“ลำปาง” หรือ “เขลางค์นคร” เป็นเมืองเก่าแก่คู่กับหริภุญชัย (นครลำพูน) พรั่งพร้อมไป ด้วยรมณีสถานโบราณวัตถุมากมาย ควรแก่การอนุรักษ์และกราบไหว้ “วัดไหล่หินหลวง” เป็น โบราณสถานอีกแห่งหนึ่งในเมืองเขลางค์นครที่ควรแก่การอนุรักษ์เป็นอย่างยิ่ง ขึ้นทะเบียน เป็นโบราณสถานแห่งชาติเมื่อปี พ.ศ. 2523 โดยกรมศิลปากร
“วัดไหล่หินหลวง” หรือ “วัดเสลารัตนปัพพะตาราม” (ไหล่หินแก้วช้างยืน) หรือเรียกสั้น ๆ ว่าวัดหลวง โดยตั้งอยู่บนเนินเขาเล็ก ๆ ห่างจากที่การอำเภอเกาะคา มาทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือเพียง 6 กิโลเมตรเท่านั้น มีเนื้อที่ประมาณ 50 ไร่ สันนิษฐานว่าสร้างก่อน พ.ศ. 2014 ตามคัมภีร์ใบลานที่ค้นพบในวัด
ตำนานของวัดกล่าวไว้ว่า ช่วงพุทธศตวรรษที่ 23 ในสมัยของพระมหาป่าเกสรปัญโญ เป็นระยะที่มีการก่อสร้างและบูรณะเสนาสนะต่าง ๆ มากมาย เนื่องจากท่านเป็นพระสงฆ์ที่มีผู้นับถือมากมาย เล่ากันว่าครั้งที่ท่านธุดงค์ไปถึงเชียงตุง และได้มอบกะลามะพร้าวซีกหนึ่งให้ชายคนหนึ่ง จากนั้นท่านก็กลับมาลำปาง โดยไม่ได้บอกชายผู้นั้นว่าท่านอยู่ที่ใด ต่อมาชายคนนั้นได้ตามมาหาท่านจนพบที่วัดไหล่หิน แล้วนำกะลามาประกอบเข้าเป็นหนึ่งเดียว ชายคนดังกล่าวเกิดความศรัทธาแรงกล้า ได้ขอบูรณะวัดและก่อสร้างวิหารหลังที่เห็นปัจจุบันขึ้นในปี พ.ศ. 2226
ปัจจุบันวัดไหล่หินหลวงได้รับการดูแลรักษาโดยชุมชนและดำรงรักษาพื้นที่วัฒนธรรม สืบต่อกันมาหลายร้อยปี โดยภายในวัดมีโบราณสถานที่สำคัญมากมาย
ลักษณะเด่นของวัดไหล่หินเป็นวัดที่มีความครบถ้วนตามองค์ประกอบพุทธสถาน ล้านนา ประกอบด้วยลานหน้าวัดที่เรียกว่า “ข่วง” มีวิหารโถง ศาลาบาตรและลานทราย มีเจดีย์ท้ายวิหารแบบล้านนาที่บรรจุพระบรมธาตุองค์ประกอบดังกล่าว เป็นแบบจำลองภูมิภาคจักวาล คือ วิหารเปรียบเสมือนชมพูทวีป เจดีย์เปรียบเสมือนเขาพระสุเมรุ และลานทรายเปรียบเสมือนมหานทีสีทันดร
สำหรับเจดีย์ เป็นสิ่งก่อสร้างอย่างหนึ่ง ที่สำคัญทางศาสนาเป็นสถานที่ ที่ประชาชนทำการสักการบูชา สืบเนื่องกันมาช้านาน เชื่อกันว่าภายในเจดีย์นั้นได้บรรจุพระอัฐิขอเพระพุทธเจ้า ประชาชนจะทำการสรง น้ำเจดีย์ โดยการเดินสาดน้ำไปรอบๆ องค์เจดีย์ และอธิษฐาน เป็นการสักการะ บูชาพระพุทธเจ้า ตรง ฐานของเจดีย์ จะมีรูปปั้นของสัตว์ในสมัยก่อน 12 ราศี และเจดีย์แห่งนี้ยังเป็นแบบอย่างของ สถาปัตยกรรมที่สำคัญทางประวัติศาสตร์ของวัดแท่นบูชาจะถูกสร้างตามแบบสถาปัตยกรรมในสมัยก่อน มีเพียงจำนวนน้อยที่อยู่รอดมาจนถึงปัจจุบัน และเหลือไว้ซึ่งความทรงจำทางประวัติศาสตร์อันยาวนาน แห่งพระพุทธศาสนา
ประตูรูปโค้ง ที่ได้รับการตกแต่งประดับประดาอย่างวิจิตรสวยงาม นั่นคือประตูโขง ซึ่งเป็น ศิลปะแบบล้านนา และสถาปัตยกรรมทางศาสนาแบบเชียงแสน ลวดลายรอบๆ ประตูโขงประกอบไป ด้วยสัตว์ป่าหิมพานต์ รูปเทพต่างๆ ตามตำนานในสมัยนั้น ประตูโขง มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์ใน ยุคแรกเริ่มของเมืองลำปาง และเป็นสัญลักษณ์ของวัดไหล่หินหลวง
สามารถส่งข้อมูลข่าวสารด้านการท่องเที่ยว-อาหารมาได้ที่ อีเมล์ travel_astvmgr@hotmail.com หรือ ชมคลิปต่าง ๆ ได้ที่ Youtube :Travel MGR และ Instagram : @travelfoodonline และ TikTok : @travelfoodonline
