เดือนเมษายน ถือเป็นเดือนที่มีวันสำคัญหลายวันติดกัน ทั้งวันสงกรานต์ ซึ่งถือเป็นวันปีใหม่ไทย วันผู้สูงอายุ และวันครอบครัว โดยในช่วงหยุดยาวนี้ แต่ละบ้าน แต่ละครอบครัวมักจะอยู่กันพร้อมหน้าพร้อมตา เพื่อหากิจกรรมทำร่วมกัน อย่าง “ราชสกุลยุคล” ก็ให้ความสำคัญกับประเพณีไทยอย่าง “เทศกาลสงกรานต์” นี้ไม่แพ้เทศกาลไหนๆ ดังนั้น วันนี้เราเลยนัด หญิงน้อย-ม.ร.ว.นิภานพดารา ยุคล” มาบอกเล่าเรื่องราวช่วงวันสำคัญนี้ให้ฟังกัน
หญิงน้อย เป็นราชนิกูลน้อยแห่งราชสกุลยุคล ทายาทของ หม่อมเจ้าฐิติ (ท่านกบ) ยุคล กับ หม่อมอุ่นเรือน บอกเล่าให้เราฟังถึงประเพณีวันสงกรานต์ของตระกูล “ยุคล” ว่า ครอบครัวให้ความสำคัญกับช่วงเทศกาลสงกรานต์นี้เป็นพิเศษ เพราะเป็นช่วงเวลาที่ทุกคนได้มีความสุข ได้ระลึกถึงพระคุณญาติผู้ใหญ่หลายๆ ท่าน และลูกหลานได้ถือโอกาสแสดงความกตัญญูกตเวทีต่อญาติผู้ใหญ่ที่ไม่ค่อยได้พบหน้ากัน แม้จะไม่มีการรวมญาติอย่างเป็นทางการเหมือนครอบครัวอื่นๆ แต่สมาชิกทุกคนก็ต้องหาเวลาว่างไปกราบไหว้พร้อมรดน้ำดำหัว ขอพรญาติผู้ใหญ่กันทุกคน
“สมัยก่อนรุ่นท่านปู่ท่านย่า พอถึงช่วงเทศกาลสำคัญอย่างวันสงกรานต์ แต่ละบ้านที่ไม่มีธุระอะไรก็จะมารวมตัวกันเพื่อพบปะพูดคุยกัน แต่เมื่อยุคสมัยเปลี่ยนไปจนถึงตอนนี้ “ตระกูลยุคล” ไม่มีการรวมญาติอย่างเป็นทางการค่ะ คือ รวมได้แต่ไม่ค่อยครบ อาจเป็นเพราะครอบครัวยุคล เป็นครอบครัวใหญ่ แต่ละคนก็มีภาระหน้าที่ที่ต้องรับผิดชอบ บางคนต้องเดินทางไปทำงานต่างจังหวัด หรือไปต่างประเทศบ่อยๆ พอถึงเทศกาลสงกรานต์ก็มาได้บ้างไม่ได้บ้าง แต่ถ้าใครว่างก็ต้องไปกราบญาติผู้ใหญ่กันทุกคน ใครไม่ว่างกราบสวัสดีกันทางโทรศัพท์ น้อยชอบเทศกาลนี้เป็นพิเศษ เพราะเป็นโอกาสทดีที่ได้เจอหน้าญาติๆ ได้มากกว่าปกติ ซึ่งถ้าปกติน้อยจะเจอกับ หญิงแอร์-ม.ร.ว.จันทรลัดดา บ่อยที่สุด”
