออกไปยังหลายพื้นที่ในโลก และโครงการรณรงค์ต่างๆ ของกรีนพีซนั้นต้องเป็นตามความต้องการของประชาชนเจ้าของในแต่ละพื้นที่ด้วย เช่น บางพื้นที่เน้นด้านสิ่งแวดล้อมทางทะเล ขณะที่บางพื้นที่อาจสนใจปัญหามลภาวะจากพลังงานเชื้อเพลิงปนเปื้อน เป็นต้น
ศูนย์กลางและสำนักงานใหญ่ของกรีนพีซที่กรุงอัมสเตอร์ดัมนั้นช่วยการประสานงานให้กับพื้นที่ต่างๆ คลุมไปยังทั่วโลกและเวลานี้จุดสำคัญๆ ที่กรีนพีซเน้นอยู่ก็คือ ในประเทศบราซิล ในอเมริกา และในประเทศจีนครับ
ส่วนสำคัญอีกส่วนหนึ่งของการทำงานของกรีนพีซก็คือ การทำงานเชิงกลยุทธ์กับสื่อมวลชน และกรีนพีซรู้จักใช้สื่อให้เป็นประโยชน์ทั้งยังเลือกใช้สื่ออย่างหลากหลายด้วย
กล่าวกันว่า บางพื้นที่นั้นกรีนพีซก็มีปัญหาในการทำงานไม่น้อยเลยครับ
ยกตัวอย่างก็ได้ เช่น ในประเทศจีน เป็นต้น
กรีนพีซเคยประท้วงที่จัตุรัสเทียนอันเหมิน กรณีที่จีนทดลองระเบิดปรมาณูในปี ค.ศ. 1995 และก็ไปประท้วงอีกครั้งที่เมืองเซี่ยงไฮ้ในปีถัดไป คือปี 1996
แต่ทางการจีนได้ระงับการประท้วงทั้ง 2 ครั้งอย่างทันเวลา
ทำให้เสียภาพลักษณ์และเกิดความรู้สึกไม่สบอารมณ์กับกรีนพีซอย่างมาก ต่อข้อกล่าวหาที่ว่ากรีนพีซเหมือนเป็นตัวแทนของจักรวรรดินิยมตะวันตกเข้าไปโน่น
วิธีคิดแบบนี้ยังอยู่ในอุดมการณ์ของพรรคคอมมิวนิสต์จีนอยู่ แม้ว่าจีนเวลานี้ผ่านเข้าสู่การพัฒนากึ่งทุนนิยมเข้าไปแล้วก็ตาม
แต่หารู้ไม่ว่าในแง่อุดมการณ์ทางการเมืองนั้น ลัทธิคอมมิวนิสต์ก็ยังเป็นเสื้อคลุมทางอุดมการณ์ของพรรคคอมมิวนิสต์อยู่เช่นเดิม และไม่ได้เปลี่ยนไปตามกระแสของการพัฒนาทางเศรษฐกิจแต่ประการใด
และนี่คือสิ่งที่กรีนพีซต้องเรียนรู้ครับในการปฏิบัติการทางอุดมคติในจีน!
กรีนพีซมองว่าองค์กรของพวกตนนั้นค่อนข้างจะเป็นฝ่ายหัวก้าวหน้าและล้ำเส้นบ้าง แต่ก็เป็นพวกที่ทำงานได้ผลจริงจัง
แต่เจ้าหน้าที่ของกรีนพีซในจีนก็ยอมรับเหมือนกันว่าการทำงานในจีนนั้นต้องปรับตัวบ้าง และก็ต้องทำในรูปแบบแตกต่างไปจากที่อื่นๆ และไม่ใช่ว่าจะใช้วิธีการแบบกรีนพีซที่ทำในประเทศอื่นๆ แล้วจะนำมาใช้ในจีนได้เสมอไป เพราะว่ามันเกี่ยวเนื่องกับกฎเกณฑ์หลายอย่างของจีน
การประท้วงแบบกรีนพีซนั้น คนจีนจะมองว่าผู้ประท้วงมีความก้าวร้าว ซึ่งนิสัยของคนจีนโดยทั่วไปจะเห็นว่า แค่นี้การประท้วงก็ล้มเหลวแล้วในชั้นต้น
