ETDA ล็อกเป้า 19 แพลตฟอร์มดัง เสี่ยงสูง! สั่ง Shopee-Lazada-Taobao ต้องโปร่งใส ฝ่าฝืนเจอคุมเข้ม ปรับ-ปิด-แบน ตามกฎหมาย DPS
นายชัยชนะ มิตรพันธ์ ผู้อำนวยการสำนักงานพัฒนาธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ (ETDA) เปิดเผยว่า ETDA ออกประกาศกฎหมายลูกรวดเดียว 4 ฉบับ ภายใต้ พ.ร.ฎ.การประกอบธุรกิจบริการแพลตฟอร์มดิจิทัลที่ต้องแจ้งให้ทราบ พ.ศ. 2565 หรือ กฎหมาย DPS เพื่อยกระดับการกำกับดูแลแพลตฟอร์มดิจิทัลทั้งกลุ่มตลาดสินค้าออนไลน์ (Online Marketplace) และบริการเรียกรถผ่านแอป (Ride Sharing) โดยมุ่งเน้นความปลอดภัย โปร่งใส เป็นธรรม และคุ้มครองผู้บริโภคให้เป็นไปตามมาตรฐานที่กฎหมายกำหนด
หนึ่งในประกาศสำคัญ คือ ประกาศ ธพด.4/2568 มีผลบังคับใช้ตั้งแต่ 9 ก.ค.68 กำหนดรายชื่อแพลตฟอร์มกลุ่มตลาดสินค้าออนไลน์ที่เข้าข่ายมีความเสี่ยงสูง และต้องปฏิบัติตามมาตรา 20 ของกฎหมาย DPS จำนวน 19 แพลตฟอร์ม ได้แก่ 1.ช้อปปี้ (Shopee) 2.ลาซาด้า (Lazada) 3.วันทูคาร์ (One2car.com) - ประกาศซื้อขายรถยนต์มือสอง 4.แกร็บ (Grab) 5.ขายดี (Kaidee.com) 6.เอสไอเอ อี-อ๊อกชันซิสเต็ม (SIA E-AUCTION SYSTEM) 7.ไลน์ช้อปปิ้ง (LINE SHOPPING) 8.อาลีบาบา (Alibaba) 9.น็อกน็อก (NocNoc) 10.อาลีเอ็กซ์เพรส (AliExpress) 11.ดิสช็อป (Thisshop) 12.รักเหมา (Rakmao) 13.เถาเป่า (Taobao) 14.เอสซีจี โฮม (SCGHome) 15.วันสยาม แอปพลิเคชัน (ONESIAM Application) 16.เรดดี้พลาสติก อ็อกชัน (ReadyPlastic Auction) 17.รูทส์แพลตฟอร์ม (ROOTS Platform) 18.เทอมู (TEMU) และ 19.อีเบย์ (eBay)
แพลตฟอร์มเหล่านี้มีลักษณะความเสี่ยงสูง ทั้งในแง่มูลค่าธุรกรรมที่เกิดขึ้นในประเทศเกิน 100 ล้านบาทต่อปี หรือมีจำนวนผู้ใช้ในสัดส่วนสูงโดยไม่มีระบบควบคุมที่มีประสิทธิภาพ และบางแพลตฟอร์มไม่ได้จดทะเบียนนิติบุคคลกับกรมพัฒนาธุรกิจการค้า
แพลตฟอร์มตามรายชื่อข้างต้นนอกจากต้องปฏิบัติตามหน้าที่ทั่วไปตามกฎหมาย DPS แล้ว ยังต้องประเมินความเสี่ยงของระบบ กำหนดมาตรการบริหารความเสี่ยง และดำเนินการตามประกาศของคณะกรรมการ เช่น ตรวจสอบข้อมูลผู้ขายก่อนให้สิทธิโฆษณาสินค้าที่ต้องมีมาตรฐาน บังคับให้แสดงข้อมูลสินค้าและหลักฐานการรับรองคุณภาพ มีระบบแจ้งเตือน-นำออกสินค้าที่ผิดเงื่อนไข และบทลงโทษต่อผู้ประกอบการที่ฝ่าฝืน
