“บ้านบุณยัษฐิติ” บ้านประวัติศาสตร์ทรงคุณค่าแห่งริมน้ำจันทบูร จันทบุรี

อาคารสีขาวหลังคามุงกระเบื้องสีอิฐของบ้านเก่าในชุมชนริมน้ำจันทรบูรที่มีความผสมผสานระหว่างอาคารทรงจีน สถาปัตยกรรมทั้งไทย และตะวันตก โดยมีป้ายอักษรไทยสะดุดตาว่า “บุณยัษฐิติ” เป็นบ้านที่มีอายุกว่า 150 ปี ซึ่งในวันนี้มีสถานะเป็นทั้งอาคารเก่าทรงคุณค่าทางประวัติศาสตร์ เป็นที่พักหรูกลิ่นอายแห่งอดีต และคาเฟ่ริมแม่น้ำบรรยากาศสุดโรแมนติก



“บ้านบุณยัษฐิติ” หรือ บุณยัษฐิติ วิลล่า บ้านเก่าแก่กว่าศตวรรษที่ตั้งอยู่ในชุมชนริมน้ำจันทบูร จังหวัดจันทบุรี มีการปรับปรุงใหม่ให้เข้ากับยุคสมัย แต่ยังคงไว้ซึ่งคุณค่าทางประวัติศาสตร์ ซึ่งการบูรณะบ้านเก่าแก่ที่มีอายุกว่าร้อยปี กลายมาเป็นบ้านที่เฉิดฉายความงามและคุณค่าแห่งมรดกจากบรรพบุรุษ นับเป็นการสานต่อศิลปวัฒนธรรม และเรื่องราวของชุมชนริมน้ำเก่าแก่ได้เป็นอย่างดี


บ้านแห่งนี้สันนิษฐานว่ามีอายุกว่า 150 ปี สร้างโดยหลวงอนุรักษ์พานิช (กั๊ก หรือ บุญมาก บุณยัษฐิติ) คนในครอบครัวส่วนใหญ่รับราชการ เป็นขุนนางตั้งแต่ในสมัยรัชกาลที่ ๕ มีคุณหลวงถึง 4 ท่าน และปัจจุบันทางครอบครัวก็เป็นนักกฎหมายสำคัญของประเทศไทย

ต่อมาหลังจากผ่านกาลเวลามายาวนาน โครงสร้างและองค์ประกอบทางสถาปัตยกรรมมีสภาพทรุดโทรม จนกระทั่งในช่วงปี พ.ศ. 2559 - 2563 ลูกหลานทายาทผู้สืบทอดมรดกในรุ่นปัจจุบัน มีเจตนารมณ์ที่จะฟื้นคืนบ้านจีนแห่งนี้กลับมาให้งามสง่าอีกครั้ง จึงเกิดแนวคิดเรื่องการบูรณะอันถือว่าเป็นส่วนหนึ่งในการช่วยอนุรักษ์ชุมชนริมน้ำจันทบูร


ข้อมูลจากเว็บไซต์ บ้านบุณยัษฐิติ ระบุหลักการสำคัญในการบูรณะบ้านโบราณแห่งนี้ไว้ว่า

- ต้องรักษาสัดส่วนอาคาร และองค์ประกอบที่เป็นของเดิมแท้ ( authenticity) ไว้ทั้งหมด


- องค์ประกอบทางสถาปัตยกรรมที่เสื่อมสภาพตามกาลเวลา หรือสูญหาย ใช้การเก็บรวบรวมหลักฐานที่ปรากฏอยู่และค้นคว้าข้อมูลเพิ่มเติม บูรณะให้กลับคืนสู่สภาพทางสถาปัตยกรรมทีเคยเป็นมาในอดีต เช่น บานประตูไม้ ฝาไม้ ลายฉลุไม้ โครงสร้างรับพื้นไม้ เป็นต้น


- ฟื้นภูมิปัญญาเชิงช่างโบราณ โดยในขั้นตอนการก่อสร้างทำการศึกษาร่วมกับช่างฝีมือในด้านต่าง ๆ เช่น งานหลังคา งานปูนปั้น งานไม้ เป็นต้น เพื่อให้เกิดการสืบสานและต่อยอดงานช่างโบราณ หวังให้เกิดความยั่งยืนในการอนุรักษ์สถาปัตยกรรมไปสู่ชนรุ่นหลังต่อไป


- ส่งเสริมภูมิปัญญาท้องถิ่น ด้วยการใช้วัสดุคุณภาพดีที่หาได้ในท้องถิ่นมาเป็นองค์ประกอบในการบูรณะครั้งนี้ เช่น กระเบื้องหลังคา เป็นต้น


- ผสานเทคนิคทางวิศวกรรมสมัยใหม่มาใช้ในการเสริมโครงสร้างหลักของอาคาร โดยเคารพของเก่า เพื่อให้อาคารมีความมั่นคงแข็งแรงในระยะยาว


