“วัดครุฑ" อันซีนกรุงเทพฯ วัดเก่าแก่สมัยอยุธยา กับแลนด์มาร์กแห่งใหม่ “พญาครุฑ” ริมคลอง

รูปปั้น “พญาครุฑ” สีแดงสดสยายปีกทองงดงามน่าเกรงขาม ตระหง่านเด่นอยู่ริม “คลองมอญ” ลำคลองสายเล็กๆในพื้นที่เขตบางกอกน้อย กรุงเทพฯ ซึ่งมีเรือหางยาวนำนักท่องเที่ยวเลียบเลาะชมวิถีชุมชนริมน้ำไปตลอดทั้งวัน โดยที่ตั้งขององค์ครุฑเป็นบริเวณท่าน้ำของ “วัดครุฑ” ที่อาจกล่าวได้ว่า เคยเป็นวัดตกสำรวจในสมัยก่อน แต่ทว่าวัดเล็กๆริมคลองมอญแห่งนี้ ก็เป็นวัดเก่าแก่มาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา ควรค่าแก่การมาเยือนไม่น้อย


ประวัติ “วัดครุฑ”
แม้ไม่มีข้อมูลชัดเจนว่าสร้างไว้ตั้งแต่เมื่อใด แต่วัดครุฑก็ปรากฏชื่ออยู่ในหลักฐานทางประวัติศาสตร์ กล่าวคือ ในจดหมายเหตุแห่งราชทูตพระเจ้าหลุยส์ที่ 14 แห่งฝรั่งเศส ที่นำพระราชสาส์น มาถวายสมเด็จพระนารายณ์มหาราช แห่งกรุงศรีพระอยุธยา

ในครั้งนั้นคณะราชทูต ยังเดินทางมาที่กรุงธนบุรีด้วย โดยล่องเรือไปเยี่ยมชุมชนชาวฝรั่งเศส ซึ่งมีการระบุถึงวัดต่างๆในเขตกรุงธนบุรี ได้แก่ วัดนวลนรดิศวรวิหาร วัดครุฑ วัดเงิน (วัดรัชฎาธิษฐานราชวรวิหาร) และวัดทอง (วัดกาญจนสิงหาสน์วรวิหาร)

จากหลักฐานดังกล่าว จึงมีข้อสันนิษฐานว่า วัดครุฑน่าจะสร้างขึ้นราวปี พ.ศ. 2207 และได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมา ในปี พ.ศ.2210 สอดคล้องกับองค์ประธานในพระอุโบสถก็เป็นศิลปะสมัยอยุธยาตอนปลาย จึงนับเป็นวัดเก่าแก่อายุกว่า 300 ปี


ต่อมาในปี พ.ศ.2325 สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท กรมพระราชวังบวรสถานมงคล (พระอนุชาในรัชกาลที่ ๑) ทรงบูรณะวัดครั้งใหญ่ โดยมีสมเด็จพระพนรัตน์ วัดพระเชตุพน ร่วมบูรณปฏิสังขรณ์

วัดมีการบูรณะใหม่อีกครั้ง เมื่อปี พ.ศ.2512 ในช่วงเวลานั้น มีการพิจารณายุบวัดครุฑเข้ากับวัดชิโนรสารามวรวิหาร แต่ชาวบ้านไม่ยอม พระเทพเมธีเจ้าคณะจังหวัดธนบุรีในขณะนั้น จึงได้พิจารณาไม่ยุบรวม และแต่งตั้งเจ้าอาวาสวัดครุฑ ตั้งแต่วันที่ 14 มกราคม พ.ศ. 2513 โดยในปัจจุบัน ( พ.ศ. 2568) มีพระครูปริยัติศีลการ (ธงชัย จิรสีโล) เป็นเจ้าอาวาส


พระพุทธรูปสำคัญภายในวัด
วัดครุฑ มีสิ่งศักดิ์สิทธิ์ตามความเชื่อของพุทธศาสนาให้พุทธศาสนิกชนได้สักการะบูชา โดยมีพรพะพุทธรูปที่สำคัญ ได้แก่ “พระพุทธธนบุรีศรีสินทร์สมุทรศาสดา" พระประธานในพระอุโบสถ เป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัยสีทองอร่าม สร้างขึ้นในสมัยอยุธยาเป็นศิลปะสมัยอยุธยาตอนปลาย และได้พุทธลักษณะที่สวยงาม 

ด้านหน้าองค์ประธาน ยังมี “หลวงพ่อปากแดง” พระพุทธรูปสีดำ ที่มีพระโอษฐ์สีแดง ผู้คนนิยมกราบไหว้เรื่องโชคลาภ


สำหรับพระอุโบสถของวัดครุฑ มีลักษณะเด่นอีก 2 ประการ คือ มีประตูทางเข้า 3 ประตูแบบวัดหลวง ซึ่งโดยปกติแล้ววัดราษฎร์ทั่วไปไม่มีประตูตรงกลาง จึงสันนิษฐานได้ว่าเป็นวัดที่มีเจ้านายเสด็จ นอกจากนี้สถาปัตยกรรมของพระอุโบสถ หากมองด้านข้างมีลักษณะโค้งแบบทรงเรือสำเภาตามคติของชาวอยุธยา

