ถูก-ผิด คุณ-โทษ และ มนุษย์ที่แท้

เนี่ยเชวียเอ่ยถามหวังหนีว่า “อะไรคือสิ่งที่ทุกสิ่งถือว่าถูกต้องเหมาะสม?”

หวังหนี “ข้าจะรู้ได้อย่างไรว่าเมื่อข้าพูดว่าข้ารู้อะไรบางอย่าง กลับเป็นว่าข้าไม่ได้รู้จักมันอย่างแท้จริง หรือข้าจะรู้ได้อย่างไรว่าเมื่อข้าพูดว่าข้าไม่รู้อะไรบางอย่าง แต่ที่จริงแล้วข้ากลับรู้จักมัน ข้าขอถามท่าน เมื่อคนนอนอยู่ในสถานที่อันชื้นแฉะ กระทั่งหลังเจ็บปวด ร่างกายง่อยเปลี้ยอ่อนแอ แต่ปลาและหมูจะเป็นเยี่ยงนี้ด้วยหรือ? หากคนขึ้นไปอยู่บนต้นไม้ ก็จะกลัวตัวสั่นงันงก แต่ฝูงลิงค่าง จะเป็นเยี่ยงนี้หรือ? สัตว์ทั้งสามนี้ ใครคือผู้รู้จักเลือกสถานที่อยู่อาศัยที่เหมาะสม? คนกินเนื้อสัตว์นานาชนิด กวางกินหญ้า ตะขาบโปรดปรานเนื้องู นกเค้าแมวและเหยี่ยวต่างชอบรสชาติหนู สัตว์โลกทั้งสี่นี้ ใครคือผู้รู้ว่าอาหารควรมีรสชาติอย่างไร? ลิงย่อมเข้าพวกกับฝูงลิง กวางย่อมเข้าฝูงกวาง ปลาย่อมแหวกว่ายกับฝูงปลา

“มนุษย์ต่างยกย่องเหมาเชียงและลี่ว่างามเลิศ แต่หากฝูงปลาได้เห็นพวกนางคงต้องดำดิ่งสู่ท้องธาร หากเหล่าสกุณาแลเห็นพวกนางเข้า คงต้องบินหนีหายลับไป และหากกวางได้มาเห็นพวกนาง คงต้องแตกตื่นเตลิดหนี สัตว์โลกทั้งสี่เหล่านี้ ใครคือผู้รู้มาตรฐานความงามของโลก? ตามความเห็นของข้า หลักแห่งมนุสสธรรมและความถูกต้องดีงาม และมาตรฐานความถูกและความผิด ล้วนแล้วยุ่งเหยิงสับสน ข้าจะรู้สิ่งใดเกี่ยวกับการแบ่งแยกเหล่านี้?”

เนี่ยเชวียกล่าวว่า “หากท่านไม่รู้ว่าสิ่งใดเป็นคุณหรือโทษ ดังนั้นมนุษย์ที่แท้ก็ย่อมไม่รู้สิ่งใดด้วยหรือ?”

หวังหนีตอบว่า “มนุษย์ที่แท้เป็นดุจเทพยดา แม้นอัคคีลุกโหมก็ไม่มอดไหม้ แม้นลำน้ำใหญ่เยือกแข็งก็ไม่เหน็บหนาว แม้นสายฟ้าผ่าแยกเนินเขา และมหาวายุโหมกระหน่ำท้องทะเลคลุ้มคลั่ง ก็ไม่อาจทำให้หวาดผวา มนุษย์เช่นนี้ขี่เมฆหมอก เอนกายบนดวงตะวันจันทรา ท่องเที่ยวไปเหนือท้องทะเลทั้งสี่ แม้นชีวิตและความตายก็ไม่อาจกระทบกระเทือนจิตใจ นับประสาอะไรกับเรื่องคุณและโทษ!”

แปลเรียบเรียงตัดตอนจากหนังสือจวงจื่อ（庄子） บทที่สอง สรรพสิ่งคือหนึ่งเดียว 《齐物论》