บนเส้นทางการศึกษาด้านศิลปะนั้น ปัญหาสำคัญประการหนึ่งสำหรับนักศึกษาซึ่งครอบครัวมีรายได้น้อยคือค่าใช้จ่ายในการซื้ออุปกรณ์ประกอบการเรียน ซึ่งปัญหานี้บางครั้งเป็นอุปสรรคที่ทำให้เยาวชนผู้มีใจรักศิลปะหลายคนไม่สามารถแสดงศักยภาพในการสร้างสรรค์งานศิลปะได้อย่างเต็มที่ และบางคนไม่สามารถศึกษาในสาขานี้จนสำเร็จการศึกษาได้ เพราะครอบครัวแบกภาระไม่ไหว
"กองทุนถวัลย์ -ไทยพาณิชย์" ซึ่งก่อตั้งขึ้นในปี 2541 โดยความประสงค์ของ ถวัลย์ ดัชนี ศิลปินแห่งชาติ สาขาทัศนศิลป์ (จิตรกรรม) ประจำปี 2544 และธนาคารไทยพาณิชย์ จำกัด (มหาชน) โดยมอบหมายให้มูลนิธิสยามกัมมาจลเป็นผู้บริหารจัดการกองทุนฯ จึงเกิดขึ้นเพื่อสนับสนุนทุนการศึกษาแก่นักเรียน นิสิต นักศึกษาด้านศิลปะ ผู้มีความประพฤติดี เรียนดี แต่ขาดแคลนทุนทรัพย์ ให้ได้รับโอกาสทางการศึกษาอย่างต่อเนื่อง
เมื่อวันที่ 11 พฤศจิกายน 2552 ที่ผ่านมา ได้มีการจัดพิธีมอบทุนการศึกษา "กองทุนถวัลย์-ไทยพาณิชย์" ประจำปี 2552 ขึ้นเป็นปีที่ 11 ติดต่อกัน ณ ห้องสยามกัมมาจล 1 ธนาคารไทยพาณิชย์ สำนักงานใหญ่ กรุงเทพฯ โดย ถวัลย์และทายาท ดอยธิเบศร์ ดัชนี ได้เดินทางมาเป็นประธานการมอบทุนการศึกษาแก่นักศึกษาคณะจิตรกรรม ประติมากรรม และภาพพิมพ์ มหาวิทยาลัยศิลปากร, นิสิตคณะศิลปกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, และนักศึกษาวิทยาลัยเพาะช่าง มหาวิทยาลัยเทคโนโลยราชมงคลรัตนโกสินทร์ รวม 18 ทุน
ศิลปินแห่ง ต.นางแล อ.เมือง จ.เชียงราย ผู้ประสบความสำเร็จในเส้นทางศิลปะ กล่าวว่า รู้สึกยินดีที่ได้มีโอกาสมอบทุนการศึกษาในครั้งนี้ ซึ่งถือเป็นเรื่องสำคัญ โดยตนเองเมื่อครั้งอายุ 14 ปีและยังศึกษาอยู่ในต่างจังหวัดเคยได้รับทุนจังหวัดให้เข้ามาศึกษาต่อที่โรงเรียนเพาะช่าง กรุงเทพฯ ต่อมาเมื่ออายุประมาณ 16-17 ปี ขณะกำลังเข้าศึกษาต่อชั้นปีที่ 1 มหาวิทยาลัยศิลปากร ยังได้รับความเมตตาจาก ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ปราโมช ให้ติดสอยห้อยตามและเรียนรู้จากท่าน
หากไม่ได้รับโอกาสเหล่านั้นก็คงจะไม่มีตนเองในวันนี้ เมื่อมีโอกาสอันสมควร จึงมอบรายได้จำนวนหนึ่งจากการวาดภาพเพื่อจัดตั้งเป็นกองทุนสนับสนุนทุนการศึกษาสำหรับเยาวชนที่สนใจงานด้านศิลปะขึ้นทั้งในระดับประถมฯ มัธยมฯ วิชาชีพ และอุดมศึกษา การมามอบทุนครั้งนี้จึงเปรียบเสมือนการเห็นกระจกสะท้อนภาพชีวิตตนเองในอดีตอีกครั้ง ซึ่งเชื่อว่าเยาวชนที่ได้รับทุนวันนี้ก็จะเติบโตและค้นพบวิถีทางชีวิตของตนเองต่อไป
