ในขณะนี้หลายจังหวัดของไทยมีอากาศร้อนอบอ้าว กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก ขอแนะนำเมนูอาหารตำรับชาววัง "ข้าวแช่" เป็นเมนูอาหารที่เกิดจากการแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมของชาวมอญมาอย่างยาวนานจนเข้าสู่ตำรับอาหารชาววัง
"ข้าวแช่" เป็นอาหารไทยโบราณ เป็นอาหารที่นิยมทานกันในช่วงฤดูร้อน เพราะมีวัตถุดิบหลักประกอบด้วยสมุนไพรที่มีฤทธิ์เย็น มีประโยชน์ต่อสุขภาพ ช่วยให้ร่างกายสดชื่น
เมนูข้าวแช่ ประกอบด้วยสมุนไพรหลายชนิด ที่สำคัญ คือ
น้ำลอยดอกมะลิและข้าวสวยหุงด้วยน้ำใบเตย ซึ่งมะลิ และ ใบเตย เป็นสมุนไพรที่มีฤทธิ์เย็น มีสรรพคุณแก้ร้อนใน กระหายน้ำ แก้ไข้ตัวร้อน ช่วยให้ร่างกายสดชื่น
ส่วนเครื่องเคียงที่รับประทานคู่กับข้าวแช่ คือ "ลูกกะปิ" ทำจากปลาย่าง (ส่วนใหญ่ใช้เป็นปลาช่อนหรือปลาดุก) มีส่วนผสมของหอมแดง ต้นหอม ข่า กระเทียม ตะไคร้ ผิวมะกรูด กระชาย พริกชี้ฟ้า สรรพคุณของสมุนไพรดังกล่าว ช่วยให้เลือดลมไหลเวียนสะดวก ป้องกันการเป็นลมในช่วงหน้าร้อนได้เป็นอย่างดี
"พริกหยวกสอดไส้หมูสับห่อไข่" มีโปรตีนสูง บำรุงร่างกาย ช่วยให้เลือดลมไหลเวียนสะดวก วิธีทำนำเนื้อหมูมาสับให้ละเอียด โดยนำไปปรุงรส และนึ่งจนสุก ก่อนนำไปห่อด้วยพริกหยวก และ ไข่ที่ทำเป็นตาข่ายแพ
"หมูฝอย หรือ เนื้อฝอย" มีโปรตีนสูง ช่วยบำรุงร่างกาย ช่วยซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอของร่างกาย "ไชโป๊ผัด" มีแร่ธาตุที่จำเป็นต่อร่างกาย และ "หอมแดงทอด" ป้องกันหวัด ช่วยให้เลือดลมไหลเวียนสะดวก
นอกจากนี้ บางแห่งยังมี "มะม่วงสับ" ซึ่งเป็นเครื่องเคียงสรรพคุณช่วยขับเสมหะ บรรเทาอาการไออีกด้วย
สำหรับวิธีการรับประทานข้าวแช่ ควรรับประทานเครื่องเคียงก่อน แล้วค่อยรับประทานข้าวพร้อมกับน้ำลอยดอกมะลิ มีรสชาติหอมเย็น จะช่วยให้สดชื่น และคลายร้อนได้เป็นอย่างดี