โดยสถานะของกรีนพีซในจีนนั้น ถือว่าเป็นเอ็นจีโอที่ต้องลงทะเบียนไว้กับทางการของจีน และถือว่ากรีนพีซอยู่ภายใต้เงื่อนไขของกฎหมายจีน แม้ว่าเอ็นจีโอจะขาดสถานะทางกฎหมายอย่างเป็นทางการก็ตาม แต่การลงทะเบียนในฐานะเอ็นจีโอก็ใช่ว่าจะง่ายเสียเมื่อไร เพราะทางการจีนมักจะทำให้ล่าช้า
เหตุเพราะจีนไม่ต้องการให้พวกเอ็นจีโอขึ้นมาท้าทายอำนาจรัฐ เพราะอำนาจรัฐนั้นผูกไว้กับพรรคคอมมิวนิสต์พรรคเดียวครับ
กรีนพีซในจีนนั้น ไม่มีสิทธิที่จะขยายสมาชิกด้วยซ้ำไป และก็ระดมทุนในจีนไม่ได้ด้วยครับ
สำหรับกรีนพีซอินเตอร์เนชั่นแนลนั้น มีผู้อำนวยการดูแลอยู่ครับ และการรณรงค์นั้นมีเป้าหมายเพื่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงอย่างถึงรากเลยทีเดียว ไม่ใช่ว่าเพื่อเปลี่ยนแปลงแบบรุนแรงอย่างเดียวเท่านั้น
หลายคนอาจเห็นภาพของกรีนพีซในแง่ฉาบฉวย เช่น ไปต่อต้านพวกแหล่งขุดเจาะน้ำมันกลางทะเลด้วยการล่ามโซ่ตัวเองไว้ก็มี ไม่ก็ใช้เรือสปีดเร็วรบกวนพวกทำลายสิ่งแวดล้อมทางทะเล หรือปีนตึกสูงๆ เพื่อรบกวนบริษัทที่เป็นเป้าหมายของการประท้วงไม่ก็ต่อต้านพวกนักการเมืองที่เป็นปรปักษ์ต่อสิ่งแวดล้อม เป็นต้น
แต่วิธีการซึ่งคนทั่วไปมองว่า ฉาบฉวยนั้นเป็นแค่กลยุทธ์ และเป็นเพียงวิธีที่ทำเพื่อให้บรรลุจุดประสงค์สุดท้ายมากกว่าอย่างอื่น นอกจากนั้นก็เพื่อดึงดูดความสนใจจากสื่อมวลชนด้วย
เวลานี้กรีนพีซมีผู้ให้การสนับสนุนจากทั่วโลกถึง 2 ล้าน 8 แสนคน มีพนักงานทำงานประจำ 1,200 คน อยู่ใน 40 ประเทศ และมีรายได้ประมาณ 8,000 ล้านบาท
กรีนพีซเป็นยี่ห้อที่ประกันผลงานและการทำงานที่เอาจริงเอาจังที่สุดในโลก จากการประเมินของสำนักงานประเมินผลการประชาสัมพันธ์ของสหรัฐอเมริกา
กรีนพีซยังมีระบบคอมพิวเตอร์เครือข่ายที่มีประสิทธิภาพก่อนบริษัทข้ามชาติหลายแห่งจะมีใช้ด้วยซ้ำไป และการประท้วงแท่นเจาะน้ำมันของบริษัทเชลล์ ทำให้บริษัทที่ว่านี้ต้องยกเลิกแท่นเจาะน้ำมันในทะเลไปแล้วหนึ่งแห่ง และเชลล์ออกมายอมรับผิดว่าการประเมินผลสิ่งแวดล้อมของบริษัทนั้นมีความผิดพลาดด้วย
ดังนั้น กรีนพีซก็ยอมรับว่าการประชาสัมพันธ์ของตนนั้นความสำเร็จอยู่กับสื่อมวลชนเป็นแรงผลักดันที่สำคัญที่สุด กลยุทธ์การใช้สื่อจึงเป็นความสำคัญที่กรีนพีซให้ไว้เป็นลำดับแรก
ในเยอรมนีนั้นกรีนพีซมีคนสนับสนุนถึง 530,000 คน ในฟิลิปปินส์มีคนสนับสนุนแค่ 600 คน แต่เพิ่งตั้งเมื่อปี 2000 และมีสาขากรีนพีซอยู่ในไทยเรา รวมทั้งอินโดนีเซียด้วย
