เอพี – ฟิลิปปินส์เผยเรือยามฝั่งจีนใช้เครื่องฉีดน้ำแรงดันสูงฉีดใส่ก่อนพุ่งชนเรือของทางการฟิลิปปินส์ในทะเลจีนใต้ ด้านปักกิ่งกล่าวหาเรือฟิลิปปินส์เข้าสู่น่านน้ำจีนโดยผิดกฎหมาย ขณะที่อเมริกาออกมาประณามทันควันว่า ปักกิ่งก้าวร้าวและฝ่าฝืนกฎหมายระหว่างประเทศ
พลเรือจัตวาเจย์ ทาร์เรียลลา โฆษกหน่วยยามฝั่งจีน แถลงเมื่อวันอาทิตย์ (12 ต.ค.) ว่า เรือบีอาร์พี ดาตู ปากัวยา ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของกองเรือประมงที่ให้การสนับสนุนชาวประมงฟิลิปปินส์ และเรืออีกสองลำของสำนักงานทรัพยากรประมงและสัตว์น้ำฟิลิปปินส์ ทอดสมออยู่ในนอกชายฝั่งเกาะทิตูหรือปักอาซาซึ่งเป็นของฟิลิปปินส์ ตอนที่เรือยามฝั่งของจีนและเรืออีกหลายลำที่สงสัยว่า เป็นของกองทัพเรือประมงจีน พุ่งเข้าประชิดอย่างกะทันหันและฉีดน้ำจากเครื่องฉีดน้ำแรงดันสูงเข้าใส่เรือบีอาร์พี ดาตู ปากัวยา ก่อนพุ่งชนท้ายเรือประมงฟิลิปปินส์ 2 ลำในอีก 3 นาทีต่อมา ทำให้โครงสร้างเสียหายเล็กน้อย แต่ไม่มีลูกเรือได้รับบาดเจ็บ ซึ่งวิดีโอของหน่วยยามฝั่งฟิลิปปินส์เผยให้เห็นว่า เรือของฟิลิปปินส์ขับแยกออกมาจากเรือของหน่วยยามฝั่งจีน
ทาร์เรียลลาสำทับว่า แม้จีนใช้กลยุทธ์การข่มเหงรังแกและการกระทำก้าวร้าว แต่หน่วยยามฝั่งและสำนักงานทรัพยากรประมงและสัตว์น้ำฟิลิปปินส์ จะไม่ยอมอ่อนข้อ
พลเรือเอกรอนนี กิล กาวัน ผู้บัญชาการหน่วยยามฝั่งฟิลิปปินส์ ขานรับว่า การคุกคามของจีนครั้งนี้ทำให้ฟิลิปปินส์แข็งแกร่งขึ้น และเสริมว่า ชาวประมงฟิลิปปินส์ต้องอาศัยน่านน้ำเหล่านั้น ก่อนย้ำว่า การใช้เครื่องฉีดน้ำแรงดันสูงและการพุ่งชนไม่สามารถหยุดยั้งความมุ่งมั่นของหน่วยยามฝั่งที่จะไม่ยอมยกดินแดนให้มหาอำนาจต่างชาติแม้แต่ตารางนิ้วเดียว
หลิว เต๋อจุน โฆษกหน่วยยามฝั่งจีน แถลงตอบโต้ว่า เรือฟิลิปปินส์รุกล้ำน่านน้ำจีนที่อยู่ใกล้สันดอนแซนดี้เคย์ที่จีนเรียกว่า แนวปะการังเถี่ยเซี่ยน ซึ่งอยู่ระหว่างเกาะทิตูกับเกาะซูบีที่จีนสร้างขึ้นในทะเลจีนใต้ อีกทั้งยังเพิกเฉยต่อคำเตือนของจีน
แถลงการณ์สำทับว่า เรือลำหนึ่งของฟิลิปปินส์เข้าประชิดเรือหน่วยยามฝั่งจีนในลักษณะที่เป็นอันตรายและทำให้เรือครูดกัน พร้อมยืนยันว่า จีนใช้มาตรการควบคุมที่สอดคล้องกับกฎหมายและผลักดันเรือฟิลิปปินส์ออกไปจากบริเวณดังกล่าว
หลิวยังระบุว่า ฟิลิปปินส์เป็นฝ่ายที่ต้องรับผิดชอบ พร้อมกล่าวหามะนิลาบ่อนทำลายสันติภาพและเสถียรภาพในทะเลจีนใต้ รวมทั้งเตือนให้ฟิลิปปินส์ยุติการละเมิดและการคุกคาม
เกาะทิตูเป็นเกาะใหญ่ที่สุดในบรรดาเกาะและแนวปะการัง 9 แห่งที่มีทหารฟิลิปปินส์ประจำการอยู่ ฟิลิปปินส์ยังมีชุมชนชาวประมงในบริเวณหมู่เกาะสแปรตลีย์ ซึ่งเป็นบริเวณที่มีข้อพิพาทรุนแรงที่สุดในทะเลจีนใต้ และเป็นบริเวณที่จีนเปลี่ยนแนวปะการังเสื่อมโทรม 7 แห่งเป็นเกาะเทียมที่ติดตั้งระบบขีปนาวุธ เกาะเทียม 3 แห่งของจีนมีรันเวย์ ในจำนวนนี้รวมถึงซูบีที่อยู่ห่างจากเกาะทิตูที่จีนอ้างสิทธิ์เช่นกันเพียง 20 กิโลเมตร
จีนนั้นยืนกรานสิทธิ์อธิปไตยและอำนาจควบคุมเหนือทะเลจีนใต้ซึ่งเป็นเส้นทางการค้าสำคัญของโลกเกือบทั้งหมด แม้ศาลอนุญาโตตุลาการระหว่างประเทศตัดสินเมื่อปี 2016 ว่า ข้ออ้างทางประวัติศาสตร์ของจีนไม่ชอบธรรมก็ตาม
ทั้งนี้ จีนปฏิเสธคำตัดสินของศาลอนุญาโตตุลาการ ขณะที่อเมริกาและพันธมิตรชาติตะวันตกและเอเชียที่รวมถึงญี่ปุ่น ออสเตรเลีย สหภาพยุโรป (อียู) และแคนาดา ให้การสนับสนุนคำวินิจฉัยดังกล่าว
แมรี่เคย์ คาร์ลสัน เอกอัครราชทูตอเมริกาประจำมะนิลา ออกมาประณามทันทีว่า การกระทำก้าวร้าวของจีนละเมิดกฎหมายระหว่างประเทศ พร้อมยกย่องเจ้าหน้าที่ฟิลิปปินส์ว่า กล้าหาญและมีทักษะในการรับมือพฤติกรรมอันตรายของหน่วยยามฝั่งจีน