ผู้จัดการรายวัน 360 - จากวาระการอ่านหนังสือแห่งชาติสู่ ช้อปช่วยชาติ บ่มจนสุกงอมติด 1 ใน 3 ของสินค้าช้อปช่วยชาติในปีนี้ คาดกระตุ้นยอดขายปลายปีโตเท่าตัว ทะลุ 1,000 ล้านบาท ต่อลมหายใจได้บ้าง หลัง 5 ปีตลาดหาย 10,000 ล้านบาท เหลือราว 1.6 หมื่นล้านบาท เหตุพฤติกรรมคนเปลี่ยน ออนไลน์แทนที่
***5 ปีตลาดหนังสือหายหมื่นล้านบาท
ช่วง 4-5 ปีที่ผ่านมามูลค่ารวมตลาดหนังสือลดลงมาตลอดติดต่อต่อเนื่องกัน ก่อนหน้านั้น หรือช่วงปี 2554-2555 ภาพรวมตลาดหนังสือมีมูลค่า 26,000 ล้านบาท แต่ในปัจจุบันเหลือประมาณ 15,000-16,000 ล้านบาท
ทั้งนี้ เป็นที่น่าสังเกตว่าช่วงปี 2559-2560 เป็นช่วงที่การขายหนังสือเล่มผ่านทางออนไลน์รุ่งโรจน์มาก หลายสำนักพิมพ์ได้ยอดจากช่องทางนี้พอกับการขายผ่านร้านหนังสือใหญ่ๆ จึงอาจเป็นไปได้ว่ายอดขายที่หายไปจากหน้าร้านอาจเข้าไปอยู่ในการขายช่องทางนี้แทน ท่ามกลางพฤติกรรมของผู้บริโภคที่เปลี่ยนแปลงไปนี้เอง รวมถึงเทคโนโลยีและโลกออนไลน์ที่เข้ามามีบทบาทในชีวิตประจำสูงมาก
ตลาดหนังสือในไทยจะได้รับผลกระทบหรือไม่อย่างไร เพราะที่ผ่านมาเรามองเพียงเรื่องเศรษฐกิจและกำลังซื้อที่จะมีผลต่อการซื้อหนังสืออ่านเท่านั้น และทางสมาคมผู้จัดพิมพ์และผู้จำหน่ายหนังสือแห่งประเทศไทย หรือ PUBAT เอง ให้ความสำคัญและพยายามผลักดันเรื่องการอ่านมาโดยตลอด จากวาระการอ่านแห่งชาติ จนถึง ช้อปช่วยชาติ ในปี2561นี้
นางสุชาดา สหัสกุล นายกสมาคมผู้จัดพิมพ์และผู้จำหน่ายหนังสือแห่งประเทศไทย (PUBAT) กล่าวว่า หลายปีที่ภาครัฐมีโครงการช้อปช่วยชาติ สมาคมผู้จัดพิมพ์ฯ และคนวงการหนังสือได้แต่ตั้งคำถามว่าทำไมจึงไม่มีรายการหนังสืออยู่ในมาตรการลดหย่อนภาษีบ้าง ซึ่งนายกสมาคม PUBAT ทุกสมัยผลักดันการส่งเสริมการอ่านในรูปแบบต่างๆกันมาทุกคนและตลอดเวลา มาถึงครั้งนี้ต้องถือว่าตนเองโชคดีที่ผลไม้มันสุกงอมขั้วหลุดจากต้นพอดี ส่วนหนึ่งเป็นเพราะผลงานที่นายกสมาคมฯ ทุกสมัยเรียกร้องกันมา
อีกส่วนหนึ่งคือการทำงานเป็นทีมของคณะกรรมการชุดปัจจุบัน การได้ความร่วมมือจากเพื่อนสมาชิกและร้านค้าในการให้ข้อมูล การใช้ทีมวิเคราะห์ข้อมูลคำนวณออกมาเป็นตัวเลขเห็นถึงผลลัพธ์ที่จับต้องเข้าใจง่าย ทำเป็นข้อมูลนำเสนอต่อที่ประชุมคณะรัฐมนตรี จนนำมาสู่การเห็นชอบในการอนุมัติให้หนังสือเป็น 1 ใน 3 ของสินค้าช้อปช่วยชาติครั้งนี้ และอีกบุคคลที่เป็นแรงสำคัญในความสำเร็จครั้งนี้คือ วีระ โรจน์พจนรัตน์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวัฒนธรรม เจ้าหน้าที่กรมส่งเสริมวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม ที่ให้การสนับสนุนช่วยเหลืออย่างเต็มที่
