กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ มีนโยบายส่งเสริมการปลูกข้าวปีละไม่เกิน 2 รอบ คือ ปลูกข้าวนาปี (1 พ.ค. – 31 ต.ค.) และการปลูกข้าวนาปรัง (1 พ.ย. – 30 เม.ย.) หากมีการปลูกข้าวอีกจะเป็นนาปรังรอบที่ 2 (1 มี.ค. – 30 เม.ย.) ซึ่งจะเป็นการปลูกข้าวเป็นรอบที่ 3 ของปี
กรมส่งเสริมการเกษตร เผยข้อมูลสถานการณ์การเพาะปลูกพืชฤดูแล้ง (ณ วันที่ 15 มี.ค. 66) ในส่วนของการเพาะปลูกข้าวรอบที่ 2 พบว่า มีการเพาะปลูกข้าวรอบที่ 2 จำนวน 12.23 ล้านไร่ คิดเป็นร้อยละ 90 ของแผนการปลูกข้าว โดยแบ่งเป็น ในเขตชลประทาน 9.61 ล้านไร่, นอกเขตชลประทาน 2.62 ล้านไร่ เก็บเกี่ยวแล้ว 1.97 ล้านไร่ และเกษตรกรจะทยอยเก็บเกี่ยวอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะอย่างยิ่งพื้นที่ลุ่มเจ้าพระยา ดังนั้น
หากเกษตรกรเพาะปลูกข้าวนาปรังรอบที่ 2 ต่อเนื่องทันที จะส่งผลกระทบต่อการใช้น้ำของข้าวที่อยู่ระหว่างการเพาะปลูก รวมทั้งกระทบต่อปริมาณน้ำต้นทุนของลุ่มเจ้าพระยา จากเหตุผลดังกล่าวนั้น
จึงขอความร่วมมือเกษตรกร 13 จังหวัด ได้แก่ ระยอง ชลบุรี นครสวรรค์ พิจิตร ชัยนาท นนทบุรี ปทุมธานี พระนครศรีอยุธยา สิงห์บุรี ฉะเชิงเทรา นครปฐม สมุทรสาคร และสุพรรณบุรี “งดทำนาปรังรอบ 2” เพื่อรักษาระดับน้ำเหนือเขื่อนเจ้าพระยาและระบบชลประทาน ลดความเสี่ยงที่จะขาดแคลนน้ำ เนื่องจากไม่มีน้ำต้นทุนเพียงพอ
สำหรับ “การพักนา” ไม่ปลูกข้าวอย่างต่อเนื่อง มีประโยชน์และผลดีหลายด้าน
-ลดความเสี่ยงที่จะขาดทุนเนื่องจากต้นข้าวยืนต้นตายเพราะขาดน้ำ
-ลดปัญหาการขาดแคลนน้ำในภาพรวมของประเทศ
-เป็นการพักดินเพื่อลดปัญหาการสะสมของโรคและแมลงศัตรูข้าว
โดยเกษตรกรสามารถปลูกพืชปุ๋ยสดแทน เพื่อปรับปรุงดินให้ดีขึ้น เช่น ปอเทือง ถั่วพร้า ถั่วพุ่ม โสนอัฟริกัน ถั่วเขียว หรือพืชตระกูลถั่วต่าง ๆ ซึ่งสามารถช่วยลดต้นทุนการผลิตด้านการใช้ปุ๋ยในฤดูกาลผลิตถัดไปได้
กรณีเกษตรกร “มีแหล่งน้ำของตนเองหรือแหล่งน้ำอื่น ๆ” ที่ประเมินแล้วว่าเพียงพอต่อการปลูกพืชใช้น้ำน้อย เกษตรกรสามารถเลือกปลูกพืชที่มีตลาดรองรับในพื้นที่
กลุ่มพืชไร่ เช่น ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ ถั่วเขียว ถั่วเหลือง ถั่วเหลืองฝักสด และถั่วลิสง
กลุ่มพืชสมุนไพร เช่น อัญชัน ตะไคร้ กลุ่มไม้ดอกไม้ประดับ เช่น ดาวเรืองตัดดอก และอโกลนีมา
กลุ่มพืชผัก เช่น ตระกูลกะหล่ำ ตระกูลแตง ตระกูลถั่ว ตระกูลมะเขือ ผักกินใบ พืชหัว กระเจี๊ยบเขียว ข้าวโพดฝักสด และเห็ด
สำหรับเกษตรกรที่ต้องการคำแนะนำเพิ่มเติม สามารถสอบถามได้ที่ สำนักงานเกษตรอำเภอและสำนักงานเกษตรจังหวัดใกล้บ้าน