ETDA เร่งคลอดร่างประกาศใหม่คุมโลจิสติกส์-อีคอมเมิร์ซ บังคับมีขนส่งให้เลือก ล้อมคอก TikTok เข้ากฎ Marketplace ผนึก กขค. คุมอีกชั้น เปิดฟังร่างประกาศเข้มพฤติกรรมไม่เป็นธรรม
ดร.ชัยชนะ มิตรพันธ์ ผู้อำนวยการสำนักงานพัฒนาธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ (สพธอ.) หรือ ETDA เปิดเผยว่า ETDA อยู่ระหว่างการจัดทำร่างประกาศฉบับใหม่ ภายใต้พระราชกฤษฎีกา (พ.ร.ฎ.) การประกอบธุรกิจบริการแพลตฟอร์มดิจิทัลที่ต้องแจ้งให้ทราบ พ.ศ.2565 หรือ กฎหมาย DPS เพื่อกำกับดูแลผู้ให้บริการโลจิสติกส์ที่เกี่ยวข้องกับอีคอมเมิร์ซแพลตฟอร์ม โดยจะมีการหารือร่วมกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เช่น แพลตฟอร์มอีคอมเมิร์ซ และคณะกรรมการการแข่งขันทางการค้า (กขค.) ภายในเดือนกันยายน 2568
หนึ่งในสาระสำคัญของร่างประกาศฉบับใหม่นี้ คือ กำหนดให้แพลตฟอร์มอีคอมเมิร์ซต้องจัดให้มีผู้ให้บริการขนส่งที่มีศักยภาพเป็นตัวเลือกบนแพลตฟอร์มอย่างน้อย 3-5 ราย เพื่อให้ผู้ขายหรือผู้ซื้อมีสิทธิเลือกใช้บริการอย่างเสรีในการเลือกผู้ให้บริการขนส่ง โดยขณะนี้ยังไม่มีข้อสรุปที่ชัดเจนว่าจะมีกี่รายเพื่อให้เป็นตัวเลขที่เหมาะสม ซึ่งจำเป็นต้องหารือร่วมกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเพื่อหาข้อยุติ โดยในช่วงต้นเดือนสิงหาคม 2568 ที่ผ่านมา ETDA ได้หารือกับผู้ให้บริการโลจิสติกส์ 5 รายแล้ว ได้แก่ ไปรษณีย์ไทย, Flash Express, J&T Express, Lazada Express และ Shopee Xpress
"เราไม่ได้แก้ไขประกาศเดิม แต่เป็นการจัดทำร่างประกาศใหม่เพื่อวางกรอบกำกับดูแลผู้ให้บริการโลจิสติกส์อย่างเป็นระบบ หากร่างประกาศดังกล่าวได้รับความเห็นชอบ คาดว่าจะมีผลบังคับใช้ภายในปลายปี 2568" ดร.ชัยชนะ กล่าว
ส่วนกรณีแพลตฟอร์ม TikTok ที่ไม่ได้ถูกจัดอยู่ในกลุ่มแพลตฟอร์ม Marketplace นั้น ดร.ชัยชนะ ชี้แจงว่า เรื่องดังกล่าวเป็นผลจากข้อมูลที่ TikTok จดแจ้งเข้ามา โดยระบุว่าตนเป็นแพลตฟอร์ม Social Commerce และ Social Media ไม่ได้ระบุว่าเป็นอีคอมเมิร์ซแพลตฟอร์ม ซึ่งแตกต่างจากแพลตฟอร์มอื่น เช่น Shopee หรือ Lazada ที่แจ้งสถานะชัดเจนว่าเป็นอีคอมเมิร์ซแพลตฟอร์ม
ซึ่งภายใต้กฎหมาย DPS นั้น ETDA ได้ออกประกาศล่าสุด คือ ประกาศ ETDA ที่ ธพด.4/2568 กำหนดรายชื่อบริการแพลตฟอร์มดิจิทัลประเภทตลาดสินค้า ที่ต้องปฏิบัติตามข้อกำหนดเพิ่มเติม โดยเฉพาะเรื่องสินค้ามาตรฐาน เช่น ปลั๊กไฟ หรือหม้อหุงข้าว ต้องมีเครื่องหมายมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม (มอก.) และแพลตฟอร์มต้องตรวจสอบและรับผิดชอบหากพบว่าสินค้าที่ไม่มีมาตรฐานหลุดรอดเข้ามาขาย