นายอัฐเศรษฐ์ แสนจันทร์ นักศึกษาชั้นปี 5 คณะจิตรกรรม ประติมากรรม และภาพพิมพ์ มหาวิทยาลัยศิลปากร ซึ่งได้รับทุนจากกองทุนถวัลย์ -ไทยพาณิชย์เป็นเวลา 5 ปีติดต่อกัน บอกว่า พื้นเพของเขาเป็นคนเชียงรายอยู่กับแม่ซึ่งป่วยจนไม่สามารถทำงานได้ ฐานะทางบ้านจึงค่อนข้างขัดสน ยิ่งเมื่อเข้ามาเรียนที่กรุงเทพฯ ซึ่งมีรายจ่ายสูง เขาจึงต้องหารายได้ส่งเสียตัวเองและส่งเงินไปให้แม่ที่บ้านได้ใช้
"ปกติผมจะรับงานพิเศษจากรุ่นพี่ที่รู้จักกันเพื่อให้มีเงินไว้ใช้และพอสำหรับซื้ออุปกรณ์ศิลปะที่จำเป็น ซึ่งบางครั้งต้องใช้ถึง 6-7 พันบาท ที่มากหน่อยก็จะเลยหมื่นบาทขึ้นไป ข้อดีของการทำงานให้กับรุ่นพี่ช่วยทำให้ผมมีรายได้ แต่ขณะเดียวกันก็ทำให้ต้องขาดเรียนบ่อยๆ จนภาคเรียนที่ผ่านมามีวิชาหนึ่งที่ติดเอฟ อาจารย์ให้เหตุผลว่าเพราะขาดเรียนมากเกินไป"
โดยทุนการศึกษากองทุนถวัลย์-ไทยพาณิชย์ที่ได้รับนี้ทำให้อัฐเศรษฐ์รู้สึกภาคภูมิใจ เพราะชื่นชอบผลงานและนับถือศิลปินถวัลย์เป็นการส่วนตัวมานานแล้ว ขณะเดียวกันยังช่วยลดความตึงเครียดทางการเงิน ทำให้เขามีสมาธิกับการเรียนหนังสือมากขึ้น
นางสาวกมลชนก พฤกษ์เงิน นักศึกษาที่เข้ารับทุนจากชั้นปี 1 คณะศิลปกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย กล่าวว่า เธอ แม่ พี่ชาย และน้องสาว อาศัยอยู่ในเขตบางพลัดกรุงเทพฯ แม่เป็นหัวเรี่ยวหัวแรงหลักของครอบครัวตั้งแต่เธออายุ 9 ขวบ โดยยึดอาชีพขายข้าวแกงหารายได้ส่งเสียลูกทั้ง 3 คนให้ได้รับการศึกษา ส่วนตัวเธอเองทุกเช้าจะตื่นนอนตอนตี 4 เพื่อไปจ่ายตลาด ช่วยแม่จัดร้าน และช่วยขายของก่อนไปโรงเรียน ทำเช่นนี้เรื่อยมาตั้งแต่สมัยเรียนชั้นมัธยมฯ อย่างไรก็ดีเมื่อเข้าศึกษาต่อระดับอุดมศึกษาพบว่ามีรายจ่ายเพิ่มขึ้นกว่าเดิมมาก ประกอบกับรายได้จากการค้าขายไม่สม่ำเสมอ จึงรู้สึกไม่สบายใจและพยายามแบ่งเบาภาระของแม่เท่าที่ทำได้
“ถึงจะรู้ดีว่าแม่ดีใจที่หนูสอบสอบติดในสถาบันที่ดี มีชื่อเสียง มีสังคมที่ดีและกว้างขวาง แต่ก็อดเห็นใจแม่ไม่ได้ จึงบอกกับท่านว่าหนูจะไม่เรียนต่อและจะทำงานหาเลี้ยงท่านเอง แต่แม่ก็ยืนยันอยากให้หนูได้เรียนแม้เป็นภาระที่หนักมาก เพราะรายจ่ายทุกอย่างในบ้าน แม่ต้องหามาด้วยตัวเพียงคนเดียว”