หญิงน้อย ยังบอกอีกว่า สงกรานต์ของเธอนั้นถือเป็นช่วงเวลาแห่งความรักและความอบอุ่น ที่สำคัญเป็นช่วงเวลาแห่งการแสดงความกตัญญูกตเวทีแก่ญาติผู้ใหญ่ผู้มีพระคุณของเธอ ซึ่งเธอมองว่าเป็นสิ่งสำคัญมากสำหรับสังคมไทย โดยกิจกรรมหลักที่หญิงน้อยและพี่ๆ น้องๆ ในตระกูล “ยุคล” ทำต่อเนื่องมาทุกปีนับตั้งแต่เด็กจนถึงปัจจุบันเลยคือ เช้ามาต้องตื่นทำบุญใส่บาตรพระสงฆ์ จากนั้นก็จะเข้าห้องพระสรงน้ำพระพุทธรูปที่บ้าน สรงน้ำพระอัฐิเสด็จปู่ คุณย่า และท่านพ่อ ก่อนจะมากราบไหว้รดน้ำดำหัวขอพรจากคุณแม่ และผู้ใหญ่ภายในบ้าน
“ช่วงเช้าพอกราบผู้ใหญ่ที่บ้านแล้ว น้อยจะนำพวงมาลัย-ผลไม้ ตระเวนเดินทางไปกราบไหว้ญาติผู้ใหญ่ที่สนิท อย่างท่านปู่เล็ก ท่านใหม่-พลตรี หม่อมเจ้าจุลเจิม ยุคล, ท่านมุ้ย-หม่อมเจ้าชาตรีเฉลิม ยุคล ก็จะทำกันอย่างเรียบๆ ง่ายๆ ไม่มีพิธีรีตองอะไรมากค่ะ เป็นการกราบขอขมาลาโทษไปด้วย ก็จะซึ้งๆ อบอุ่นๆ กันไปค่ะ”
ราชนิกูลสาวคนนี้ยังบอกอีกว่า หลังจากมาเยียมเยือนพูดคุยกับแล้วก็จะมีการรับประทานอาหารร่วมกัน ไปบ้านใครก็ทานอาหารบ้านนั้น ส่วนใหญ่แล้วจะเป็นอาหารประจำวันไม่มีอะไรเป็นพิเศษ
“ทุกครั้งก่อนไปต้องโทรถามว่าท่านปู่เล็ก ท่านปู่กลางอยู่มั๊ย ซึ่งพอรู้ว่าลูก-หลานคนไหนจะไปหา ใครชอบอะไรก็จะเตรียมอาหารที่พวกเราชอบไว้รอ อย่างน้อยชอบทาน สตูว์เนื้อ ขนมจีนน้ำเงี้ยวก็ได้ทานตลอด ส่วน “ข้าวแช่” จะเป็นอาหารประจำช่วงหน้าร้อนของครอบครัวเราค่ะ แต่เราไม่มีสูตรข้าวแช่ของตระกูล ถ้าอยากทานจะนัดไปทานที่ร้านหลายรส ซึ่งเป็นร้านประจำของปู่เล็ก หรือไม่ก็ซื้อมาทานกันที่บ้าน ส่วนตัวน้อยเองชอบมาก แต่ทานไม่ครบเครื่องจะเลือกทานเฉพาะข้าว พริกหยวกทอดกับหมูเท่านั้นค่ะ”
นอกจากนี้ หญิงน้อย ยังกล่าวถึงเรื่องการเล่นน้ำสงกรานต์ในหมู่พี่น้องนั้น หญิงน้อยบอกว่า ไม่ค่อยได้เล่นเหมือนสมัยเด็กๆ อาจเป็นเพราะพวกเธอและพี่ๆ น้องๆ เริ่มโต พอเจอหน้ากันก็จะพูดคุยเรื่องชีวิตประจำวันกันเป็นส่วนใหญ่ พวกลูก-หลานที่ยังเด็กๆ ก็มีสาดน้ำกันบ้าง พอให้สนุกกันเบาๆ แต่ไม่ถึงกับเปียกปอน
ก่อนจากกัน “หญิงน้อย” ยังย้ำชัดเจนอีกว่า แม้ “ยุคล” รุ่นใหม่จะดูเหมือนเป็นคนหัวสมัยใหม่ แต่ทุกคนในครอบครัว ก็ยืนยันจะรักษาขนบธรรมเนียมประเพณีสงกรานต์นี้ต่อไปจนชั่วลูกชั่วหลาน แม้จะมีความงดงามคลาสสิกสู้สมัยท่านปู่-ท่านย่าไม่ได้ก็ตาม...