ความสำเร็จของกรีนพีซนั้นน่าศึกษาเป็นอย่างยิ่งไม่ว่าในเชิงกลยุทธ์ วิธีการระดมทุน และหาสมาชิกบวกกับการทำงานอย่างหนักและจริงจังครับ
ในบรรดาเอ็นจีโอที่มีบทบาทต่อสิ่งแวดล้อมและถือว่ามีโครงสร้างที่ใหญ่โต ทำงานสม่ำเสมอต่อเนื่องทั้งมีประสิทธิภาพ มีชื่อเสียงและเป็นที่รู้จักกันทั่วโลก ก็เห็นจะไม่มีองค์กรไหนเกินหน้ากรีนพีซไปได้ครับ
กล่าวได้ว่าในทางกลยุทธ์นั้น กรีนพีซมีเป้าหมายเชิงอุดมคติไว้สูงมากเข้าขั้นยูโทเปียก็ว่าได้ และยังมีการวางแผนที่เป็นรูปธรรมชัดเจน นอกจากนั้นกลยุทธ์ต่างๆ ของกรีนพีซก็โฟกัสไปยังเป้าหมายที่กำหนดไว้ไม่เปะปะ
กรีนพีซยังมีเครือข่ายออกไปยังหลายพื้นที่ในโลก และโครงการรณรงค์ต่างๆ ของกรีนพีซนั้นต้องเป็นตามความต้องการของประชาชนเจ้าของในแต่ละพื้นที่ด้วย เช่น บางพื้นที่เน้นด้านสิ่งแวดล้อมทางทะเล ขณะที่บางพื้นที่อาจสนใจปัญหามลภาวะจากพลังงานเชื้อเพลิงปนเปื้อน เป็นต้น
ศูนย์กลางและสำนักงานใหญ่ของกรีนพีซที่กรุงอัมสเตอร์ดัมนั้นช่วยการประสานงานให้กับพื้นที่ต่างๆ คลุมไปยังทั่วโลกและเวลานี้จุดสำคัญๆ ที่กรีนพีซเน้นอยู่ก็คือ ในประเทศบราซิล ในอเมริกา และในประเทศจีนครับ
ส่วนสำคัญอีกส่วนหนึ่งของการทำงานของกรีนพีซก็คือ การทำงานเชิงกลยุทธ์กับสื่อมวลชน และกรีนพีซรู้จักใช้สื่อให้เป็นประโยชน์ทั้งยังเลือกใช้สื่ออย่างหลากหลายด้วย
กล่าวกันว่า บางพื้นที่นั้นกรีนพีซก็มีปัญหาในการทำงานไม่น้อยเลยครับ
ยกตัวอย่างก็ได้ เช่น ในประเทศจีน เป็นต้น
กรีนพีซเคยประท้วงที่จัตุรัสเทียนอันเหมิน กรณีที่จีนทดลองระเบิดปรมาณูในปี ค.ศ. 1995 และก็ไปประท้วงอีกครั้งที่เมืองเซี่ยงไฮ้ในปีถัดไป คือปี 1996
แต่ทางการจีนได้ระงับการประท้วงทั้ง 2 ครั้งอย่างทันเวลา
ทำให้เสียภาพลักษณ์และเกิดความรู้สึกไม่สบอารมณ์กับกรีนพีซอย่างมาก ต่อข้อกล่าวหาที่ว่ากรีนพีซเหมือนเป็นตัวแทนของจักรวรรดินิยมตะวันตกเข้าไปโน่น
วิธีคิดแบบนี้ยังอยู่ในอุดมการณ์ของพรรคคอมมิวนิสต์จีนอยู่ แม้ว่าจีนเวลานี้ผ่านเข้าสู่การพัฒนากึ่งทุนนิยมเข้าไปแล้วก็ตาม
แต่หารู้ไม่ว่าในแง่อุดมการณ์ทางการเมืองนั้น ลัทธิคอมมิวนิสต์ก็ยังเป็นเสื้อคลุมทางอุดมการณ์ของพรรคคอมมิวนิสต์อยู่เช่นเดิม และไม่ได้เปลี่ยนไปตามกระแสของการพัฒนาทางเศรษฐกิจแต่ประการใด
และนี่คือสิ่งที่กรีนพีซต้องเรียนรู้ครับในการปฏิบัติการทางอุดมคติในจีน!