\
*** ช้อปช่วยชาติ ดันหนังสือสะพัดพันล้าน
นางสุชาดากล่าวต่อว่า ในอดีตที่ผ่านมาภาครัฐทำการส่งเสริมการอ่านแบบไม่จริงจัง และไม่ยั่งยืน แม้จะรู้ว่าหนังสือและการอ่านสร้างคุณภาพคน แต่การพัฒนาคุณภาพคนต้องผ่านมือของกระทรวงหลายกระทรวง ตั้งแต่ในท้องแม่จนถึงวัยชรา จึงเป็นเรื่องยากที่จะทำงานแบบบูรณาการ วิกฤตธุรกิจหนังสือจึงมาจากการไม่ได้รับการสนับสนุนสร้างดีมานด์การอ่านในสังคมไทย นอกจากการไม่ได้รับการสนับสนุนจากภาครัฐแล้ว ยังมาพบกับยุค digital disruption อีก ช้อปช่วยชาติจึงมีบทบาทสำคัญมาก
“ช้อปช่วยชาติเป็นเหมือนน้ำฝนที่ตกลงมาชโลมผืนดินอันแห้งแล้ง กระตุ้นให้วงจรธุรกิจหนังสือตั้งแต่ต้นน้ำถึงปลายน้ำ ตั้งแต่นักเขียน สำนักพิมพ์ นักวาดภาพประกอบ บรรณาธิการ นักแปล นักพิสูจน์อักษร โรงงานกระดาษ จนถึงโรงพิมพ์ ร้านหนังสือเป็นห่วงโซ่ โดยสมาคมฯ คาดหวังว่ายอดขายหนังสือจากหน้าร้านหนังสือน่าจะกระโดดขึ้นมาเป็นเท่าตัว หรือจากเดิมยอดขายรวมจากร้านเครือข่ายใหญ่ๆ ในช่วงเดือนธันวาคม 2561 ประมาณ 550 ล้านบาท น่าจะเพิ่มเป็น 1,000-1,100 ล้านบาทได้”
อย่างไรก็ตาม ทางสมาคมฯ ได้เตรียมงานรองรับมาตรการช้อปช่วยชาติระหว่างวันที่ 15 ธันวาคม 2561-16 มกราคม 2562 ไว้หลายด้าน เช่น 1. จัดประชุมแจ้งข่าวและทำความเข้าใจเบื้องต้นเมื่อวันที่ 27 พฤศจิกายน 2561 โดยมีตัวแทนเข้าร่วม ทั้งร้านหนังสือเครือข่าย ร้านหนังสืออิสระ สมาพันธ์ผู้จำหน่ายหนังสือ (เพื่อประสานกับร้านหนังสือต่างจังหวัด) และสำนักพิมพ์
2. ร้านหนังสือและสำนักพิมพ์ชื่อดังจัดแคมเปญโปรโมชั่น รับช้อปช่วยชาติ ไม่ว่าจะเป็น ศูนย์หนังสือจุฬา จัดชุด Book for Gift และรับส่วนลด 15% เมื่อซื้อครบ 3,000 บาทขึ้นไป และลด 10% เมื่อซื้อครบ 1,000 บาทขึ้นไป และยังแลกรับเครดิตเงินคืน 18% เมื่อใช้จ่ายผ่านบัตรทุก 500 บาท, เอเชียบุ๊คส์ จัดโปรโมชันลดสูงสุด 20% พร้อมรับสิทธิ์สมัครสมาชิกฟรี
ค่าย B2S จัดชุด Book for Gift, นายอินทร์ ลดราคาพิเศษ 10-15%, ซีเอ็ด ลดราคาพิเศษ 10-15%, ร้านหนังสืออิสระ จัดโปรโมชัน ชุด Book for Gift และสำนักพิมพ์ จัดชุดโปรโมชัน ลดราคาพิเศษ และชุด Book for Gift เป็นต้น
