“หมอธีระวัฒน์”ชี้ติดเชื้อโควิดตามธรรมชาติ ลดหนัก-ลดตายได้มหาศาล

ศ.นพ.ธีระวัฒน์ เหมะจุฑา หัวหน้าศูนย์วิทยาศาสตร์สุขภาพโรคอุบัติใหม่ คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ โพสต์เฟซบุ๊ก ระบุว่า ติดเชื้อโควิด “ ตามธรรมชาติ” ลดหนัก ลดตายได้มหาศาล แม้จะติดใหม่ได้

“ห้ามจิตตก”

ความสำคัญของการติดเชื้อตามธรรมชาติคือการ สร้างเกราะป้องกัน สำหรับเชื้อที่จะเข้ามาใหม่ แม้ว่าจะเปลี่ยนรูปร่างหน้าตาหรือสายพันธุ์ไปแล้วก็ตาม
แต่ทั้งนี้เกราะป้องกันที่ว่า อาจจะไม่เก่งในเรื่องของการกันการติดเชื้อใหม่ (reinfection) แต่ลดอาการหนักและการตายได้

แม้ว่า จะมีรายงานก่อนหน้าในทหารที่ปลดประจำการของสหรัฐที่พบว่า ถ้ามีการติดเชื้อใหม่ หนึ่งครั้ง สองครั้ง จนกระทั่งถึงสามครั้งหรือมากกว่า จะเพิ่มความเสี่ยงของการที่ต้องเข้าโรงพยาบาลหรือเสียชีวิตหรือกลายเป็นมีโรคเรื้อรัง โดยเฉพาะที่กระทบกับหัวใจเส้นเลือด ปอด เป็นต้น

แต่ทั้งนี้ ประชากรดังกล่าว อาจจะไม่สามารถนำมาเป็นบรรทัดฐานที่จะอธิบายคนทั่วไปได้
ทั้งนี้ ขึ้นอยู่กับการรักษาสุขภาพโดยรวมด้วย ซึ่งจะเพิ่มพูนประสิทธิภาพของเกราะป้องกันนี้ร่วมกับที่ได้จากการติดเชื้อตามธรรมชาติแล้ว (และเป็นไปได้ว่าสามารถที่จะลดหรือบรรเทาอาการที่จะเกิดขึ้นจากลองโควิด)

ดัง รายงานในวารสาร Eur J Clin Invest 11 พฤศจิกายน 2022 และ 8 สิงหาคม 2022 ที่เป็นการวิเคราะห์จากรายงานต่างๆ รวมทั้ง meta-analysis

สำหรับข้ออธิบายว่า ทำไมระบบภูมิคุ้มกัน T cell จึงยังอยู่ยงคงกระพันอยู่ได้ โดยเฉพาะจากการติดเชื้อตามธรรมชาตินั้น

จากรายงาน
“ high-affinity, neutralizing antibodies to SARS-CoV-2 can be made without T follicular helper cells” ที่ผ่านมา ในวารสาร Science เดือนธันวาคม 2021
โดยต้องขอขอบพระคุณ อาจารย์นายแพทย์ชลธวัช สุวรรณปิยะศิริ ผู้เชี่ยวชาญทางด้านระบบภูมิคุ้มกันวิทยาอีกท่านหนึ่ง ที่ได้ย่อยรายงานเพื่อทำให้เข้าใจได้ง่ายขึ้น ดังนี้

ในคนไข้ที่ติดเชื้อ SARS-CoV-2 (covid) พบว่ามีการบกพร่องหรือสูญเสียการทำงานของ Tfh T follicular helper และ germinal center formation แต่พบว่ายังคงมี Ab แอนติบอดี เกิดขึ้นได้

