นายชูเกียรติ โอภาสวงศ์ นายกกิตติมศักดิ์สมาคมผู้ส่งออกข้าวไทย แถลงผลการส่งออกข้าวไทยในปี 2556 ว่าการส่งออกครึ่งปีแรก (มกราคม-มิถุนายน) มีปริมาณส่งออกข้าวรวม 2.9 ล้านตัน ลดลงร้อยละ 8.4 มีมูลค่า 61,988 ล้านบาท ลดลงร้อยละ 7.8 เมื่อเทียบกับช่วงเดียวกันของปีก่อน ซึ่งนับว่าสถานการณ์ส่งออกข้าวครึ่งปีแรกมีความยากลำบากจากการแข่งขันที่รุนแรง ภายใต้ภาวะเศรษฐกิจโลกที่ยังไม่ฟื้นตัว
ส่วนแนวโน้มช่วงครึ่งปีหลัง คาดว่าการส่งออกข้าวยังคงไม่สดใส แม้จะมีปัจจัยบวกจากการนำเข้าจากจีนอย่างต่อเนื่อง ขณะที่รัฐบาลเร่งระบายข้าวจากสต๊อกออกสู่ตลาด ตลอดจนมีการเร่งเจรจาขายข้าวแบบรัฐต่อรัฐ (จีทูจี) ด้วยการเร่งรัดการส่งมอบให้เร็วขึ้น
นอกจากนี้ ยังมีปัจจัยบวกเพิ่มมาจากกรณีที่รัฐบาลมีแนวโน้มลดราคารับจำนำ และลดปริมาณข้าวรับจำนำลง คาดช่วยลดความตึงตัวตลาดข้าวไทย แต่ยังต้องเผชิญปัจจัยลบหลายด้าน
ขณะที่ตลาดข้าวยังเป็นอำนาจการเลือกซื้อของประเทศผู้นำเข้า เพราะผลผลิตข้าวของเวียดนาม และอินเดียยังมีผลผลิตออกมาจำนวนมาก ส่วนสินค้าเกษตรอื่น เช่น ข้าวสาลี ข้าวโพด มีแนวโน้มเพิ่มขึ้นเช่นกัน รวมทั้งราคาข้าวไทยยังสูงกว่าประเทศคู่แข่ง ทำให้ประเทศผู้ซื้อหันไปซื้อข้าวจากแหล่งอื่นที่ถูกกว่า และในระยะยาวประเทศผู้ส่งออกข้าวหลายประเทศทั้งรายเก่า และรายใหม่ต่างเน้นเพิ่มการส่งออกและมุ่งสู่ตลาดข้าวคุณภาพสูง เช่น ข้าวหอมมะลิ เนื่องจากทำราคาได้ดี
อย่างไรก็ตาม กระทรวงเกษตรของสหรัฐฯ คาดว่า การค้าข้าวของโลกปีนี้จะลดลงร้อยละ 4 หรือมีปริมาณ 37.5 ล้านตันจากปีก่อนซึ่งมีจำนวน 39 ล้านตัน คาดว่าไทยจะส่งออกเป็นอันดับที่ 3 ของโลกในปริมาณ 7 ล้านตัน รองจากอินเดีย 9 ล้านตันและเวียดนาม 7.4 ล้านตัน ส่วนสมาคมผู้ส่งออกข้าวไทยคาดการณ์ปริมาณการส่งออกข้าวประมาณ 6.5 ล้านตัน ขณะที่กระทรวงพาณิชย์วางเป้าหมายส่งออกข้าวไว้ 8.5 ล้านตัน
สำหรับแนวโน้มราคาข้าวในตลาดโลกในปี 2556 มองว่า ไม่ปรับสูงมากนัก หากไม่มีสถานการณ์อาหารขาดแคลนอย่างรุนแรง หากผู้ผลิตข้าวต่างประเทศมีผลผลิตดี จะทำให้ปริมาณข้าวในโลกเพิ่มมากขึ้น
