เอเจนซี – คนอ้วนมีแนวโน้มมากขึ้นที่จะยอมรีดไขมัน หากมีรางวัลความสำเร็จเป็นเงินล่อใจ กระนั้น น้ำหนักอาจดีดกลับมาเกือบเท่าเก่าเมื่อไม่ได้รับรางวัลอีกต่อไป
รายงานการศึกษาที่ตีพิมพ์อยู่ในเจอร์นัล ออฟ เจเนอรัล อินเทอร์นัล เมดิซินพบว่า โปรแกรมที่กำหนดว่าผู้เข้าร่วมจะต้องเสียเงินถ้าไม่สามารถลดน้ำหนักได้ตามเป้า ดูเหมือนเป็นแรงจูงใจได้เป็นอย่างดี ทว่า แรงจูงใจดังกล่าวไม่มีผลยืนยาวแต่อย่างใด
ทั้งนี้ ผู้เข้าร่วมโปรแกรมทั้งหมดจะได้รับคำแนะนำในการลดน้ำหนัก โดยที่บางคนต้องเซ็น ‘สัญญามัดจำ’ ซึ่งจะมีการฝากเงินไว้ในบัญชีโดยที่นักวิจัยสมทบเงินให้ในจำนวนเท่ากัน เพื่อมอบให้แก่ผู้เข้าร่วมโปรแกรมที่สามารถลดน้ำหนักได้ตามเป้าหมายเมื่อสิ้นสุดระยะเวลาที่กำหนด
แต่หากไม่สามารถทำได้ เงินฝากก้อนนั้นจะถูกยึด
ผลปรากฏว่าคนที่มี ‘สัญญามัดจำ’ ลดน้ำหนักได้เฉลี่ย 4.1 กิโลกรัมในช่วง 8 เดือน ขณะที่ผู้เข้าร่วมโปรแกรมที่ไม่มีมาตรการจูงใจเป็นเงินสดลดน้ำหนักได้แค่ 453 กรัมเท่านั้น
เลสลี จอห์น จากมหาวิทยาลัยคาร์เนกี้ เมลลอนในเพนซิลเวเนีย สหรัฐฯ ผู้นำการวิจัย แจกแจงว่าแรงจูงใจทางการเงินมีอิทธิพลอย่างชัดเจนต่อการลดน้ำหนักในระยะเวลา 8 เดือน อย่างไรก็ตาม เมื่อสิ้นสุดมาตรการจูงใจ น้ำหนักที่ลดไปได้มักดีดกลับขึ้นมา
ในการศึกษา จอห์นและทีมนักวิจัยสุ่มเลือกอาสาสมัครวัยผู้ใหญ่ 66 คน ที่มีดัชนีมวลกาย (บีเอ็มไอ) 30-40 ส่วนใหญ่เป็นผู้ชาย เพื่อเข้าร่วมโครงการลดน้ำหนักกับนักโภชนาการโดยจะมีการชั่งน้ำหนักทุกเดือน หรือเงื่อนไขแบบเดียวกันแต่เพิ่มการวางเงินมัดจำเข้าไป
ทั้งนี้ บีเอ็มไอ คือ มาตรวัดน้ำหนักเมื่อเทียบกับส่วนสูง โดยคนที่เป็นโรคอ้วนคือคนที่มีบีเอ็มไอ 30 ขึ้นไป
ภายใต้สัญญา ผู้เข้าโปรแกรมจะต้องฝากเงินเข้าบัญชีวันละ 3 ดอลลาร์โดยที่นักวิจัยจะสมทบเงินจำนวนเท่ากัน โดยหากถึงกำหนดสิ้นเดือนผู้เข้าโปรแกรมสามารถลดน้ำหนักได้ตามเป้าหมายที่กำหนดไว้คือสัปดาห์ละ 1 ปอนด์ (453 กรัม) จะได้รับเงินทั้งหมดในบัญชี
จอห์น อธิบายว่า เหตุผลเบื้องหลังโปรแกรมการเสนอแรงจูงใจคือ คนเรามักพร้อมตอบสนองต่อการคุกคามเฉพาะหน้าในการเสียเงินมากกว่าการคุกคามระยะยาวจากปัญหาสุขภาพที่เกี่ยวข้องกับน้ำหนัก
ในการศึกษา การคุกคามที่จะต้องเสียเงินดูเหมือนผลักดันให้อาสาสมัครตั้งใจลดน้ำหนักและลดได้มากขึ้น แต่มีอาสาสมัครเพียง 7 จาก 66 คนที่สามารถลดน้ำหนักได้ตามเป้าหมายสัปดาห์ละ 1 ปอนด์จริงๆ ในช่วง 24 สัปดาห์แรกของระยะเวลาทั้งหมด 8 เดือน
และ 9 เดือนหลังโปรแกรมสิ้นสุด กลุ่มที่ได้แรงจูงใจทางการเงินกลับอ้วนขึ้นเกือบเท่าเก่า
นอกจากนั้น การศึกษาของสถาบันอื่นๆ บ่งชี้ว่ามาตรการจูงใจอาจใช้ได้ผลเช่นเดียวกัน
ปีที่ผ่านมา นักวิจัยกลุ่มหนึ่งรายงานว่า การจัดอาหารให้กินฟรีในโปรแกรมการลดน้ำหนักที่มีการจัดระบบอย่างดี ช่วยให้คนอ้วนลดน้ำหนักได้
จอห์น เสริมว่า จำเป็นต้องวิจัยเพิ่มเติมเพื่อดูว่า ความสำเร็จเบื้องต้นของโปรแกรมนี้จะสามารถขยายผลต่อไปได้หรือไม่ และในความเป็นจริง บริษัทประกันภัยอาจเสนอมาตรการจูงใจทางการเงินเพื่อกระตุ้นให้ผู้ถือกรมธรรม์ลดน้ำหนัก
“โรคอ้วนเป็นภาระหนักของบริษัทประกันภัย ดังนั้น บริษัทเหล่านี้น่าจะลองพิจารณาทางเลือกนี้” จอห์น สำทับว่า มาตรการจูงใจทางการเงินมีผลในระยะสั้นและระยะกลางเท่านั้น ดังนั้น จึงมีความจำเป็นที่จะต้องแสดงให้เห็นว่าเราสามารถรักษาระดับการลดน้ำหนักอย่างยั่งยืนได้
