“กบฏซินเจียงเป็นใครน่ะ?”

ท่ามกลางอากาศร้อนจนหายใจไม่ออกในภูมิภาคซินเจียง (ซินเกียง) ดินแดนห่างไกลทางภาคตะวันตกของจีน กำลังพูดคุยอย่างเป็นมิตรกับนักข่าวเอเอฟพีอยู่ดี ๆ พลันชาวอุยกูร์กลุ่มนั้นก็มีอันต้องนิ่งอึ้งไป เมื่อเจอคำถาม ซึ่งเป็นเรื่องต้องห้ามที่สุดบนถิ่นอาศัยของชาวมุสลิมแห่งนี้

ลัทธิก่อการร้าย !

พวกเขาขบกราม ที่รกด้วยเครา จนนูนเป็นสัน นัยน์ตาหรี่ลง เมื่อได้ยินเรื่องที่รัฐบาลจีนอ้างว่ากลุ่มกบฏแบ่งแยกดินแดน ซึ่งเป็นพวกชนกลุ่มน้อยเชื้อสายอุยกูร์ เป็นภัยก่อการร้ายใหญ่

“เราชาวอุยกูร์ทุกคนเคยได้ยินเรื่องนี้ และพวกเรามากมายก็เห็นใจคนพวกนั้น” ในที่สุดชายคนหนึ่งก็กระซิบบอก ตัวต่อกำลังไต่อยู่แถว ๆ หมวกสักหลาดบนศีรษะ แล้วบินไปตอมซากแกะ ซึ่งห้อยแขวนไม่ไกล

ทว่า “พวกเขา”เป็นใคร?

“พวกเขา” ก่อภัยคุกคามขนาดไหน?

ยังคงเป็นเรื่องลึกลับสำหรับหลายคน แม้แต่ผู้คนในเมืองอั๊กซู (Aksu) เมืองเอกกลางทะเลทรายของชาวอุยกูร์เอง

จีนกล่าวหาสมาชิกกลุ่มติดอาวุธนอกกฎหมายชาวอุยกูร์ คือขบวนการอิสลามเตอร์กีสถานตะวันออก (ETIM) ว่ากำลังวางแผนโจมตีการแข่งขันกีฬาโอลิมปิก จากนั้น ได้ระดมสรรพกำลังรักษาความมั่นคงอย่างเข้มงวด พร้อมกับส่งกำลังกวาดล้างกลุ่มติดอาวุธ

แต่แถลงการณ์ของจีนเกี่ยวกับเรื่องนี้ ยังมีการปกปิดความลับบางอย่าง และเนื้อหาในแถลงการณ์ ซึ่งออกมาหลายฉบับก็คลุมเครือขัดแย้งกันเอง จึงอาจทำให้การประเมินความรุนแรงของภัยก่อการร้ายจาก ETIM ทำได้ยาก นิโคลาส เบเกอลิน นักวิจัยของกลุ่มฮิวแมน ไรต์ส ว็อตช์ และผู้เชี่ยวชาญด้านซินเจียงให้ความเห็น

นักวิจารณ์ระบุว่า จีนประโคมความน่ากลัวของการก่อการร้ายจน“เว่อร์” เพื่อสร้างความชอบธรรมในการปราบปรามชนกลุ่มน้อยในประเทศ เช่นพวกอุยกูร์ และพยายามทำให้โลกประจักษ์ หลังจากเกิดเหตุระเบิดรถโดยสารในนครเซี่ยงไฮ้และเมืองคุนหมิง ซึ่งกลุ่มที่ชื่อว่า พรรคอิสลามเตอร์กีสถาน หรือTIP อ้างเป็นฝีมือของตน

TIP ยังประกาศโจมตีกีฬาโอลิม ซึ่งจัดขึ้นระหว่างวันที่ 8-24 สิงหาคมอีกด้วย

กลุ่ม TIPเป็นใคร ?

จีนฟันธงว่า คำอ้างเรื่องระเบิดรถโดยสารของTIPนั้นเป็นเรื่องโกหกทั้งเพ รวมทั้งที่อ้างว่าเป็นผู้ก่อเหตุระเบิดเพลิงในมณฑลเหอหนัน ซึ่งจีนระบุว่าเป็นฝีมือของชาวบ้านที่โกรธแค้นคนหนึ่งเท่านั้น

แต่นายโรฮาน กูนารัตนะ ผู้เชี่ยวชาญประจำศูนย์ระหว่างประเทศเพื่อการวิจัยความรุนแรงทางการเมืองและลัทธิก่อการร้ายของสิงค์โปร์ ระบุจากการวิจัยของเขาว่า TIPและ ETIMเป็นกลุ่มเดียวกัน นอกจากนั้นคำอ้างของ TIP ก็มีความน่าเชื่อถือมาก

อย่างไรก็ตาม กลุ่มติดอาวุธชาวอุยกูร์ ยังขาดความสามารถในการโจมตีการแข่งขันกีฬาโอลิมปิก ทว่าที่จีนปฏิเสธข้ออ้างนั้นก็เพื่อลดความหวาดกลัวภัยก่อการร้ายในหมู่ประชาชน

ด้านเจมส์ มิลวาร์ด ผู้เชี่ยวชาญด้านซินเจียงของมหาวิทยาลัยจอร์จทาวน์ กรุงวอชิงตัน ดีซี มองว่า ข้ออ้างของ TIP เป็นแค่การคุยโต