ทั้งนี้เมื่อเธอได้ทราบว่าได้รับการสนับสนุนทุนการศึกษาในครั้งนี้ก็รู้สึกดีใจ โดยจะขอนำทุนที่ได้เป็นค่าเล่าเรียนและให้สัญญาว่าจะตั้งใจเรียนอย่างเต็มที่
เช่นกันกับความมุ่งมั่นตั้งใจดีของ นางสาวมินตรา พรหมชาติ นักศึกษาชั้นปี 2 คณะศิลปกรรมศาสตร์ สาขาวิชาหัตถศิลป์ วิทยาลัยเพาะช่าง มหาวิทยาลัยเทคโนโลยราชมงคลรัตนโกสินทร์ อีกหนึ่งเยาวชนที่ได้รับทุนซึ่งกล่าวว่า ครอบครัวของเธอมีสมาชิกทั้งหมด 4 คน คือ พ่อ แม่ เธอ และน้องสาวซึ่งมีอายุเพียง 7 เดือน โดยอาศัยอยู่ในเขตบางขุนเทียนกรุงเทพฯ พ่อและแม่เป็นพนักงานบริษัทละแวกบางบอน มีรายได้รวมกันเพียงเดือนละ 14,000บาท ไม่เพียงพอกับรายจ่ายในครอบครัวและไม่สามารถส่งเสียให้เธอได้เรียนต่อ
ด้วยเหตุนี้เธอจึงต้องทำงานเก็บเงินศึกษาต่อด้วยตัวเอง ที่ผ่านมาจะทำงานกับอาจารย์หลังเลิกเรียนทุกวันทำให้มีรายได้อาทิตย์ละ 1,000 บาท อย่างไรก็ดี ในภาคเรียนใหม่เธอไม่สามารถเก็บเงินเพื่อชำระค่าเทอมได้ เพราะมีรายจ่ายมาก ทั้งที่เป็นรายจ่ายในบ้าน และรายจ่ายในการเรียน จึงต้องขอกู้ยืมเงินจำนวน 10,000 บาทจากอาจารย์ ซึ่งเมตตาให้ยืม โดยให้เธอทยอยผ่อนคืนเดือนละ 500 บาท
"ทุนที่ได้ หนูจะเก็บไว้เป็นค่าเทอมสำหรับภาคเรียนต่อไป ส่วนที่เหลือจะส่งไปให้เแม่ที่บ้านใช้จ่ายในบ้าน สุดท้ายนี้ ต้องขอขอบพระคุณผู้ให้การสนับสนุนทุนการศึกษาในครั้งนี้ที่ได้เล็งเห็นความสำคัญของการศึกษาให้พวกเราได้เรียนต่อ และขอสัญญาว่าจะสืบสานงานศิลปะไทยให้คงอยู่ต่อไป และเผยแพร่ให้คนรุ่นหลังได้เห็นถึงความสำคัญของศิลปะไทยด้วย"
ขณะที่การขยายผลการดำเนินการของกองทุน ถวัลย์ -ไทยพาณิชย์ ในระยะต่อไป นางปิยาภรณ์ มัณฑะจิตร ผู้จัดการมูลนิธิสยามกัมมาจล กล่าวว่า ได้มีการหารือกับศิลปิน ถวัลย์ ดัชนี เพื่อขยายผลการดำเนินการด้านการส่งเสริมและอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมไทยให้มีความก้าวหน้ามากขึ้น
โดยจะประสานงานกับมหาวิทยาลัยในการให้ทุนสนับสนุนนิสิตนักศึกษาใช้ความรู้และทักษะด้านศิลปะไปทำกิจกรรมที่เป็นประโยชน์กับชุมชน อาทิ การใช้ศิลปะเสริมสร้างความเข้มแข็งในชุมชนแออัด และการเยียวยาจิตใจผู้ประสบภัย ซึ่งจะทำให้นักศึกษาได้ประสบการณ์จากการลงชุมชนและนำไปพัฒนาความรู้ความสามารถด้านศิลปะของตนให้พอกพูนมากยิ่งขึ้นอีกก้าว และจะได้พัฒนาไปสู่ความมีจิตอาสาในที่สุด
