นิทานเซน: บทเรียนแรกของช่างแกะสลัก

ยังมีพระเซนรูปหนึ่ง นามว่า ต้าเหนียน สนใจการแกะสลักพระพุทธรูปเป็นอย่างยิ่ง ทว่าติดขัดที่ไม่มีผู้เชี่ยวชาญคอยชี้แนะ รูปสลักพระพุทธรูปที่ทำออกมาจึงล้วนขาดตกบกพร่องไม่เป็นที่พอใจ สุดท้ายจึงตัดสินใจออกเดินทางไปกราบขอคำชี้แนะจากอาจารย์เซนอู๋เต๋อ เพื่อหวังว่าอาจารย์เซนอู่เต๋อจะถ่ายทอดเคล็ดลับการแกะสลักพระพุทธรูปที่ถูกต้องให้

อาจารย์เซนอู๋เต๋อตอบตกลง หลังจากนั้นทุกๆ เช้า พระเซนรูปนี้ต้องไปกราบอาจารย์ที่หอธรรม โดยอาจารย์เซนอู๋เต๋อเพียงแต่ยื่นหินอัญมณีใส่มือให้เขา และสั่งให้กำเอาไว้ให้แน่น จากนั้นจึงสนทนาถึงเรื่องทั่วๆ ไป เนื้อหาการสนทนาครอบคลุมทุกเรื่องเพียงเว้นเรื่องการแกะสลักพระพุทธรูปไว้เท่านั้น ยิ่งไปกว่านั้นอาจารย์เซนยังไม่เคยอธิบายว่าเหตุใดพระเซนต้าเหนียนจึงต้องกำหินอัญมณีเอาไว้ตลอดเวลา เวลาผ่านไปเรื่อยๆ จนกระทั่งพระเซนต้าเหนียนเริ่มเกิดความเบื่อหน่ายทว่าไม่กล้าเอ่ยปาก

กระทั่งวันหนึ่ง อาจารย์เซนอู๋เต๋อยื่นหินให้พระเซนต้าเหนียนเหมือนเช่นทุกๆ วัน จากนั้นตระเตรียมสนทนา ทว่าเมื่อกำหินไว้ในมือชั่วครู่ พระเซนก็รู้สึกไม่ถูกต้อง จึงเอ่ยกับอาจารย์ว่า "ช้าก่อน ท่านอาจารย์ หินที่ท่านมอบให้ศิษย์วันนี้ไม่ใช่อัญมณี"

อาจารย์เซนจึงเอ่ยถามว่า "หากไม่ใช่ แล้วคืออะไร?"

ต้าเหนียนจึงตอบว่า "เป็นเพียงก้อนหินธรรมดาๆ ก้อนหนึ่ง"

มิคาด ยามนี้อาจารย์เซนกลับกล่าวว่า "ถูกต้อง การแกะสลักต้องอาศัยมือกับจิตที่เป็นหนึ่งเดียวกัน เจ้ารู้สึกถึงความต่างของหินที่อาจารย์ยื่นให้เนื่องเพราะมีจิตจดจ่ออยู่ ณ ที่นั่น บัดนี้เจ้าผ่านบทเรียนบทแรกของการแกะสลักพระพุทธรูปแล้ว"

ปัญญาเซน : จิตเป็นนาย กายเป็นบ่าว ความสำเร็จทุกสิ่ง เริ่มต้นขึ้นที่ใจ

ที่มา : หนังสือ 《禅的故事精华版》, 慕云居 เรียบเรียง, สำนักพิมพ์ 地震出版社, 2006.12, ISBN 7-5028-2995-4