กรีนพีซมองว่าองค์กรของพวกตนนั้นค่อนข้างจะเป็นฝ่ายหัวก้าวหน้าและล้ำเส้นบ้าง แต่ก็เป็นพวกที่ทำงานได้ผลจริงจัง
แต่เจ้าหน้าที่ของกรีนพีซในจีนก็ยอมรับเหมือนกันว่าการทำงานในจีนนั้นต้องปรับตัวบ้าง และก็ต้องทำในรูปแบบแตกต่างไปจากที่อื่นๆ และไม่ใช่ว่าจะใช้วิธีการแบบกรีนพีซที่ทำในประเทศอื่นๆ แล้วจะนำมาใช้ในจีนได้เสมอไป เพราะว่ามันเกี่ยวเนื่องกับกฎเกณฑ์หลายอย่างของจีน
การประท้วงแบบกรีนพีซนั้น คนจีนจะมองว่าผู้ประท้วงมีความก้าวร้าว ซึ่งนิสัยของคนจีนโดยทั่วไปจะเห็นว่า แค่นี้การประท้วงก็ล้มเหลวแล้วในชั้นต้น
โดยสถานะของกรีนพีซในจีนนั้น ถือว่าเป็นเอ็นจีโอที่ต้องลงทะเบียนไว้กับทางการของจีน และถือว่ากรีนพีซอยู่ภายใต้เงื่อนไขของกฎหมายจีน แม้ว่าเอ็นจีโอจะขาดสถานะทางกฎหมายอย่างเป็นทางการก็ตาม แต่การลงทะเบียนในฐานะเอ็นจีโอก็ใช่ว่าจะง่ายเสียเมื่อไร เพราะทางการจีนมักจะทำให้ล่าช้า
เหตุเพราะจีนไม่ต้องการให้พวกเอ็นจีโอขึ้นมาท้าทายอำนาจรัฐ เพราะอำนาจรัฐนั้นผูกไว้กับพรรคคอมมิวนิสต์พรรคเดียวครับ
กรีนพีซในจีนนั้น ไม่มีสิทธิที่จะขยายสมาชิกด้วยซ้ำไป และก็ระดมทุนในจีนไม่ได้ด้วยครับ
สำหรับกรีนพีซอินเตอร์เนชั่นแนลนั้น มีผู้อำนวยการดูแลอยู่ครับ และการรณรงค์นั้นมีเป้าหมายเพื่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงอย่างถึงรากเลยทีเดียว ไม่ใช่ว่าเพื่อเปลี่ยนแปลงแบบรุนแรงอย่างเดียวเท่านั้น
หลายคนอาจเห็นภาพของกรีนพีซในแง่ฉาบฉวย เช่น ไปต่อต้านพวกแหล่งขุดเจาะน้ำมันกลางทะเลด้วยการล่ามโซ่ตัวเองไว้ก็มี ไม่ก็ใช้เรือสปีดเร็วรบกวนพวกทำลายสิ่งแวดล้อมทางทะเล หรือปีนตึกสูงๆ เพื่อรบกวนบริษัทที่เป็นเป้าหมายของการประท้วงไม่ก็ต่อต้านพวกนักการเมืองที่เป็นปรปักษ์ต่อสิ่งแวดล้อม เป็นต้น
แต่วิธีการซึ่งคนทั่วไปมองว่า ฉาบฉวยนั้นเป็นแค่กลยุทธ์ และเป็นเพียงวิธีที่ทำเพื่อให้บรรลุจุดประสงค์สุดท้ายมากกว่าอย่างอื่น นอกจากนั้นก็เพื่อดึงดูดความสนใจจากสื่อมวลชนด้วย
เวลานี้กรีนพีซมีผู้ให้การสนับสนุนจากทั่วโลกถึง 2 ล้าน 8 แสนคน มีพนักงานทำงานประจำ 1,200 คน อยู่ใน 40 ประเทศ และมีรายได้ประมาณ 8,000 ล้านบาท
กรีนพีซเป็นยี่ห้อที่ประกันผลงานและการทำงานที่เอาจริงเอาจังที่สุดในโลก จากการประเมินของสำนักงานประเมินผลการประชาสัมพันธ์ของสหรัฐอเมริกา
กรีนพีซยังมีระบบคอมพิวเตอร์เครือข่ายที่มีประสิทธิภาพก่อนบริษัทข้ามชาติหลายแห่งจะมีใช้ด้วยซ้ำไป และการประท้วงแท่นเจาะน้ำมันของบริษัทเชลล์ ทำให้บริษัทที่ว่านี้ต้องยกเลิกแท่นเจาะน้ำมันในทะเลไปแล้วหนึ่งแห่ง และเชลล์ออกมายอมรับผิดว่าการประเมินผลสิ่งแวดล้อมของบริษัทนั้นมีความผิดพลาดด้วย
ดังนั้น กรีนพีซก็ยอมรับว่าการประชาสัมพันธ์ของตนนั้นความสำเร็จอยู่กับสื่อมวลชนเป็นแรงผลักดันที่สำคัญที่สุด กลยุทธ์การใช้สื่อจึงเป็นความสำคัญที่กรีนพีซให้ไว้เป็นลำดับแรก
ในเยอรมนีนั้นกรีนพีซมีคนสนับสนุนถึง 530,000 คน ในฟิลิปปินส์มีคนสนับสนุนแค่ 600 คน แต่เพิ่งตั้งเมื่อปี 2000 และมีสาขากรีนพีซอยู่ในไทยเรา รวมทั้งอินโดนีเซียด้วย
ความสำเร็จของกรีนพีซนั้นน่าศึกษาเป็นอย่างยิ่งไม่ว่าในเชิงกลยุทธ์ วิธีการระดมทุน และหาสมาชิกบวกกับการทำงานอย่างหนักและจริงจังครับ