เพลินภาพพู่กันจีน สัปดาห์นี้ ขอพูดถึงงานศิลปชิ้นเอก และเป็นชิ้นเดียวที่เหลืออยู่ของ หวัง ซีเมิ่ง (ค.ศ.1096-1119) จิตรกรสมัยราชวงศ์ซ่ง (ค.ศ. 960-1279) ได้แก่ภาพ "เชี่ยนหลี เจียนซัน ถู" (《千里江山图》 พันลี้แห่งแม่น้ำและขุนเขา) A Thousand Li of Rivers and Mountains, ซึ่งจัดแสดงอยู่ที่พิพิธภัณฑ์พระราชวัง กรุงปักกิ่ง
ภาพเขียนพู่กันอายุเฉียดพันปีนี้ เป็นม้วนภาพที่มีความยาวกว่า 11 เมตร สูงเกินครึ่งเมตร คือบันทึกช่วงเวลาในอดีตไว้ พร้อมกับเทคนิคสร้างสรรค์ล้ำยุคในเวลานั้น จนถูกยกให้เป็นหนึ่งในสิบภาพเขียนจีนโบราณที่ยิ่งใหญ่
ในวัยเพียง 18 ปี หวัง ซีเมิ่ง ใช้เวลานาน 6 เดือน เขียนภาพ "เชี่ยนหลี เจียนซัน ถู" (《千里江山图》 พันลี้ขุนเขาและแม่น้ำ) นี้ จนสำเร็จเมื่อปี ค.ศ. 1113 หวังเสียชีวิตหลังจากวาดภาพนี้ 5 ปี ด้วยวัยเพียง 23 ปี และเป็นงานชิ้นเดียวที่เหลืออยู่ของหวัง
นับตั้งแต่ที่ภาพเขียนนี้ปรากฏในศตวรรษที่ 12 ภาพนี้ ก็ได้ถูกยกให้เป็นผลงานชิ้นเอกของจิตรกรรมจีน สิ่งที่น่าทึ่งขึ้นไปอีกคือความจริงที่ว่า เป็นงานซึ่งสร้างขึ้นโดยเด็กหนุ่มวัยรุ่น
ภาพเขียนนี้ มีขนาด 51.5 x 1,191.5 ซม. ใช้เทคนิคพู่กันหมึกดำ สีฟ้ากับเขียว และการกวาดนิ้วสีแห้ง
ตามบันทึกประวัติศาสตร์ฯ หวัง ซีเมิ่ง เข้าเป็นเด็กฝึกงานในสำนักศิลปะหลวง โดยระหว่างฝึกงานนี้ เขาทำหน้าที่เป็นบรรณารักษ์ส่วนพระองค์ของจักรพรรด์ซ่งฮุ่ยจง (ค.ศ.1082 - 1135) แห่งราชวงศ์ซ่งเหนือ (ค.ศ.960-1197)
จักรพรรด์ฮุ่ยจง ผู้ทรงใส่พระทัยด้านศิลปะและเป็นจิตรกรเอกพู่กันจีน ได้ค้นพบพรสวรรค์พิเศษของ หวัง จึงสนับสนุนหวังอย่างเต็มที่
เมื่อหวัง วาดภาพนี้ เขายังมีอายุเพียง 18 ปี แต่ใช้เทคนิคการวาดภาพที่ล้ำหน้าเกินวัย เกินยุคสมัย พร้อมกับพัฒนารูปแบบที่เป็นเอกลักษณ์ ทางพู่กันของตนเองได้ เขาอุทิศตนวาดภาพนี้จนสำเร็จในเวลา 6 เดือน (ค.ศ.1113)
ภาพ "พันลี้แห่งแม่น้ำและขุนเขา" นี้ ใช้สีน้ำเงิน และสีเขียว อันเป็นแบบฉบับของงานศิลปะในช่วงราชวงศ์ถัง (ค.ศ.618-907) และความหลากหลายของทางพู่กัน เทคนิคแปรงแบบแห้ง รอยพู่กันที่ลงจังหวะเนื้อขวาน หรือเส้นหนานี้ เพื่อสร้างลักษณะ 3 มิติของภาพ แทนพื้นผิวหยาบของหินและภูเขา
หวัง ยังได้รวมขอบเขตทั้งเหนือและใต้ของประเทศไว้ในภาพเดียว มีการปรับเทคนิคเพื่อสร้างมุมมองในมิติระยะทาง ระยะสูง ตลอดจนความลึกด้วยสีสันที่สดใส และแปรงที่ประณีตเด็ดขาด มีเสน่ห์ดึงดูดสายตาในความกลมกลืนสมบูรณ์แบบของข้อมูลและองค์ประกอบทั้งหมดในช่วงเวลานั้น จัดเป็นภาพบันทึกที่ดีที่สุดของชีวิตความเป็นอยู่อันผาสุขของผู้คนแห่งยุคสมัย
ภาพเขียนนี้มีความยาวเกือบ 12 เมตร จนไม่สามารถมองเห็นทั้งภาพในคราวเดียว และการยืนห่างออกไปก็ไม่อาจเก็บรายละเอียด พอขยับใกล้ ก็ไม่อาจเห็นภาพรวม เนื่องจากเป็นการเขียนแบบดั้งเดิม จึงเล่าเรื่องราวเริ่มจากด้านขวาไปซ้าย ค่อยๆ คลายม้วนภาพทีละท่อน จนเมื่อไปสุดอีกด้านของภาพ จึงเริ่มกวาดสายตาพร้อมกับม้วนเก็บจากซ้ายไปขวา
ผู้เชี่ยวชาญ บางท่าน กล่าวว่า ด้วยการฝึกฝนในการชมภาพลักษณะนี้ จะทำให้พัฒนาทักษะการชมภาพแนวยาว (พาโนรามา) ขึ้นมาได้ในที่สุด
น่าเสียดายที่ หวัง เสียชีวิตเมื่ออายุได้เพียง 23 ปี ไม่เช่นนั้น เขาน่าจะสร้างผลงานเอกอุอีกมากมาย เป็นสมบัติให้แผ่นดินจีน แต่สัจธรรมนี้ ก็เป็นสิ่งที่ทำให้เราทุกคนตระหนักว่า "สายน้ำยาวไกลพันลี้ ภูเขาตระหง่านยืนยง ชีวิตผู้คนไม่แน่นอน และแสนสั้น"
หวัง ซีเมิ่ง ได้รับการยกย่องให้เป็นหนึ่งในกลุ่มศิลปินเอกของโลกผู้ยิ่งใหญ่ ที่เสียชีวิตไปก่อนวัยอันควร เทียบเคียงกับศิลปินเอกฝั่งตะวันตก อาทิ มาซัชโช (ค.ศ. 1401-1428) ผู้ซึ่งเสียชีวิตเมื่ออายุ 27 ปี; ราฟาเอล (1483-1520), 37ปี และคาราวัจโจ (1571-1610), 39 ปี