นอกจากนี้ ประกาศยังระบุชัดว่า แพลตฟอร์มต้องยืนยันตัวตนของผู้ขาย ตรวจสอบฉลากสินค้าให้อยู่ในรูปแบบภาษาไทย และหากตรวจพบสินค้าที่ไม่มีมาตรฐานต้องนำออกจากระบบทันที โดยประกาศฉบับนี้บังคับใช้กับ 19 แพลตฟอร์ม ได้แก่ 1.ช้อปปี้ (Shopee) 2.ลาซาด้า (Lazada) 3.วันทูคาร์ (One2car.com) - ประกาศซื้อขายรถยนต์มือสอง 4.แกร็บ (Grab) 5.ขายดี (Kaidee.com) 6.เอสไอเอ อี-อ๊อกชันซิสเต็ม (SIA E-AUCTION SYSTEM) 7.ไลน์ช้อปปิ้ง (LINE SHOPPING) 8.อาลีบาบา (Alibaba) 9.น็อกน็อก (NocNoc) 10.อาลีเอ็กซ์เพรส (AliExpress) 11.ดิสช็อป (Thisshop) 12.รักเหมา (Rakmao) 13.เถาเป่า (Taobao) 14.เอสซีจี โฮม (SCGHome) 15.วันสยาม แอปพลิเคชัน (ONESIAM Application) 16.เรดดี้พลาสติก อ็อกชัน (ReadyPlastic Auction) 17.รูทส์แพลตฟอร์ม (ROOTS Platform) 18.เทอมู (TEMU) และ 19.อีเบย์ (eBay)
ดร.ชัยชนะ กล่าวว่า มีคนตั้งข้อสงสัยว่าเหตุใด TikTok ไม่อยู่ในรายชื่อดังกล่าว คำตอบคือ ETDA ใช้ข้อมูลจากการจดแจ้งของแพลตฟอร์มเป็นหลัก โดยมีแพลตฟอร์มจดแจ้งเข้ามากว่าพันราย ETDA จึงต้องคัดกรองจากกลุ่มที่จดแจ้งว่าเป็นอีคอมเมิร์ซก่อน ซึ่ง TikTok ไม่อยู่ในกลุ่มนี้เพราะจดแจ้งเป็น Social Commerce ดังนั้น ETDA จะนำประเด็นนี้เข้าสู่การพิจารณาของคณะกรรมการธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ เพื่อแก้ไขรายชื่อแพลตฟอร์มเพิ่มเติม อย่างเร็วภายในเดือนสิงหาคม 2568 และอย่างช้าไม่เกินเดือนกันยายน 2568
"ยืนยันว่า ETDA กำลังเร่งดำเนินการคัดกรองแพลตฟอร์มเพิ่มเติม เพื่อให้แน่ใจว่าผู้ประกอบการที่มีลักษณะเป็นอีคอมเมิร์ซจริงต้องปฏิบัติตามข้อกำหนดที่กฎหมายกำหนดไว้ แม้จะไม่ได้จดแจ้งเข้ามาในลักษณะนั้นตั้งแต่ต้น โดยเฉพาะกรณี TikTok ที่ในทางปฏิบัติกำลังทำหน้าที่เป็นแพลตฟอร์ม Marketplace อย่างชัดเจน จึงต้องเข้าสู่กระบวนการตามกฎหมายอย่างถูกต้องต่อไป" ดร.ชัยชนะ กล่าว
ดร.ชัยชนะ กล่าวว่า ภาพรวมกฎหมาย DPS ขณะนี้การกำกับเดินแบบสองรางคู่ขนาน แบ่งเป็น ร่าง พ.ร.บ.เศรษฐกิจแพลตฟอร์มดิจิทัล พ.ศ. ... ฉบับใหญ่ ที่เคยถึงชั้นกฤษฎีกาถูกพักไว้จากประเด็นเจรจาภาษีกับสหรัฐฯ งานด้านการแข่งขันทางการค้า จึงให้คณะกรรมการการแข่งขันทางการค้า (กขค.) เดินหน้าจัดทำเกณฑ์กำกับแพลตฟอร์มอีคอมเมิร์ซ เน้นความเป็นธรรมต่อผู้ขาย ผู้ซื้อ และผู้ให้บริการขนส่ง ส่วนงานด้านหน้าที่และความโปร่งใสของแพลตฟอร์มเดินต่อกับ ETDA ตามกรอบกฎหมาย DPS มุ่งให้แพลตฟอร์มจดแจ้งให้ถูกต้อง เปิดเผยข้อมูลที่ตรวจสอบได้ และจัดการกรณีเสี่ยง
ทั้งนี้ ล่าสุด สำนักงาน กขค. โดยเปิดรับฟังความคิดเห็น "ร่างประกาศคณะกรรมการการแข่งขันทางการค้า เรื่อง แนวทางพิจารณาการปฏิบัติทางการค้าที่ไม่เป็นธรรมและการกระทำอันเป็นการผูกขาด หรือลดการแข่งขัน หรือจำกัดการแข่งขันในการประกอบธุรกิจแพลตฟอร์มหลายด้าน (Multi-sided Platform) ประเภทธุรกิจบริการดิจิทัลแพลตฟอร์มซื้อขายสินค้าหรือบริการ (E-Commerce)" ระหว่างวันที่ 19 สิงหาคม 2568 ถึงวันที่ 18 กันยายน 2568 ทางเว็บไซต์ www.tcct.or.th
***TikTok พร้อมดำเนินการตามกฎหมาย
นางชนิดา คล้ายพันธ์ หัวหน้าฝ่ายนโยบายสาธารณะ TikTok ภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ให้ข้อมูลยืนยันว่าได้มีการลงทะเบียนแพลตฟอร์ม DPS กับทาง ETDA ในการเป็นบริการสื่อสังคมออนไลน์ที่มีฟังก์ชันการสนับสนุนการซื้อขาย ดังนั้น ถ้ามีกฎระเบียบ หรือข้อบังคับเกี่ยวกับการเปิดตัวเลือกผู้ให้บริการขนส่งออกมาก็พร้อมที่จะปฏิบัติตามอยู่แล้ว
