แม้ชื่อ "จังหวัดสตูล" จะมาจากคำว่า “สโตย” ที่แปลว่า “กระท้อน” แต่วันนี้หนึ่งในผลไม้หลักขึ้นชื่อที่ชาวสตูลปลูกกันเป็นจำนวนมาก จนถูกยกให้เป็นผลไม้ประจำจังหวัดสตูลก็คือ “จำปาดะ”
จำปาดะ เป็นผลไม้ตระกูลเดียวกับขนุน ที่นิยมปลูกกันทางภาคใต้ของไทย โดยจะออกผลปีละครั้ง ช่วงเดือนพ.ค.-ส.ค. (หรืออาจออกในช่วงเดือนอื่น ๆ ขึ้นอยู่กับสภาพอากาศปีนั้น ๆ)
จำปาดะนอกจากจะมีเนื้อที่กินได้สด ๆ ยามเมื่อสุกได้ที่แล้ว ยังสามารถนำมาแปรรูปเป็นขนมและของกินต่าง ๆ อาทิ จำปาดะทอด (จำปาดะชุบแป้งทอด) เค้ก คุกกี้ หม้อแกง ขนมเปี๊ยะ ข้าวเหนียวมูนหน้าจำปาดะ หรือเครื่องดื่ม กาแฟ นมสดจำปาดะ (ปั่น) เป็นต้น
นอกจากนี้จำปาดะยังสามารถนำมาทำอาหารคาวได้อีกด้วย อย่างเช่น เม็ดใช้ในแกงไตปลา เนื้อที่ยังห่าม ๆ ใช้ทำแกงกะทิ ส่วนเม็ดจำปาดะนั้นก็สามารถนำมาต้มกินแบบเม็ดขนุนต้มได้ ขณะที่เนื้อผลสุกของจำปาดะยังมีสรรพคุณเป็นยาระบายอีกด้วย
ปัจจุบันจำปาดะถือเป็นผลไม้อัตลักษณ์ประจำถิ่นสตูล โดย “จำปาดะสตูล” (Satun Champedak) ได้รับการคัดสรรให้เป็นผลไม้ GI สิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ ทุก ๆ ปีในช่วงฤดูจำปาดะออกผล จังหวัดสตูล จะมีการจัดงาน “วันจำปาดะ ผลไม้ของดีสตูล” เพื่อส่งเสริมอาชีพเกษตรกร กระตุ้นเศรษฐกิจ และส่งเสริมการท่องเที่ยว
จำปาดะในสตูล มีมากมายหลายสายพันธุ์ บ้างก็ว่ามีเป็นร้อยสายพันธุ์ (รวมพันธุ์พื้นเมืองด้วย) แต่สำหรับสายพันธุ์หลักเด่น ๆ ที่ขึ้นชื่อนั้นมีอยู่ประมาณ 7 สายพันธุ์ นำโดยสายพันธุ์ “ขวัญสตูล” ที่คนเรียกกันติดปากว่า “จำปาดะขวัญสตูล”
จำปาดะขวัญสตูล มีลักษณะเด่นคือ มีเนื้อหนาแน่นเป็นสีเหลืองทอง เนื้อไม่เละ มีรสชาติไม่หวานมาก ที่สำคัญคือเนื้อไม่มีเส้นกากไยให้เคี้ยวติดฟันรำคาญปากเหมือนกับสายพันธุ์อื่น ๆ
สำหรับหนึ่งในสวนจำปาดะชื่อดังของสตูลก็คือ “สวนจำปาดะกะแหม” บ้านสะพานเคียน หมู่ 2 ต.ควนโดน อ.ควนโดน จ.สตูล ที่มีดีกรีคว้ารางวัลชนะเลิศการประกวดจำปาดะในหลายเวที จนถูกคัดเลือกให้เป็น “แปลงเรียนรู้การผลิตไว้ผลอัตลักษณ์ที่ได้มาตรฐาน จังหวัดสตูล (จำปาดะ)” ซึ่งวันนี้ทาง “การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) สำนักงานสตูล" ได้ส่งเสริมให้เป็นแหล่งดูงาน ชมสวนจำปาดะ และซื้อผลผลิตสด ๆ จากสวน (ที่นี่ยังไม่เปิดเป็นแหล่งท่องเที่ยวเต็มรูปแบบ)
สวนจำปาดะกะแหม เป็นของ “นายวิวัฒน์-นางระวีวรรณ ขำดำ” ที่ปัจจุบันมีการปลูกจำปาดะไว้ประมาณ 40 ต้น ท่ามกลางบรรยากาศร่มรื่นของสวนยางพาราที่แวดล้อม
ที่นี่นอกจากจะมีจำปาดะสด ๆ จากต้น (ในช่วงที่สุก) ให้ลองลิ้มชิมรสแล้ว ยังมีภูมิปัญญาของการทำ “โคระ” ห่อผลจำปาดะเพื่อป้องกันแมลง โดยโคระจะทำจากทางมะพร้าว มาสานแล้วนำไปห่อหุ้มผลจำปาดะ
ขณะที่ใกล้กับสวนจำปาดะกะแหมยังมีต้นจำปาดะโบราณพันธุ์พื้นเมืองอายุกว่า 200 ปี ให้ผู้สนใจได้เดินไปเที่ยวชมกันอีกด้วย
สำหรับใครที่มีโอกาสไปสตูลในช่วงจำปาดะออกผลสุกก็สามารถแวะเวียนไปเที่ยวชม และซื้อผลผลิตจำปาดะสด ๆ จากสวนแห่งนี้ได้ หรือใครสนใจจะสั่งซื้อทางออนไลน์ก็สามารถสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ โทร. 08-3193-0057
