รอยเตอร์ส - จีนสั่งจองจำนักวิชาการชื่อดังชาวอุยกูร์ตลอดชีพ ฐานพยายามแบ่งแยกดินแดนซินเจียงออกจากการปกครองจีน ด้านนักสิทธิมนุษยชนและนานาชาติชี้ คำตัดสินเป็นสัญญาณชัดเจนว่ารัฐบาลปักกิ่งเจตนากดขี่กระแสความขัดแย้ง
สำนักข่าวต่างประเทศ รายงาน (23 ก.ย.) ว่า ศาลประชาชนจีนในเขตปกครองตนเองซินเจียง ชนชาติอุยกูร์ ประกาศคำตัดสินโทษจำคุกตลอดชีวิตและยึดทรัพย์สินส่วนตัวทั้งหมดแก่นายอิลแฮม โตห์ติ อดีตอาจารย์ด้านเศรษฐศาสตร์แห่งมหาวิทยาลัยชนชาติจีน วัย 44 ปี จากคดีความผิดที่เขาถูกตั้งข้อกล่าวหาแบ่งแยกดินแดนประเทศจีน
“ผมเป็นผู้บริสุทธิ์ ผมขอประท้วง!” หลี่ ฟังผิง ทนายของโตห์ติเล่าเหตุการณ์ที่ลูกความของเขาป่าวตะโกนต่อศาลฯ ก่อนผู้พิพากษาจะสั่งให้ตำรวจนำตัวออกไปจากห้องพิจารณาคดี
ขณะที่นางกูไจไล นูเออร์ ภรรยาของโตห์ติ ซึ่งได้พบหน้าสามีเป็นครั้งแรกในรอบ 8 เดือน ระหว่างการพิจารณาคดีเป็นเวลาสองวันในสัปดาห์ก่อน ก็ร่ำร้องเสียงดังในชั้นศาลหลังคำตัดสินประกาศออกมา
“ไม่มีทางยอมรับสิ่งนี้ได้” หลี่กล่าว “โตห์ติจะยื่นอุทธรณ์โดยอ้างอิงคำตัดสินของคณะลูกขุน คดีนี้เป็นเรื่องทางการเมืองอย่างสุดขั้ว”
ทั้งนี้ เหล่าประชาคมนานาชาติและนักกิจกรรมเพื่อสิทธิมนุษยชน ต่างท้อแท้ใจกับผลการตัดสินที่เกิดกับปัญญาชนคนสำคัญของสังคมจีน
“เป็นเรื่องน่าตกใจมาก เลวร้ายยิ่งกว่าใครจะคาดคิด” มายา หวัง จากฮิวแมนไรท์วอทช์ (Human Rights Watch) องค์กรอิสระด้านสิทธิมนุษยชนในนิวยอร์กกล่าว
ส่วนสหภาพยุโรป (EU) ก็ออกแถลงการณ์ประณามคำตัดสินโทษ โดยบอกว่า “ไม่มีความยุติธรรมอย่างสิ้นเชิง”
อิลแฮม โตห์ติ ถือเป็นนักวิชาการชาวอุยกูร์ที่มีชื่อเสียงโดดเด่น ซึ่งอุทิศตนทำงานเพื่อเรียกร้องสิทธิแก่ชนชาวอุยกูร์ โดยเขามักวิพากษ์วิจารณ์รัฐบาลจีนที่กีดกันไม่ให้อำนาจปกครองตนเองแก่ซินเจียงและชาวมุสลิมอุยกูร์ จำกัดควบคุมการนับถือศาสนา ตลอดจนความไม่เท่าเทียมทางเศรษฐกิจอันเกิดจากการไหลบ่าของชาวจีนฮั่นเข้าไปในซินเจียง ซึ่งทั้งหมดเป็นต้นตอของความไม่สงบในพื้นที่
ฝั่งรัฐบาลปักกิ่งก็อ้างว่าเหตุรุนแรงที่คร่าชีวิตประชาชนหลายร้อยในช่วงที่ผ่านมา เป็นฝีมือของกองกำลังอิสลามที่ต้องการแบ่งแยกแผ่นดินจีนออกไปสถาปนารัฐอิสระ “เตอร์กิสถานตะวันออก” พร้อมแย้งว่า ชาวอุยกูร์นั้นได้รับอิสรเสรีภาพทางภาษา วัฒนธรรม และศาสนาอย่างเต็มที่แล้ว