- ปรับเปลี่ยนประโยชน์ใช้สอย (Adaptive Re-use) ของอาคารอย่างสมสมัย ช่วยส่งเสริมคุณค่าทางประวัติศาสตร์และไม่ทำลายคุณค่าของรูปแบบสถาปัตยกรรมเดิม ทำหน้าที่เป็นพิพิธภัณฑ์มีชีวิต


ปัทมา ปรางค์พันธ์ ผู้จัดการ บุณยัษฐิติ วิลล่า อธิบายเสริมถึงการบูรณะบ้านไว้ว่า แรงบันดาลใจของครอบครัวบุณยัษฐิติ ด้วยเหตุผลที่มองเห็นความสำคัญในคุณค่าของตัวอาคาร และประวัติศาสตร์ที่มี ซึ่งความตั้งใจที่จะบูรณะบ้านหลังนี้ยังให้ความสำคัญกับเรื่องของภูมิปัญญาดั้งเดิมที่ใช้ในการก่อสร้างบ้านในอดีต ตามแนวคิดข้างต้น เช่น ผนังบ้านที่เป็นปูนหมัก ฉาบด้วยปูนตำ ก็ยังคงอนุรักษ์เรื่องนี้ไว้ รวมถึงพื้นไม้ต่างๆ โครงสร้างที่เป็นไม้ ที่เป็นหลักของบ้าน ยังเก็บทุกรายละเอียดไว้ทั้งหมด


ความยากส่วนหนึ่งของการบูรณะบ้านที่อายุเก่าแก่ จึงเป็นเรื่องของช่าง หรือภูมิปัญญาดั้งเดิม ที่จะต้องนำมาใช้ในการซ่อมแซมบ้าน โดยเฉพาะปูนหมักขัดปูนตำ เมืองจันทบุรีไม่มีช่างที่จะสามารถซ่อมแซมในลักษณะแบบนี้ได้แล้ว แต่บ้านได้ช่างมาจากสิงห์บุรี เป็นช่างที่มาทำงานอยู่กับกรมศิลปากร จึงมาช่วยเรื่องของการบูรณะผนังอาคารให้เป็นลักษณะของฉาบด้วยปูนหมักขัดด้วยปูนตำเป็นผิวข้างนอก

อีกเรื่องสำคัญ คือ งานไม้ โครงสร้างที่ใช้ในการก่อสร้างตั้งแต่เดิม คือ พื้นไม้ โครงสร้างหลังคาต่างๆ ซึ่งทั้งหมดเป็นไม้ จึงต้องใช้ช่างที่มีความเชี่ยวชาญในเรื่องของงานไม้โดยเฉพาะ มาดูว่าไม้ชิ้นไหนยังใช้งานได้ดี ที่สำคัญคือการเลือกไม้ให้เข้ากับไม้เดิมที่มีอยู่


ส่วนงานที่สาม คือ รายละเอียดของสิ่งตกแต่งที่มีอยู่ในบ้าน เช่น รั้วลูกกรง ช่องลม ลายฉลุ ลวดลายต่างๆ เพราะไม้บางชิ้นอาจจะผุพังไปแล้ว ต้องให้ช่างแกะสลักขึ้นมาใหม่ เลียนแบบลวดลายเดิมที่มีอยู่ เป็นการค่อยๆนำชิ้นส่วนหรือองค์ประกอบที่มีรายละเอียดใหม่-เก่า ค่อยๆมาขัดสีฉวีวรรณใหม่ แล้วเอากลับไปอยู่ในตำแหน่งเดิม


จุดประสงค์สำหรับครอบครัวบุณยัษฐิติ ในการบูรณะบ้าน เพื่อต้องการตอบแทนบรรพบุรุษว่าบ้านท่านที่สร้างไว้ หรือบ้านที่ท่านเคยอยู่หลังนี้ ยังคงความสวยงามเหมือนเดิม ซึ่งความสวยงามของตัวบ้านบ่งบอกถึงความต้องการในการที่สืบทอดคุณค่าของการอนุรักษ์อาคารเก่า ให้เป็นแรงบันดาลใจให้กับคนที่มีบ้านหลังอื่นๆ และที่สำคัญ การบูรณะบ้านแล้วนำกลับมาใช้ประโยชน์ใหม่ ก็เป็นเรื่องที่สามารถที่ทำได้ในยุคปัจจุบัน แล้วคุณค่าของบ้านที่ได้รับการบูรณะ นอกจากสืบทอดเรื่องราวของวงศ์ตระกูลแล้วยังเป็นการสืบทอดมรดกทางวัฒนธรรมของชุมชนและจังหวัดจันทบุรี


บุณยัษฐิติ วิลล่า
148 ถนนสุขาภิบาล ตำบลวัดใหม่ อำเภอเมือง จังหวัดจันทบุรี

สอบถามข้อมูลเพิ่มเติม โทร : 09-4858-0880
www.punyashthitivilla.com หรือ facebook.com/punyashthitivilla




สามารถส่งข้อมูลข่าวสารด้านการท่องเที่ยว-อาหารมาได้ที่ อีเมล์ travel_astvmgr@hotmail.com หรือ ชมคลิปต่าง ๆ ได้ที่ Youtube :Travel MGR และ Instagram : @travelfoodonline และ TikTok : @travelfoodonline