รศ.นพ.ธีระ วรธนารัตน์ คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย โพสต์เฟซบุ๊ก ระบุว่า อัปเดตความรู้เรื่องวัคซีนโควิด-19
Novavax นำเสนอข้อมูลการศึกษาในหนูและลิง เมื่อวันที่ 15 มิถุนายน 2566 ที่ผ่านมา ณ ที่ประชุมของ US FDA VRBPAC (ภาพที่ 1)
แอนติบอดี้ที่เกิดขึ้นจากการฉีดวัคซีนรุ่นเดิมนั้น ความสามารถในการจัดการไวรัสจะอยู่ในระดับต่ำลงมากเมื่อเจอกับ Omicron สายพันธุ์ย่อย XBB.1 (ภาพที่ 2)
ในกรณีที่ได้รับวัคซีนแบบสายพันธุ์เดี่ยว (monovalent) รุ่นเดิมมาก่อน 2 เข็ม แล้วได้รับการกระตุ้นด้วยวัคซีนแบบ monovalent ที่จำเพาะต่อสายพันธุ์ XBB.1.5 หรือ XBB.1.16 จะทำให้มีระดับแอนติบอดี้ที่สูงขึ้นมากสำหรับจัดการกับสายพันธุ์ XBB.1.5 และ XBB.1.16
ทั้งนี้การได้รับการกระตุ้นด้วยวัคซีน monovalent ที่จำเพาะต่อ XBB.1.16 นั้นดูจะได้ผลมากกว่า XBB.1.5 เพราะมีระดับแอนติบอดี้ต่อ XBB.1.5 พอๆ กันกับการกระตุ้นด้วย monovalent vaccine ที่จำเพาะต่อ XBB.1.5 แต่มีระดับแอนติบอดี้ต่อ XBB.1.16 สูงกว่า (ภาพที่ 3)
Novavax ยังเปรียบเทียบให้เห็นว่า การฉีดวัคซีน monovalent ที่จำเพาะต่อ XBB.1.5 จำนวน 2 เข็ม จะกระตุ้นภูมิคุ้มกันต่อ XBB.1.5 และ XBB.1.16 ได้สูงกว่าการฉีดวัคซีนแบบ Bivalent ที่ใช้สายพันธุ์ดั้งเดิมและ XBB.1.5 อย่างละครึ่ง (ภาพที่ 4)
ที่น่าสนใจต่อมาคือ หากเปรียบเทียบระหว่างการฉีดวัคซีนแบบ Bivalent (สายพันธุ์ดั้งเดิม + BA.5) 2 เข็ม กับการที่ได้รับเข็มกระตุ้นเพิ่ม ไม่ว่าจะเป็น Monovalent XBB.1.5 หรือ XBB.1.16 แล้ว จะพบว่า การฉีดกระตุ้นด้วย monovalent XBB.1.5 และ monovalent XBB.1.6 จะช่วยให้กระตุ้นภูมิได้เพิ่มขึ้นมาก (ภาพที่ 5)
สุดท้ายแล้ว ได้ศึกษาในลิง โดยเปรียบเทียบระหว่างการฉีดวัคซีนแบบดั้งเดิม 2 เข็มและกระตุ้นด้วย monovalent XBB.1.5, ฉีดวัคซีนที่จำเพาะกับ BA.5 2 เข็มตามด้วยเข็มกระตุ้นด้วย monovalent XBB.1.5, และฉีดวัคซีนแบบ Bivalent (สายพันธุ์ดั้งเดิม+BA.5) 2 เข็มตามด้วยกระตุ้น monovalent XBB.1.5
พบว่าสามารถกระตุ้นภูมิต่อ XBB.1.5 และ XBB.1.16 ได้ดีขึ้นทั้งหมด แต่กลุ่มที่ได้วัคซีนแบบดั้งเดิมมาก่อนสองเข็มนั้นจะมีระดับภูมิต่ำกว่าอีกสองกลุ่มพอสมควร (ภาพที่ 6)
โดยสรุปแล้ว สิ่งที่เราเรียนรู้จากผลการศึกษาต่างๆ ข้างต้นคือ
ระดับภูมิคุ้มกันที่เกิดขึ้นจากการฉีดวัคซีนรุ่นดั้งเดิมนั้นดูจะไม่เพียงพอสำหรับไวรัส Omicron สายพันธุ์ย่อย XBB.x ที่ระบาดทั่วโลกในช่วงที่ผ่านมาจนถึงปัจจุบัน เนื่องจากสายพันธุ์ของไวรัสโควิด-19 นั้นเปลี่ยนแปลงไปอย่างมากเมื่อเทียบกับไวรัสดั้งเดิมที่เริ่มระบาดเมื่อหลายปีก่อน
วัคซีนที่ใช้เพื่อฉีดกระตุ้นภูมิคุ้มกันในอนาคตนั้น จะได้ผลดียิ่งขึ้น หากใช้เป็นสายพันธุ์ที่จำเพาะต่อ XBB.x
...มาถึงจุดนี้ ทำให้เราได้เข้าใจชัดเจนถึงเหตุผลที่ทางอเมริกา รวมถึงองค์การอนามัยโลกได้ออกคำแนะนำเกี่ยวกับวัคซีนเข็มกระตุ้นในอนาคตที่จะใช้เป็นแบบ monovalent นั่นเอง
...เหนืออื่นใด การระบาดยังมีอย่างต่อเนื่อง และในไทยก็ยังมีการติดเชื้อกันมากในแต่ละวัน ดังที่สะท้อนให้เห็นจากจำนวนผู้ป่วยที่นอนรักษาตัวในโรงพยาบาลในสัปดาห์ล่าสุดที่เพิ่มขึ้นกว่าสัปดาห์ก่อนถึง 38.9%
ควรใช้ชีวิตอย่างมีสติ ไม่ประมาท ป้องกันตัวสม่ำเสมอ
เลี่ยงที่แออัด ระบายอากาศไม่ดี
ไม่แชร์ของกินของใช้ร่วมกับผู้อื่นนอกบ้าน
การใส่หน้ากากอย่างถูกต้อง จะช่วยลดความเสี่ยงลงไปได้มาก
ติดเชื้อแต่ละครั้ง เสี่ยงป่วย ป่วยรุนแรง เสียชีวิต และ Long COVID อีกด้วย
ป้องกันตัวไม่ให้ติดเชื้อ หรือไม่ติดซ้ำ ย่อมดีที่สุด