คนไทยน่าจะเป็นประเทศที่มีศาล หลายประเภทมากที่สุดในโลกประเทศหนึ่ง คำว่าศาลในสมัยโบราณ เกี่ยวข้องกับคติความเชื่อเรื่องผีสางเทวดา
ศาลแรกคงหนีไม่พ้นศาลพระภูมิ ซึ่งคนไทยรู้จักกันดี ศาลพระภูมินั้นมีทั่วไปหมดไม่ว่าจะในบ้านเรือน ข้างทาง รวมไปถึงในที่ ที่ไม่น่าจะมีคนไปตั้งศาลอย่างทุ่งนา หรือใต้ต้นไม้
ตามคำอธิบายในพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสภา (หน้า1096) ศาล หมายถึงที่สิงสถิตของเทวดา เทพารักษ์ และเจ้าผี เป็นต้น ศาลพระภูมิ จึงเป็นที่สถิตของเทพารักษ์ประจำพื้นที่และสถานที่
ความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับธรรมชาติ ในยุคที่มนุษย์ยังไม่สามารถอธิบายปรากฏการณ์ธรรมชาติด้วยหลักวิทยาศาสตร์ ปรากฏการณ์ธรรมชาติทุกอย่าง ไม่ ฝนตก ฟ้าร้อง แผ่นดินไหว โรคภัยไข้เจ็บ ฯลฯ เกิดจากผีหรือวิญญาณที่สถิตในธรรมชาติ ท้องฟ้า ดิน น้ำ ป่า เขา ฯลฯ ล้วนมีผีสางเทวดา สิ่งเหนือธรรมชาติ เป็นผู้กำหนดทำให้เกิด นี่คือความเชื่อ วิญญาณนิยม (Animism) ที่มีมายาวนาน
เมื่อตั้งบ้านเรือนเป็นหลักแหล่ง และทำมาหากินด้วยเกษตรกรรม พึ่งพาอาศัยธรรมชาติเป็นหลัก ความเชื่อและพิธีกรรมต่างๆก็ซับซ้อนขึ้น
ศาลพระภูมิไม่ว่าจะเรื่องอะไรก็พึ่งศาลไปเสียหมดทุกอย่าง ก่อนอื่นต้องขอออกตัวไว้ก่อนว่า ผมไม่มีเจตนาจะหมิ่นศาลนะครับ
คนโบราณเชื่อว่าในบริเวณบ้านของตนมีวิญญาณของเทพซึ่งเรียกกันทั่วไปว่า พระภูมิอาศัยอยู่ หากได้จัดหาที่อยู่ที่เหมาะสมให้ และให้ความเคารพนับถือ บวงสรวงบูชาเป็นประจำแล้ว จะทำให้เจ้าของบ้านและคนในครอบครัวมีความสุข ปลอดภัยและมีโชคลาภ มีความเจริญรุ่งเรือง
เจ้าของบ้านต้องจัดหาที่อยู่อาศัยของพระภูมิ ที่เรียกกันทั่วไปว่า ศาลพระภูมิ มีลักษณะเป็นเรือนหรือปราสาทเล็กๆ วางอยู่บนเสาต้นเดียว สำหรับให้วิญญาณ พระภูมิเจ้าที่ หรือเทวดาได้อยู่อาศัย บางทีเรียก ศาลเจ้าที่ แล้วยังมี ศาลเพียงตา ศาลอากาศเทวดา หรือเรียกสั้นเพียงแค่ ศาล
การบวงสรวงศาลพระภูมิเป็นการถวายพวงมาลัย ดอกไม้ และอาหาร ให้กับวิญญาณที่สถิตอยู่ในศาล ซึ่งมักจะทำก่อนพิธีกรรมของบ้านนั้นหรือเนื่องในวันสำคัญ ศาลพระภูมิที่ถอนแล้วมักจะนำไปไว้ที่วัดหรือทิ้งไว้ตามข้างทางแยก
เดี๋ยวนี้ศาลพระภูมิไหน ที่เค้าว่ากันว่าศักดิ์สิทธิ์ ก็จะเห็นการเอาของมาวางถวายให้มากมาย อย่างศาลตายายแถวๆอิมแพ็คเมืองทองธานี มีคนเอาม้าลายมาถวายทั้งตัวใหญ่ตัวเล็กนับพันตัวเต็มลานกว้างหน้าศาล