นายชัยชนะ กล่าวว่า ขณะนี้มีแพลตฟอร์มอีกจำนวนหนึ่งอยู่ระหว่างการตรวจสอบข้อมูลเพิ่มเติม หากพบว่าเข้าเกณฑ์จะมีการประกาศรายชื่อเพิ่มตามมาตรา 24 ของกฎหมาย ซึ่งกำหนดให้ต้องทบทวนรายชื่อเป็นประจำทุกปี โดยอาจมีการเพิ่ม ลด หรือปรับเปลี่ยนตามลักษณะการให้บริการที่เปลี่ยนแปลง
ประกาศอีกฉบับที่ออกโดยคณะกรรมการธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ ซึ่งมีผลบังคับใช้ 31 ธ.ค.68 กำหนดให้ผู้ให้บริการแพลตฟอร์ม Marketplace ที่เข้าข่ายความเสี่ยงสูงตามมาตรา 18 (2) ต้องมีหน้าที่เพิ่มเติม เช่น เปิดเผยข้อมูลสินค้าและผู้ขายบนแพลตฟอร์ม ตรวจสอบเอกสารรับรองมาตรฐานจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้องอย่าง สมอ. หรือ อย. จัดให้มีกลไกแจ้งเตือน-ถอดรายการสินค้าไม่ได้มาตรฐานภายใน 3 วัน และรายงานผลการดำเนินงานต่อหน่วยงานรัฐ รวมถึงอาจมีบทลงโทษ เช่น การระงับหรือยุติการให้บริการกรณีฝ่าฝืน
ขณะที่ แพลตฟอร์มให้บริการรถยนต์หรือจักรยานยนต์รับจ้างโดยสารสาธารณะ (Ride Sharing) ก็ถูกประกาศควบคุมเข้มข้น โดยประกาศอีกฉบับหนึ่งจะมีผลบังคับใช้ 2 ต.ค.68 กำหนดให้ต้องใช้รถจดทะเบียนสาธารณะและมีใบอนุญาตขับขี่สาธารณะเท่านั้น ต้องตรวจสอบตัวตนคนขับทุกครั้งผ่านระบบพิสูจน์ตัวตน เช่น ThaID มีระบบแสดงข้อมูลผู้ขับให้ผู้โดยสารทราบล่วงหน้า และแจ้งรายละเอียดเส้นทาง ระยะทาง และค่าโดยสารอย่างโปร่งใส รวมถึงต้องมีระบบช่วยเหลือฉุกเฉิน ร้องเรียน และระงับข้อพิพาทได้จริง
แพลตฟอร์มต้องมีมาตรการควบคุมการใช้งานบัญชี ป้องกันไม่ให้บุคคลอื่นใช้งานแทนผู้ขับ มีระบบลงโทษชัดเจนต่อผู้ฝ่าฝืนเงื่อนไข และต้องยื่นรายงานประจำปีต่อกรมการขนส่งทางบกและ ETDA ตามมาตรา 22 ของกฎหมาย
นอกจากนี้ ประกาศ ธพด.2/2568 ซึ่งจะมีผลบังคับใช้วันที่ 4 ก.ค.68 ได้กำหนดให้บริการ Ride Sharing เป็นแพลตฟอร์มที่มีผลกระทบต่อความมั่นคงของรัฐ โครงสร้างพื้นฐาน เช่น การขนส่ง พลังงาน การสื่อสาร สุขภาพ และสิ่งแวดล้อม ทำให้ต้องปฏิบัติตามมาตรา 21 คือ ต้องประเมินความเสี่ยง มีมาตรการบริหารความเสี่ยง และดำเนินการอื่นตามข้อเสนอแนะของคณะกรรมการร่วมตามที่กฎหมายกำหนด
ผู้สนใจสามารถดาวน์โหลดประกาศฉบับเต็มทั้ง 4 ฉบับ พร้อมคู่มือและรายละเอียดเพิ่มเติมเกี่ยวกับกฎหมาย DPS ได้ที่เว็บไซต์ https://www.etda.or.th/th/regulator/Digitalplatform/law.aspx หรือสอบถามข้อมูลที่หมายเลขโทรศัพท์ 02-123-1234 ทีมกำกับดูแลกฎหมาย DPS
