นิทานเซน : ความว่างเปล่า

 
《四大皆空》

มีนิทานเซนที่น่าสนใจหลายเรื่อง เกี่ยวกับ "ซูตงโพ(苏东坡)" ยอดนักกวีและนักปกครองในสมัยซ่งใต้ เรื่องหนึ่งเล่าเอาไว้ว่า...

ครั้งหนึ่งซูตงโพได้ยินว่า อาจารย์เซนฝออิ้น ณ วัดจินซานขึ้นแสดงธรรมเทศนา เขาจึงรีบเดินทางมาฟังธรรมที่วัด ทว่าเมื่อมาถึง ปรากฏว่าศาสนิกชนล้วนมาจับจองที่นั่งฟังธรรมกันจนเต็มบริเวณไปหมดแล้ว เมื่ออาจารย์เซนฝออิ้น เห็นซูตงโพจึงเอ่ยทักว่า "ผู้คนนั่งเต็มแล้ว ในที่นี้ไม่มีที่นั่งสำหรับท่านแล้ว"

ซูตงโพพอได้ฟังก็โต้ตอบอาจารย์เซนโดยเหน็บแนมแฝงธรรมมะที่คิดว่าตนเองเข้าใจอย่างแจ่มแจ้งกลับไปว่า "ในเมื่อไม่มีที่ว่างให้นั่ง งั้นข้าขอนั่งบน ธาตุ4 ขันธ์5 ของท่านอาจารย์ก็แล้วกัน" (ธาตุ4 หมายถึงวัตถุอันเป็นที่ตั้งมูลฐานของสิ่งทั้งปวงประกอบด้วย ธาตุดิน ธาตุน้ำ ธาตุลม ธาตุไฟ ส่วนขันธ์5 หรือ เบญจขันธ์ หมายถึง กองแห่งรูปธรรมและนามธรรมห้าหมวดที่ประชุมกันเข้าเป็นชีวิต ประกอบด้วย รูปขันธ์ เวทนาขันธ์ สัญญาขันธ์ สังขารขันธ์ วิญญาณขันธ์)

อาจารย์เซนฝออิ้น จึงตอบกลับมาว่า "อาตมามีคำถามข้อหนึ่ง หากท่านตอบได้ พระชราเช่นอาตมาจะยอมให้ท่านนั่งบนร่างกายของอาตมา แต่หากตอบไม่ได้ ท่านจงมอบชิ้นหยกประดับเข็มขัดของท่านให้กับวัดเป็นที่ระลึกเถิด"

ซูตงโพได้ยินดังนั้นก็รับคำท้าทันทีเพราะมั่นใจในสติปัญญาของตนว่าอย่างไรก็ต้องชนะ

อาจารย์เซนฝออิ้นจึงเอ่ยถามขึ้นทันที่ว่า "ในเมื่อธาตุทั้ง4 ล้วนว่างเปล่าอยู่แต่เดิม ขันธ์5 ก็ไม่มีอยู่ แล้วท่านจะนั่งที่ใดกันเล่า?"

ซูตงโพได้ฟังคำถามจึงค่อยเข้าใจว่าตนเองพลาดพลั้งให้กับอาจารย์เซนแล้ว สุดท้ายจึงได้แต่มอบหยกประดับเข็มขัดให้กับทางวัดเป็นที่ระลึกไป

ปัญญาเซน : ธรรมชาติของทุกสรรพสิ่ง ล้วน เกิดขึ้น ตั้งอยู่ และดับไปอยู่ทุกขณะ ตามหลักไตรลักษณ์ นั่นคือ อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา

 
ที่มา : หนังสือ 《禅的故事精华版》, 慕云居 เรียบเรียง, สำนักพิมพ์ 地震出版社, 2006.12, ISBN 7-5028-2995-4