เมื่อคนน้อยใจว่ากฎหมายคุ้มครองสิทธิสัตว์มากกว่าคน

ในวงการสื่อมวลชนนั้นสอนกันว่า หมากัดคนไม่เป็นข่าว แต่คนกัดหมาเป็นข่าว

ผมนึกถึงเรื่องนี้เพราะตอนนี้มีข่าวคนทะเลาะกับหมาเกิดขึ้นถี่ยิบแถมบางครั้งคนอาจมีความผิดถูกดำเนินคดีติดคุกเพราะไปทำร้ายหมา

แต่ถ้าใครเชื่อสุภาษิตว่าหมากัดไม่กัดตอบแล้วก็จะรอดพ้นจากคดีได้และคงไม่เป็นข่าว

เพราะตั้งแต่มีพระราชบัญญัติป้องกันการทารุณกรรมและการจัดการสวัสดิภาพสัตว์มามีคนติดคุกเพราะทำร้ายสัตว์มาแล้ว จนเกิดคำพูดว่า กฎหมายคุ้มครองสิทธิของสัตว์มากกว่าคน เพราะส่วนใหญ่คนที่ทำร้ายสัตว์จะอ้างว่าถูกหมาทำร้ายก่อนจึงต้องป้องกันตัว

พ่อค้าข้าวมันไก่ฆ่าหมาตายอ้างว่าเพราะไปกัดลูก ตำรวจยิงหมาตายอ้างว่าหมาจะกัดเมีย นักการเมืองยิงหมาตายเพราะอ้างว่าถูกหมารุมกัด จริงไม่ใช่จริงไม่รู้หมาตอบโต้ไม่ได้นอกจากมีพยานยืนยัน

มีบางคนแซวว่า ถ้าเดินไปกับเมียแล้วหมามากัดเมียให้เตะเมียเพราะเป็นความผิดยอมความได้ แต่ถ้าไปทำร้ายหมาหากหมาได้รับบาดเจ็บอาจจะถูกคดีข้อหาทารุณกรรมสัตว์

มาตรา 20 พรบ.ป้องกันการทารุณกรรมและการจัดการสวัสดิภาพสัตว์ ระบุว่า ห้ามมิให้ผู้ใดกระทําการอันเป็นการทารุณกรรมสัตว์โดยไม่มีเหตุอันสมควร

จากที่กฎหมายเขียนไว้แสดงว่า ถ้ามีเหตุอันควรเราก็สามารถกระทำต่อสัตว์ได้ ไม่ได้หมายความว่า ถ้าเราไปทำร้ายหมาหรือสัตว์แล้ว เราจะต้องมีความผิดเสมอไป นั่นหมายความว่า การกระทำของเราต้องสมควรแก่เหตุ

ไม่ใช่อย่างที่พูดกันสนุกปากว่า หมามีอภิสิทธิ์เหนือคนเพราะหมากัดคนไม่เป็นไร แต่คนทำร้ายหมาอาจติดคุก

ถ้าหมามากัดเราแล้วเราเอาไม้หวดมันไปทีสองที ไม่ใช่กระหน่ำจนมันตายอย่างนี้จึงน่าจะสมควรแก่เหตุ

นอกจากนั้นประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 68 ก็เขียนไว้ว่า ผู้ใดจำต้องกระทำการใดเพื่อป้องกันสิทธิของตน หรือของผู้อื่น ให้พ้นจากภยันตรายซึ่งเกิดจากการประทุษร้ายอันละเมิดต่อกฎหมาย และเป็นภยันตรายที่ใกล้จะถึง ถ้าได้กระทำพอสมควรแก่เหตุ การกระทำนั้นเป็นการป้องกันโดยชอบด้วยกฎหมาย ผู้นั้นไม่มีความผิด

มาตรา 21 ของพรบ.ป้องกันการทารุณกรรมและการจัดการสวัสดิภาพสัตว์ยังบัญญัติไว้ด้วยว่า การฆ่าสัตว์ที่ไม่มีความผิดคือ (๖) การฆ่าสัตว์ในกรณีที่มีความจําเป็นเพื่อป้องกันอันตรายแก่ชีวิตหรือร่างกายของมนุษย์หรือสัตว์อื่น หรือป้องกันความเสียหายที่จะเกิดแก่ทรัพย์สิน

จะเห็นว่า ถ้าการทำร้ายสัตว์ของคนกระทำอย่างมีเหตุผลเพื่อป้องกันชีวิตกฎหมายนี้ก็ให้ความคุ้มครองคนเช่นเดียวกัน

ผมคิดว่า ศาลน่าจะแยกแยะจากสติปัญญาของมนุษย์ที่ควรรู้ว่าอะไรเป็นการควรแก่เหตุ แต่แค่ถูกหมากัดผมว่า ไม่มีเหตุจำเป็นต้องกระทำจนมันตาย เพราะหมาเป็นสัตว์เดรัจฉานที่ไม่ได้มีสติปัญญาความคิดเสมอกับคน ถ้าเราลงไปทะเลาะกับหมาคือหมากัดแล้วกัดตอบก็เท่ากับเราทำตัวให้เสมอกับหมานั่นเอง

