แลนด์มาร์กสำคัญแห่ง สปป.ลาว ที่ใครมาเยือนนครหลวงเวียงจันทน์ก็ต้องแวะมาถ่ายภาพเช็กอิน ต้องยกให้ “ประตูชัย” อนุสรณ์สถานที่สร้างมาจากปูนของอเมริกาหวังจะนำไปสร้างสนามบิน
“อนุสาวรีย์ประตูชัยแห่งนครเวียงจันทน์” ซึ่งคนนิยมเรียกสั้นๆว่า “ประตูชัย” หรือ ปะตูไซ (Patuxai) สร้างขึ้นในสมัยรัฐบาลราชอาณาจักร ที่มีพระเจ้าสีสะหว่างวงเป็นองค์พระประมุข เพื่อรำลึกถึงทหารลาว ที่เสียชีวิตในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 และ ทหารลาวที่เสียชีวิตหลังจากนั้น ในช่วงปีแห่งการต่อสู้ให้ประเทศพ้นจากการเป็นอาณานิคมฝรั่งเศส เมื่อปี พ.ศ.2492
ประตูแห่งนี้ก่อสร้างด้วยเงินช่วยเหลือจากรัฐบาลสหรัฐอเมริกา โดยใช้ปูนซีเมนต์ ซึ่งความตั้งใจแรกเตรียมไว้เพื่อก่อสร้างสนามบิน ทำให้มีเรื่องเล่าเรียกกันขำๆ ว่า “รันเวย์แนวตั้ง” เพราะการก่อสร้างประตูชัยได้ใช้ปูนซิเมนต์ที่สหรัฐอเมริกาซื้อมาเพื่อนำมาสร้างสนามบินใหม่ในนครเวียงจันทน์ระหว่างสงครามอินโดจีน แต่ไม่ทันสร้างอเมริกาก็แพ้เวียดนามเสียก่อน จึงนำปูนเหล่านั้นมาสร้างประตูชัยแทน
ประวัติการก่อสร้าง มีการระบุชื่อ “นายทำ ไซยะสิดเสนา” สถาปนิกชาวลาวเป็นผู้ออกแบบ โดยชนะในการแข่งขันที่กรมโยธาจัดขึ้นในปี พ.ศ. 2500 ซึ่งการก่อสร้างอนุสาวรีย์เริ่มขึ้นในปีนั้น รวมมูลค่าก่อสร้างราว 63 ล้านกีบ
"ประตูชัย" ที่ว่านี้ เป็นซุ้มประตูขนาดใหญ่ สร้างเสร็จเมื่อ พ.ศ.2512 เป็นอนุสรณ์สถานลักษณะสถาปัตยกรรมได้รับอิทธิพลของประตูชัยในกรุงปารีส ประเทศฝรั่งเศส แต่มีรายละเอียดที่แสดงถึงเอกลักษณ์ของศิลปะแบบล้านช้าง ไม่ว่าจะเป็นยอดปราสาทบนประตู ลวดลายปูนปั้น เทพพนม และภาพจิตรกรรมบนเพดาน เป็นต้น และบนประตูชัยยังเดินขึ้นไปได้ ความสูงเท่ากับตึก 7 ชั้น เป็นจุดชมวิวเมืองเวียงจันทน์มุมสูงได้แบบ 360 องศา ส่วนบริเวณรอบๆมีการจัดภูมิทัศน์เป็นสวนสวยงาม และมีแสดงน้ำพุประกอบดนตรี