เล่ากันว่า ชาวบ้านมาขอหวยเลขเด็ด และเชื่อว่าความแข็งแรงของม้าจะนำพาให้ก้าวไปข้างหน้า ม้าลายกลายเป็นสัญลักษณ์ของความปลอดภัยในการใช้ถนน เป็นความเชื่อคนยุคนี้ จึงถวายม้าลายแทน ม้า หรือวัว ควายแต่เดิม
ศาลเจ้าเป็นอีกศาลหนึ่งที่ เป็นที่พึ่งทางใจของประชาชน เวลาอยากมีลูกก็ไปศาลเจ้า เวลาอยากทำอะไรให้สำเร็จก็ไปศาลเจ้า บางศาลถ้ามีรูปปั้น หรือพระพุทธรูป หรือพระโพธิสัตว์ที่ศักดิ์สิทธิ์ บอกหวยได้ ถ้าเป็นแบบนนั้นละก็รับรองคนเยอะแน่นอน แถมศาลเจ้าแห่งนั้น ก็สามารถทำการตลาดมาสูบเงินออกจากกระเป๋า พ่อแม่พี่น้องได้มากเลยทีเดียว
ที่จริงไม่ว่าเจ้าพ่ออะไร เจ้าแม่ที่ไหนก็ไม่มีใครที่สามารถช่วยตัวคุณเองได้มากเท่ากับ ตัวคุณเองนั่นแหละครับ
ยังไงก็ตาม ศาลเจ้า ศาลพระภูมิ เป็นสิ่งยึดเหนี่ยวจิตใจ ในยุคที่ผู้คนไม่มีความหวัง ไม่มีที่พึ่ง ไม่มีความมั่นใจในการใช้ชีวิตและทำมาหากิน แต่ก็ไม่ควรตกเป็นเหยื่อของการหาผลประโยชน์ เช่นการแอบอ้างโน่น แอบอ้างนี่ เพื่อหาเงิน อย่างที่เค้าเรียกกันว่า ศรัทธา มาร์เก็ตติ้ง
เรื่องความเชื่อ เป็นเรื่องของแต่ละบุคคล อย่างไรซะไม่ว่าเราจะทำอะไรก็ควรมีสตินะครับไม่งั้นประเทศชาติหรือสังคมคงวุ่นวายมากขึ้น สติมาปัญญาเกิดครับ
นี่เป็นเรื่องของศาล ตามคติความเชื่อของคนในสังคมไทยที่มีมาแต่โบราณ ถึงวันนี้ก็พัฒนาแปลงโฉมกันไปมากมาย
ปัจจุบันในด้านการเมืองการปกครอง ศาล เป็นองค์กรที่มีอำนาจพิจารณาพิพากษาอรรถคดีโดยดำเนินการตามรัฐธรรมนูญและกฎหมาย นั่นคือศาลยุติธรรม ซึ่งเป็นที่พึ่งสำคัญของประชาชน ศาลยุติธรรม เป็นศาลที่ต้องมีความเป็นธรรมสูงสุดของประเทศ เป็นที่ให้ความเป็นธรรมเป็นที่ยุติ เป็นที่สุดท้ายที่ประชาชนหวังจะพึ่งพา
ระบบศาลเป็นอำนาจตุลาการ ที่ต้องถ่วงดุลตรวจสอบกับอำนาจนิติบัญญัติ และอำนาจบริหาร ในระบอบการปกครองแบบประชาธิปไตยโดยมีพระมหากษัตริย์เป็นประมุข ศาลยังทำงานภายใต้พระปรมาภิไธยอีกด้วย
ช่วงนี้การเมืองเปลี่ยนขั้ว อำนาจเปลี่ยนมือ อำนาจตุลาการที่เป็นหนึ่งในอำนาจที่คอยถ่วงดุล อำนาจนิติบัญญัติ และอำนาจบริหาร ต้องไม่ถูกครอบงำแทรกแซงก้าวก่าย ไม่อย่างงั้น ประชาชนคงลำบาก
ผมหวังว่าฝ่ายตุลาการส่วนใหญ่มีเกียรติศักดิ์ศรี เข้มแข็งพอจะทานทน ต่อแรงกดดัน และการบีบจากภาครัฐที่มีทีท่าจะมากขึ้นไปเรื่อยๆ
คดีต่างๆที่อยู่ในมือศาล ท่านก็ควรทำหน้าที่อย่างเต็มที่ ไม่เข้าข้างฝ่ายหนึ่งฝ่ายใด เพื่อผลประโยชน์ของส่วนรวม ถูกว่าไปตามถูก ผิดว่าไปตามผิด
ศาลมีความหมาย เป็นที่เชื่อถือ ศรัทธา หวังพึ่งพาของประชาชน เป็นรากฐานความเชื่อของ คนไทยมาช้านาน วันนี้ก็ยังเชื่อและหวังอยู่ครับ