ค่ายซีเอ็ด จัดแคมเปญ ลดทั้งร้าน ลดทั้งเว็บ 10-15%, สินค้าราคาพิเศษ 4 เล่ม 200 บาท ลดสูงสุด 80%, สมาชิกซีเอ็ดการ์ด รับแต้มคูณ 2 เพื่อสะสมแต้มรับส่วนลดอีก 10% ส่วนลูกค้าที่ชำระด้วยบัตรเครดิตเคทีซี รับเครดิตเงินคืน 18% บัตรเครดิตเอสซีบีรับเครดิตเงินคืนสูงสุด 1,200 บาท เป็นต้น
ค่ายนานมีบุ๊คส์ จัดโปรโมชัน ลดสูงสุด 79% และนำเสนอหนังสือชุดคอนเซ็ปต์ 3 แบบ คือ 1. ช้อปพัฒนาชีวิต เป็นหนังสือเกี่ยวกับการพัฒนาคุณภาพชีวิต 2. ช้อปด้วยรัก สร้างสรรความดี และมิตรภาพ เป็นหนังสือแนวความรักความห่วงใย เช่น หนังสือนิทาน หนังสือเสริมความรู้ เป็นต้น และ 3. ช้อปช่วยชาติ สร้างอนาคต กับโครงการ มอบหนังสือมอบอนาคต
3. ร้านหนังสือ สำนักพิมพ์ จัดกิจกรรมส่งเสริมการขาย ด้วยการซื้อหนังสือเป็นของขวัญ ทั้งบริเวณที่หน้าร้าน เช่น กิจกรรมเสวนา workshop และทางออนไลน์ เช่น Live สด, รีวิวหนังสือ
4. ร่วมประชาสัมพันธ์กับหอสมุดแห่งชาติ เช่น จัดแสดงชุดตัวอย่าง Book for Gift ที่ Smart Library หอสมุดแห่งชาติ เพื่อช่วยส่งเสริมการขายทางออนไลน์ให้สำนักพิมพ์ และจัดทำ clip VDO ติดตั้งที่จอ LED ของหอสมุด ที่แยกไฟแดง เป็นต้น
5. จัดทำสื่อประชาสัมพันธ์ต่างๆ ทั้งโปสเตอร์ติดในร้านหนังสือ ที่จุดประชาสัมพันธ์, Clip VDO ประชาสัมพันธ์ใน social network เชิญชวนให้ชอปหนังสือช่วยชาติ และ E Poster และ Coverpage เชิญชวนให้ร้านหนังสือและสำนักพิมพ์โพสต์ทางออนไลน์
6. จัดแถลงข่าวเมื่อวันที่ 16 ธ.ค.ที่ผ่านมา และ 7. ประสานความร่วมมือกับร้านหนังสือและสำนักพิมพ์เชิญชวนให้ร่วมกันโพสต์ E poster ชอปหนังสือช่วยชาติเพื่อให้เกิดพลัง สร้างการรับรู้โดยพร้อมเพรียงกัน ในวันที่ 15 ธันวาคม 2561 เวลา 5 โมงเย็นที่ผ่านมา
**จัดต่อไม่รอแล้ว สัปดาห์หนังสือแห่งชาติปี 62**
ช้อปช่วยชาติ ถือเป็นผลงานที่ชี้วัดความสำเร็จของคณะกรรมกาของสมาคมฯ ชุดนี้อย่างมาก แม้ว่าจะหมดวาระลงในเดือน มิ.ย. 2562 ซึ่งตามแผนงานของทางสมาคมฯ แล้วนั้น ในปีหน้าคงไม่ได้มีโครงการใหม่อะไร ต้องรอให้มีการเลือกตั้งคณะกรรมการชุดใหม่และรอนโยบายของชุดใหม่ก่อน
“เวลาที่เหลือในปีหน้าจะเป็นการสานต่อ หรือทำงานที่ค้างบางงานให้เสร็จสิ้น งานใหญ่ที่ตั้งไว้ก็คือ "งานสัปดาห์หนังสือแห่งชาติ เดือนมีนาคม-เมษายน 62" ก่อนที่ศูนย์ฯ สิริกิติ์จะปิดปรับปรุง โดยตั้งใจที่จะให้ทั้งผู้ออกบูท ผู้เข้าชมงานได้รับความทรงจำดีๆ กลับไป และส่งผ่านไปให้ถึงงานมหกรรมหนังสือระดับชาติในเดือนตุลาคม 62 ที่จะย้ายไปจัดที่เมืองทองธานี การประสานความร่วมมือกับทางเมืองทองธานีในการเตรียมพร้อมรับมือการเดินทางเข้า ออกงาน”