“ผมยังไม่เห็นว่ามีผู้เชี่ยวชาญคนไหน ที่มีหลักฐานเกี่ยวกับการก่อตั้งองค์กรใหญ่โตของกลุ่มแบ่งแยกดินแดนเตอร์กีสถานตะวันออกหรือชาวอุยกูร์ทั้งในและนอกดินแดนจีนเลย”

ตาฮีร์ ชายหนุ่มที่อาศัยในเมืองอั๊กซูบอกว่า การต้องทนกับกำลังตำรวจที่จีนส่งมาเป็นหูตาสับปะรดในเมืองถือว่าคุ้ม หากกลุ่มกบฎอุยกูร์จะชกจมูกจีนให้เลือดโชกได้ระหว่างมหกรรมกีฬาครั้งนี้

แต่พอนักข่าวเอเอฟพีถามเกี่ยวกับเรื่องกลุ่มกบฏเข้าจริง ๆ ตาฮีร์ ก็ได้แต่ตอบด้วยคำถามอย่างที่ถามกันทั่วไปในซินเจียงว่า

“เราก็อยากรู้เรื่องพวกนั้นให้มากกว่านี้ คุณมีอะไรจะเล่าให้ฟังบ้างล่ะครับ?


ข้อมูลเกี่ยวกับขบวนการแบ่งแยกดินแดนซินเจียง

เป้าหมาย : มาตุภูมิเอกราชสำหรับชนกลุ่มน้อยเชื้อสายอุยกูร์ 8 ล้าน 3 แสนคนในภูมิภาคซินเจียง โดยชนเชื้อสายอุยกูร์เป็นชาวเอเชียกลาง ซึ่งพูดภาษาเตอร์กิค

จำนวน : นักรบของอุยกูร์อาจมีจำนวน 3,000 คนในซินเจียงและตามพรมแดนระหว่างปากีสถาน-อัฟกานิสถาน ซึ่งเป็นจำนวนที่ลดลงในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา ผลจากการทำ “สงครามต่อต้านการก่อการร้าย” ซึ่งสหรัฐฯ เป็นผู้นำ และจากปฏิบัติการกวาดล้างการก่อการร้ายของจีน

ประวัติความเป็นมา : ดินแดนส่วนหนึ่งของซินเจียงประกาศเป็นรัฐเอกราช ชื่อว่า เตอร์กีสถานตะวันออกในช่วงต้นศตวรรษที่ 20 และปกครองตนเองอย่างมีอิสระด้วยความสุขอยู่ชั่วระยะสั้น ๆ กระทั่งจีนได้เข้ามาควบคุมอีกครั้ง โดยเฉพาะอย่างยิ่งภายหลังการสถาปนาสาธารณรัฐประชาชนจีนในปี 2492

ในปี 2545 สหรัฐฯ ขึ้นบัญชีดำกลุ่ม ETIM เป็นขบวนการก่อการร้าย โดยเวลานั้น สหรัฐฯ ต้องการให้จีนสนับสนุนแผนการของสหรัฐฯ ในการโจมตีอิรัก และเรื่องอื่น ๆ ขณะที่สหประชาชาติก็ได้ขึ้นบัญชีดำ ETIM เป็นกลุ่มก่อการร้ายด้วยเช่นกัน

ในเดือนกรกฎาคม กลุ่มTIP อ้างว่าเป็นผู้ก่อเหตุระเบิดรถโดยสารในนครเซี่ยงไฮ้ และเมืองคุนหมิง ในภาคตะวันตกเฉียงใต้ ทำให้มีผู้เสียชีวิต ผู้เชี่ยวชาญบางคนเชื่อว่า TIP อยู่ในขบวนการ ETIM

เครือข่ายกับอัลกออิดะห์? : วอชิงตันและปักกิ่งเชื่อว่า กลุ่มก่อการร้ายอัลกออิดะห์ให้เงินและฝึกฝนนักรบ ETIM แต่ผู้เชี่ยวชาญบางคนไม่เห็นด้วย

กองกำลังสหรัฐฯ จับกุมนักรบเชื้อสายอุยกูร์ได้ 22 คนในคราวโค่นล้มรัฐบาลตอลิบันของอัฟกานิสถานเมื่อปลายปี 2544 นักรบเหล่านี้ถูกควบคุมตัวที่ฐานทัพเรือสหรัฐฯในอ่าวกวนตานาโม

มีการปล่อยตัวนักรบอุยกูร์ 5 คนเมื่อปี 2549 และอัลบาเนียรับตัวไป

ความสามารถ : ผู้เชี่ยวชาญมีความเห็นแตกต่างกันเกี่ยวกับความร้ายกาจของ ETIM แต่ก็ไม่เชื่อว่าจะสามารถก่อวินาศกรรมในจีนได้ในวงกว้าง เนื่องจากการปราบปรามและการคุมเข้มรักษาความปลอดภัยของจีน

แหล่งข้อมูล : สภาความสัมพันธ์ต่างประเทศของสหรัฐฯ ,ศูนย์ระหว่างประเทศเพื่อการวิจัยความรุนแรงทางการเมืองและลัทธิก่อการร้าย