ดังนั้นจึงเกิดความคิดที่ว่า น่าจะมี extrafollicular B cell response แต่ทว่า pathway นี้จะสามารถสร้าง protective Ab ต่อ covid ได้หรือไม่ ไม่มีใครรู้ ดังนั้น การศึกษานี้จึงมีจุดมุ่งหมายเพื่อจะดูว่าในรายที่ไม่มี Tfh response นั้นจะมีกลไกอื่นมาชดเชยความบกพร่องนี้ใหม่เพื่อยังคงประสิทธิภาพภูมิคุ้มกันของร่างกาย
โดยพบว่า Ab ที่ไม่ได้สร้างผ่านกลไก Tfh ปกติ ก็ยังมีระดับสูง และมี high affinity ถึงแม้ว่าจะบกพร่องทางความหลากหลาย แต่ยังสามารถจับกับ covid virus ได้ ยังคงมี isotype switching และมีฤทธิ์ neutralizing ยับยั้งไวรัส โดย เป็นแอนตี้บอดี้ ทั้งที่เกิดจาก การติดเชื้อตามธรรมชาติ และ vaccination แต่ตามธรรมชาติจะมีความสามารถเหนือกว่า

ดังนั้น CD4+ T cell ที่ช่วยสร้าง Ab ต่อไวรัสไม่ได้อาศัยแค่ Tfh อย่างเดียว
(เพิ่มเติมเล็กน้อย งานวิจัยนี้ทำในหนู ซึ่งปกติ covid ไม่จับกับ ACE2 หนู แต่เขาใช้ adeno-associated virus-human ACE2 ทำให้มี human ACE2 expression ใน airway ของหนู)

เมื่อเอา influenza virus มา
ทดลองก็ได้ผลทำนองเดียวกัน ก็คือ CD4+ T cell ทั้ง Tfh และไม่ใช่ Tfh ก็สามารถกระตุ้นให้มีการสร้าง Ab ได้

ความรู้นี้ถือเป็นความรู้ใหม่ที่น่าตื่นเต้นและน่าสนใจทางภูมิคุ้มกันวิทยา เหมือนสมัยก่อนที่เราเข้าใจว่า T cell development จำเป็นต้องเกิดใน thymus gland เท่านั้น แล้วก็มีการเจอ extrathymic T cell development ขึ้นมา

การศึกษาวิจัยนี้สามารถนำไปประยุกต์ใช้ต่อให้เป็นประโยชน์ในรายที่มี Tfh-GC (germinal center) impairment จาก covid-induced inflammation หรือในคนไข้สูงอายุ ทำให้เราสามารถพัฒนาวิธีที่จะออกแบบวัคซีนให้ได้ผลมากขึ้นในกลุ่มนี้ครับ

https://www.science.org/doi/10.1126/sciimmunol.abl5652?fbclid=IwAR2VFDrg2yqnrjUxvHTHXc3CWzkMIPIob-d2z4obyNdhiOEb0m2gfj42DGk&mibextid=Zxz2cZ

การติดเชื้อตามธรรมชาติ
Natural infection ทำให้มี ความบกพร่องในการฟอร์ม germinal center ( failure of germinal center formation )

แต่ก็ยังมีภูมิคุ้มกัน ที่สร้างจาก ระบบที่ไม่ใช้กระบวนการที่เรารู้จักกันหรือเป็น extranodal “กลับมาช่วยป้องกันได้ดีกว่า”
ไม่ก็อาจยังคงเป็น nodal แต่ผ่านกลไกอื่น

ในขณะที่ immunity จาก vaccination ผ่าน germinal center, Tfh development ตามกลไกปกติทั่วไป

ดังนั้นกล่าวโดยสรุป:

ในคนที่ติดเชื้อตามธรรมชาติไปแล้ว จะยังคงมีทหารคอยปกป้องร่างกายอยู่ตลอด แม้ว่าป้องกันการติดเชื้อใหม่ได้ไม่ดีแต่ ลดอาการหนักและการตายได้
ทั้งนี้ โดยอธิบายได้จากกลไกวิทยาศาสตร์ รวมกระทั่งถึงการติดตามรายงาน จากทั่วโลก ที่เป็น หลักฐานเชิงประจักษ์ทั้งหมด