รอยเตอร์ – เกิดปรากฏการณ์ใหม่ที่สภาผู้แทนประชาชน รัฐบาลเปิดกว้างแถลงข่าวไม่อั้นเอาใจสื่อ ทำสื่อจีนเฮ! ได้ไฟเขียวสัมภาษณ์ ตั้งคำถามผู้แทนมากขึ้น แต่เบื้องหลังยังเจอ มือที่มองไม่เห็นสั่งเซ็นเซอร์
แม้รัฐบาลจีนจะเปิดไฟเขียวให้สื่อจีนและเทศ เข้าถึงข้อมูลแหล่งข่าว จากการประชุมสภาผู้แทนประชาชนมากขึ้น ด้วยการจัดแถลงข่าว, สัมภาษณ์หมู่ และจัดเวลาให้ผู้สื่อข่าวสัมภาษณ์ผู้แทน จนดูราวกับว่า จีนเปิดกว้างให้อิสระและเสรีภาพแก่ผู้สื่อข่าวมากขึ้น ทว่าเบื้องหลังสื่อจีนยังเผชิญบรรยากาศอึมครึม ควบคุมการรายงานข่าว
จากข้อมูลในหนังสือคู่มือประจำตัวผู้สื่อข่าวจากมณฑลตอนในแห่งหนึ่ง รอยเตอร์เผยว่า “ผู้สื่อข่าวจีนยังโดนเซ็นเซอร์ มีการชี้แนะว่าควรเสนอข่าวใดเป็นพิเศษ”
“สำหรับการรายงานข่าวประเด็นอ่อนไหว ผู้สื่อข่าวต้องขอนุญาตจากทางการอย่างทันท่วงที และผู้สื่อข่าวต้องส่งบทความ ที่จะลงตีพิมพ์ให้กับเจ้าหน่าที่ฝ่ายโฆษณาการพิจารณา ลงนามอนุมัติก่อนตีพิมพ์”
นอกจากนี้คู่มือยังชี้แนะว่าควรเสนอประเด็นข่าวใดเป็นพิเศษ
“เพื่อการชี้นำมติมหาชนไปในทางที่ถูกที่ควร ผู้สื่อข่าวควรรายงานข่าว ที่เน้นประเด็นการยกระดับคุณภาพชีวิตของประชาชน, การสร้างสังคมปรองดอง และนวัตกรรมใหม่ๆ โดยผู้สื่อข่าวต้องพยายามเขียนข่าว ที่มีท้องเรื่องและสำนวน ดึงดูด โน้มน้าวใจประชาชน”
แม้จีนจะประกาศว่า ให้ความสำคัญกับเสรีภาพสื่อ โดยเฉพาะช่วงมหกรรมกีฬาโอลิมปิกปักกิ่ง 2008 ในเดือนสิงหาคม ปักกิ่งจะเคารพและให้เสรีภาพในการเสนอข่าวกับสื่อ ทว่าบรรดากลุ่มนักรณรงค์ต่างดาหน้า วิจารณ์ว่า “แท้จริงแล้ว จีนยังคงเซ็นเซอร์ ริดรอนเสรีภาพสื่อ”
เมื่อเดือนก.พ. คณะกรรมการเพื่อการปกป้องผู้สื่อข่าว (ซีพีเจ) เผยว่า ในปี 2007 จีนเป็นประเทศที่มีการจำคุกผู้สื่อข่าว มากเป็นอันดับต้นๆของโลก และจีนก็ดำรงสถิตินี้มานานกว่า 9 ปีแล้ว
ผู้สื่อข่าวจีนเผยว่า สภาพการณ์ในปัจจุบัน ดีกว่าช่วงที่ผ่านมา ในการประชุมสภาผู้แทนประชาชนครั้งนี้ ผู้สื่อข่าวมีเสรีภาพในการเข้าถึงข้อมูลมากขึ้น เทียบกับเมื่อก่อน ซึ่งแม้แต่รายชื่อผู้แทนที่เข้าร่วมประชุมยังถูกเก็บเป็นความลับ
อย่างไรก็ตามประเด็นคำถามอ่อนไหวเช่นการทุจริต หรือความขัดแย้งระหว่างชนชาติ ยังเป็นสิ่งที่นักข่าวห้ามเอ่ยถึง
“เราไม่สามารถพูดถึงประเด็นพวกนี้ได้” ผู้สื่อข่าวรายหนึ่งกล่าวกับรอยเตอร์
ประเด็นคำถามอ่อนไหว จะถูกหยิบยกมาสร้างความหงุดหงิดให้กับเจ้าหน้าที่จีน ก็ต่อเมื่อนักข่าวต่างประเทศเป็นผู้เอ่ยถึง ซึ่งการเอ่ยถึงประเด็นพวกนี้แต่ละครั้ง ได้สร้างบรรยากาศที่อึมครึม ชวนอึดอัดให้กับผู้สื่อข่าวจีนที่อยู่รอบๆ
แม้แต่ผู้สื่อข่าวจากฮ่องกงกับไต้หวัน ที่ดูเหมือนจะมีเสรีภาพในการเสนอข่าวมากกว่า ยังเผยว่า พวกเขาก็ถูกกดดันทางอ้อม ต้องเซ็นเซอร์ตัวเอง
“พวกเราไม่กล้าถามบางประเด็นที่สื่อตะวันตกถาม” ผู้สื่อข่าวฮ่องกงเผย พร้อมชี้ว่า หากก้าวล้ำเส้น ถามอะไรมากเกินไป พวกเขาอาจถูกจับโยนออกนอกประเทศได้ง่ายๆ