ถ้าถูกหมากัดแล้วยิงหมาตาย หากศาลพิพากษาว่าเป็นการกระทำเกิดกว่าเหตุแล้วตัดสินให้มีความผิดนั่นแสดงว่า ศาลยกย่องว่าเรามีความคิดสติปัญญาเหนือหมานั่นเอง

นอกจากไม่จำเป็นต้องไปกัดตอบกับหมาหรือทำร้ายหมาแล้ว กรณีที่หมามีเจ้าของกฎหมายแพ่งสามารถให้เราเรียกร้องค่าสินไหมทดแทนแก่เจ้าของหมาหรือสัตว์นั้นได้ด้วย

มาตรา 433 ถ้าความเสียหายเกิดขึ้นเพราะสัตว์ ท่านว่าเจ้าของสัตว์หรือบุคคลผู้รับเลี้ยงรับรักษาไว้แทนเจ้าของจำต้องใช้ค่าสินไหมทดแทนให้แก่ฝ่ายที่ต้องเสียหายเพื่อความเสียหายอย่างใดๆ อันเกิดแต่สัตว์นั้น เว้นแต่จะพิสูจน์ได้ว่าตนได้ใช้ความระมัดระวังอันสมควรแก่การเลี้ยงการรักษาตามชนิดและวิสัยของสัตว์หรือตามพฤติการณ์อย่างอื่นหรือพิสูจน์ได้ว่าความเสียหายนั้นย่อมจะต้องเกิดมีขึ้นทั้งที่ได้ใช้ความระมัดระวังถึงเพียงนั้น

อนึ่ง บุคคลผู้ต้องรับผิดชอบดั่งกล่าวมาในวรรคต้นนั้นจะใช้สิทธิไล่เบี้ยเอาแก่บุคคลผู้ที่เร้าหรือยั่วสัตว์นั้นโดยละเมิด หรือเอาแก่เจ้าของสัตว์อื่นอันมาเร้าหรือยั่วสัตว์นั้น ๆ ก็ได้

แต่ก็ไม่ได้หมายความว่า เจ้าของสัตว์จะต้องชดใช้ทุกกรณีไปนะ เพราะศาลต้องดูตามสภาพความจริงด้วย เช่น ถ้าเจ้าของหมาเขาผูกหมาเอาไว้เป็นที่ทาง เราเดินเข้าไปใกล้จนถูกหมากัดเจ้าของก็อาจจะไม่มีความผิด ต้องดูเหตุผลประกอบด้วย หรือไปยั่วให้หมาโกรธพอถูกหมากัดแล้วจะมาเรียกร้องค่าเสียหายก็ไม่ได้เช่นเดียวกัน

ส่วนถ้าหมาจรจัดหมาไม่มีเจ้าของมากัดเราแล้วเราจะเอาผิดกับใคร ส่วนตัวผมผมคิดว่าเราน่าจะเอาผิดกับหน่วยงานรัฐเช่นเทศบาลได้ เพราะเขาน่าจะมีหน้าที่รับผิดชอบในการควบคุมดูแลสุนัขจรจัด

กรณีที่มีคนพูดเปรียบเปรยทำนองว่า วัวควายเราเลี้ยงไว้แล้วยังใช้แรงงานได้ แถมถ้าฆ่าแล้วก็ไม่มีความผิด แต่หมานอกจากใช้งานไม่ได้แล้วไปฆ่ามันตายยังมีความผิดอีกด้วย จริงครับเพราะกฎหมายอนุญาตให้เราฆ่าสัตว์เพื่อเป็นอาหาร แต่ธรรมเนียมประเพณีบ้านเราไม่ได้กินหมาเป็นอาหาร

ทั้งนี้เพราะพระราชบัญญัติป้องกันการทารุณกรรมและการจัดการสวัสดิภาพสัตว์ มาตรา 21 ระบุว่า การกระทําดังต่อไปนี้ ไม่ถือว่าเป็นการทารุณกรรมสัตว์ตามมาตรา 20 เช่น การฆ่าสัตว์เพื่อใช้เป็นอาหาร ทั้งนี้ เฉพาะสัตว์เลี้ยงเพื่อใช้เป็นอาหาร,การฆ่าสัตว์ตามกฎหมายว่าด้วยการควบคุมการฆ่าสัตว์และจําหน่ายเนื้อสัตว์ คือต้องไปดูพระราชบัญญัติ ควบคุมการฆ่าสัตว์และจำหน่ายเนื้อสัตว์ พ.ศ. 2535ด้วย แต่ไม่ใช่หลีกเลี่ยงข้อหาทารุณกรรมสัตว์ด้วยการฆ่าหมาแล้วเอามาเป็นอาหารเสีย

ส่วนการตีไก่ ชนวัว กัดปลา ก็ไม่ถือเป็นความผิด เพราะมาตรา 21ถือว่า เป็นการจัดให้มีการต่อสู้ของสัตว์ตามประเพณีท้องถิ่น

ผมไม่ใช่นักกฎหมายแต่อ่านแล้วเห็นว่ากฎหมายไม่ได้เขียนให้สัตว์เป็นใหญ่กว่าคนหรือคุ้มครองสิทธิสัตว์มากกว่าคน แต่เขียนให้คนกระทำต่อสัตว์อย่างสมเหตุสมผล และเขียนบนพื้นฐานที่คิดว่าคนมีสติปัญญาเหนือกว่าสัตว์