“อีกโครงการหนึ่งคือพวงหรีดหนังสือที่จะผลักดันให้ขยายตัวมากขึ้นทั้งในด้านการรับรู้ของผู้สั่งพวงหรีด และสร้างเครือข่ายผู้ขายพวงหรีดหนังสือ ให้มีมากกว่าเดิมเพื่อรองรับผู้สั่งได้ การผลักดันให้ศูนย์ลิขสิทธิ์หนังสือไทย (Thai Right Center - TRC) ทำงานได้คล่องตัวขึ้น โดยมีผู้อำนวยการมาดูแลงานอย่างเต็มตัว และการตั้งสมาพันธ์เพื่อการขับเคลื่อนนโยบายการอ่านหนังสือ เพื่อรวมพลังผลักดันให้ภาครัฐใช้หนังสือในการพัฒนาคุณภาพคนไทย ตามยุทธศาสตร์ 20 ปี ข้อที่มุ่งการพัฒนาทุนมนุษย์” นายกสมาคมฯ กล่าวสรุป
*** “บีทูเอส” อัดโปรโมชันรับ
นายอเล็กซองด์ ฮัมเมล กรรมการผู้จัดการใหญ่ บริษัท บีทูเอส จำกัด กล่าวว่า สำหรับในช่วงเทศกาลส่งท้ายปีเก่า 2561 ต้อนรับปีใหม่ 2562 ซึ่งเป็นช่วงที่ลูกค้ากำลังมองหาของขวัญให้แก่กัน บีทูเอสขานรับนโยบายภาครัฐ เข้าร่วมแคมเปญ “อ่านสร้างชาติ ซื้อหนังสือ ลดหย่อนภาษี” ที่ปีนี้จัดขึ้นเป็นปีแรก โดยได้จัดโปรโมชันสุดคุ้ม ลดแล้ว ลดอีก ดังนี้ รับส่วนลด 15% เมื่อซื้อหนังสือหนังสือครบ 3 เล่มขึ้นไป ยกเว้น นิตยสาร, รับฟรี คะแนน The1 10 เท่า เมื่อซื้อหนังสือครบ 3 เล่มขึ้นไป, ยิ่งช้อป ยิ่งคุ้ม รับคูปองส่วนลด 100 บาท (เมื่อซื้อหนังสือครบทุกๆ 2,000 บาท ), สำหรับผู้ที่ถือบัตรเครดิตเซ็นทรัลเดอะวัน, บัตรเครดิตกสิกรไทย, บัตรเครดิตไทยพาณิชย์, บัตรเครดิตกรุงศรี, กรุงศรีเฟิร์สช้อยส์ ผ่อนสบาย 0% นานสูงสุด 10 เดือน
นอกจากนี้ ยังคัดสรรสินค้าสำหรับ Book for Gift ที่รองรับทุกไลฟ์สไตล์ของผู้อ่าน และราคาพิเศษ ในไอเดียสุดเก๋ จัดเป็นชุดราคาต่ำกว่า 800 บาท 1,200 บาท และ 1,500 บาท ซึ่งชุดหนังสือดังกล่าวสามารถนำไปมอบหนังสือให้เพื่อน, มอบหนังสือให้เด็ก, มอบหนังสือให้ตัวเอง, มอบหนังสือให้ผู้ใหญ่ โดยสามารถหาซื้อชุดของขวัญดังกล่าวได้ที่ร้านบีทูเอส ทุกสาขาทั่วประเทศ ตั้งแต่วันที่ 15 ธ.ค. 61-16 ม.ค. 62
อเล็กซองด์กล่าวว่า “โครงการนี้จะช่วยกระตุ้นให้นักอ่านหนังสือซื้อหนังสือให้กับตัวเอง และยังซื้อเป็นของขวัญให้คนพิเศษมากขึ้น เนื่องจากปลายปีเป็นไฮซีซันของกลุ่มสินค้าของขวัญปีใหม่ ประกอบกับมาตรการจากภาครัฐที่คาดว่าน่าจะออกมากระตุ้นการจับจ่ายใช้สอยของประชาชน จะส่งผลทำให้บรรยากาศช่วงโค้งสุดท้ายปลายปีนี้ธุรกิจหนังสือคึกคักยิ่งขึ้น”