นอกจากนี้ ยังมีปริมาณข้าวที่รัฐบาลไทยเก็บไว้ในสตอกอยู่ปริมาณ 17 ล้านตันและอินเดียมีสต๊อกข้าวสำรองอย่างน้อย 30 ล้านตัน จึงมองว่าเมื่อรัฐบาลเร่งระบายข้าวออกมาจะทำให้ราคาไม่ปรับตัวสูงขึ้น ขณะที่ประเทศผู้นำเข้าข้าวไทย 5 อันดับแรก ได้แก่ อิรัก 4.1 แสนตัน เบนิน 3.3 แสนตัน สหรัฐอเมริกา 1.8 แสนตัน ญี่ปุ่น 1.7 แสนตัน และโกตดิวัวร์ 1.5 แสนตัน
ส่วนแนวโน้มช่วงครึ่งปีหลัง คาดว่าการส่งออกข้าวยังคงไม่สดใส แม้จะมีปัจจัยบวกจากการนำเข้าจากจีนอย่างต่อเนื่อง ขณะที่รัฐบาลเร่งระบายข้าวจากสต๊อกออกสู่ตลาด ตลอดจนมีการเร่งเจรจาขายข้าวแบบรัฐต่อรัฐ (จีทูจี) ด้วยการเร่งรัดการส่งมอบให้เร็วขึ้น
นอกจากนี้ ยังมีปัจจัยบวกเพิ่มมาจากกรณีที่รัฐบาลมีแนวโน้มลดราคารับจำนำ และลดปริมาณข้าวรับจำนำลง คาดช่วยลดความตึงตัวตลาดข้าวไทย แต่ยังต้องเผชิญปัจจัยลบหลายด้าน
ขณะที่ตลาดข้าวยังเป็นอำนาจการเลือกซื้อของประเทศผู้นำเข้า เพราะผลผลิตข้าวของเวียดนาม และอินเดียยังมีผลผลิตออกมาจำนวนมาก ส่วนสินค้าเกษตรอื่น เช่น ข้าวสาลี ข้าวโพด มีแนวโน้มเพิ่มขึ้นเช่นกัน รวมทั้งราคาข้าวไทยยังสูงกว่าประเทศคู่แข่ง ทำให้ประเทศผู้ซื้อหันไปซื้อข้าวจากแหล่งอื่นที่ถูกกว่า และในระยะยาวประเทศผู้ส่งออกข้าวหลายประเทศทั้งรายเก่า และรายใหม่ต่างเน้นเพิ่มการส่งออกและมุ่งสู่ตลาดข้าวคุณภาพสูง เช่น ข้าวหอมมะลิ เนื่องจากทำราคาได้ดี
อย่างไรก็ตาม กระทรวงเกษตรของสหรัฐฯ คาดว่า การค้าข้าวของโลกปีนี้จะลดลงร้อยละ 4 หรือมีปริมาณ 37.5 ล้านตันจากปีก่อนซึ่งมีจำนวน 39 ล้านตัน คาดว่าไทยจะส่งออกเป็นอันดับที่ 3 ของโลกในปริมาณ 7 ล้านตัน รองจากอินเดีย 9 ล้านตันและเวียดนาม 7.4 ล้านตัน ส่วนสมาคมผู้ส่งออกข้าวไทยคาดการณ์ปริมาณการส่งออกข้าวประมาณ 6.5 ล้านตัน ขณะที่กระทรวงพาณิชย์วางเป้าหมายส่งออกข้าวไว้ 8.5 ล้านตัน
สำหรับแนวโน้มราคาข้าวในตลาดโลกในปี 2556 มองว่า ไม่ปรับสูงมากนัก หากไม่มีสถานการณ์อาหารขาดแคลนอย่างรุนแรง หากผู้ผลิตข้าวต่างประเทศมีผลผลิตดี จะทำให้ปริมาณข้าวในโลกเพิ่มมากขึ้น
นอกจากนี้ ยังมีปริมาณข้าวที่รัฐบาลไทยเก็บไว้ในสตอกอยู่ปริมาณ 17 ล้านตันและอินเดียมีสต๊อกข้าวสำรองอย่างน้อย 30 ล้านตัน จึงมองว่าเมื่อรัฐบาลเร่งระบายข้าวออกมาจะทำให้ราคาไม่ปรับตัวสูงขึ้น ขณะที่ประเทศผู้นำเข้าข้าวไทย 5 อันดับแรก ได้แก่ อิรัก 4.1 แสนตัน เบนิน 3.3 แสนตัน สหรัฐอเมริกา 1.8 แสนตัน ญี่ปุ่น 1.7 แสนตัน และโกตดิวัวร์ 1.5 แสนตัน