ด้านหลังพระอุโบสถ มีพระวิหารขนาดเล็ก 2 หลัง ฝั่งขวามือ เป็นที่ประดิษฐานพระพุทธรูปปางมารวิชัย ทรงเครื่อง (หลวงพ่อดำ) สร้างขึ้นในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น คาดว่า ผู้สร้าง คือ สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท กรมพระราชวังบวรสถานมงคล ครั้งเมื่อเสด็จมาบูรณะปฏิสังขรณ์เสนาสนะภายในวัดครุฑ และเกิดความศรัทธา จึงทรงสร้างพระพุทธรูปขึ้นภายในวิหาร


ส่วนฝั่งขวามือ เป็นวิหารประดิษฐาน “พระปางป่าเลไลย์” พระพุทธรูปในอิริยาบถประทับนั่งบนก้อนศิลา พระบาททั้งสองวางอยู่บนดอกบัว พระหัตถ์ซ้ายวางคว่ำบนพระชานุ (เข่า) พระหัตถ์ขวาวางหงายบนพระชานุ มีรูปช้างหมอบใช้งวงจับกระบอกน้ำ และอีกด้านหนึ่งมีลิงถือรวงผึ้งถวาย สันนิษฐานว่าสร้างขึ้นในสมัยต้นกรุงรัตนโกสินทร์


อีกหนึ่งจุดที่มีความน่าสนใจและหาชมได้ยาก คือ วิหารอัฏมีบูชา ซึ่งอยู่นอกรั้วพระอุโบสถ ทางฝั่งซ้ายมือ ภายในวิหารเป็นที่ประดิษฐาน “พระพุทธรูปปางปรินิพพาน” หรือ พระพุทธรูปนอนหงาย ที่สร้างขึ้นในปี พ.ศ.2449 และเพิ่งบูรณะซ่อมแซมปิดทององค์พระใหม่เมื่อไม่กี่ปีที่ผ่านมา เอกลักษณ์โดดเด่นเป็นพระพุทธรูปนอนหงายหน้า และมีพระอัครสาวกเข้าถวายบังคมที่ปลายพระบาท ซึ่งพระพุทธรูปปางนี้ไม่ค่อยพบเห็นได้บ่อยนัก ในกรุงเทพฯ ก็มีเพียงไม่กี่วัด


รูปปั้น “พญาครุฑ”
แม้ชื่อว่า “วัดครุฑ” แต่ก็ไม่มีประวัติบันทึกชัดเจนว่าด้วยที่มาของชื่อ บ้างสันนิษฐานว่าอาจเป็นชื่อของนายช่างผู้สร้าง โดยเมื่อก่อนภายในวัดปรากฏงานนูนต่ำแกะสลักครุฑไว้ที่หน้าบันของพระอุโบสถ กับซุ้มประตูทางเข้าวัด


จนกระทั่งญาติโยมพุทธศาสนิกชนผู้ศรัทธา มองว่าวัดน่าจะมีพญาครุฑ เพื่อให้สอดคล้องกับชื่อวัด จึงได้นำองค์ครุฑมาถวายเพื่อให้เป็นที่สักการะตามความเชื่อ โดยพญาครุฑองค์แรกเป็นงานปูนปั้นทาสีทองแล้วย้อมสีให้คล้ายโลหะ มีความงดงามเข้มขลัง ตั้งอยู่บริเวณหน้าพระอุโบสถ


ส่วนรูปปั้นพญาครุฑองค์ใหม่ สูงกว่า 5 เมตร เพิ่งทำพิธีเบิกเนตร ไปเมื่อวันที่ 14 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2568 ที่ผ่านมาตระหง่านอยู่บริเวณท่าน้ำริมคลองมอญ ถัดจากพระอุโบสถไปราว 50 เมตร ซึ่งมีการปรับภูมิทัศน์สวยงาม ร่มรื่นไปด้วยร่มเงาไม้ใหญ่ มองเห็นทิวทัศน์ของบ้านเรือนริมคลองมอญ โดยพุทธศาสนิกชนผู้ศรัทธา หวังให้เป็นจุดเช็กอินแห่งใหม่ของกรุงเทพฯ นักท่องเที่ยวแวะไปชื่นชมความงดงาม หรือไปสักการะได้ทุกวัน


ที่ตั้ง
ซอยอิสรภาพ 35 ถนนอิสรภาพ แขวงบ้านช่างหล่อ เขตบางกอกน้อย กรุงเทพมหานคร 
(วัดตั้งอยู่ด้านหลังวัดชิโนรสารามวรวิหาร)






ส่งข้อมูลข่าวสารด้านการท่องเที่ยว-อาหารมาได้ที่ อีเมล์ travel_astvmgr@hotmail.com หรือ ชมคลิปต่าง ๆ ได้ที่ Youtube :Travel MGR และ Instagram : @travelfoodonline และ TikTok : @travelfoodonline