ภาพของแลนด์มาร์กหอนาฬิกาแบบดั้งเดิม สถานีรถไฟเก่าแก่กว่า 100ปี อาคารเรือนไม้แถวสุดคลาสสิก อาหารท้องถิ่นรสเด็ด และรอยยิ้มอันเปี่ยมน้ำใจไมตรีของชาวชุมชน นอกจากจะเป็นเสน่ห์ดึงดูดให้นักท่องเที่ยวแวะเวียนมาเยือน “ย่านเก่าวังกรด” กันไม่ขาดสายแล้ว ความเป็นแหล่งท่องเที่ยวชุมชนคาร์บอนต่ำชั้นดี การันตีด้วย 2 รางวัลกินรีปี 2566 ก็เป็นอีกหนึ่งปัจจัยเกื้อหนุนให้นักท่องเที่ยวจำนวนมากเลือกที่จะปักหมุดย่านเก่าวังกรดไว้ในลิสต์แหล่งท่องเที่ยวต้องห้ามพลาดของจังหวัด “พิจิตร” เมื่อมีโอกาสได้เดินทางมาเยือนที่เมืองชาละวันแห่งนี้
ย่านเก่าวังกรด หรือ “ชุมชนวังกรด” เป็นย่านค้าขายสำคัญริมแม่น้ำน่านของจังหวัดพิจิตรที่เคยเจริญรุ่งเรืองอย่างมากเมื่อเกือบ 100 ปีที่แล้ว กระทั่งหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 มีการสร้างสะพานข้ามแม่น้ำน่านนำความเจริญทางถนนเข้ามา ทำให้ความสำคัญทางการค้าริมน้ำของที่นี่ค่อย ๆ ลดบทบาทจนซบเซาลงไป
อย่างไรก็ดี รอยอดีตอันรุ่งโรจน์ของย่านเก่าวังกรดที่ยังไม่เลือนหาย ทำให้ชาวชุมชนที่นี่รวมกลุ่มกันจัดตั้ง “ชมรมส่งเสริมการท่องเที่ยวโดยชุมชนบ้านวังกรด” ขึ้น เพื่อปลุกชีวิตย่านตลาดเก่าวังกรดที่เคยซบเซาให้ฟื้นคืน ผ่านกิจกรรมการท่องเที่ยวชุมชนที่โดดเด่นด้วยวิถีวัฒนธรรมอันทรงเสน่ห์ ส่งผลให้ย่านเก่าวังกรดกลับมาแจ้งเกิดอีกครั้ง และกลายเป็นหนึ่งในแหล่งท่องเที่ยวชั้นนำของจังหวัดพิจิตร
ผลพวงความสำเร็จจากการฟื้นคืนชีพย่านตลาดเก่า ทำให้ชมรมส่งเสริมการท่องเที่ยวโดยชุมชนบ้านวังกรดเดินหน้ายกระดับย่านเก่าวังกรดให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวชุมชนที่ใส่ใจในสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน จนสามารถคว้า “รางวัลอุตสาหกรรมท่องเที่ยวไทย” (Thailand Tourism Awards) หรือ “รางวัลกินรี” ครั้งที่ 14 ประจำปี 2566 ของ “การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.)” มาครองได้ถึง 2 รางวัล คือ รางวัลยอดเยี่ยม (กินรีทอง) สาขาแหล่งท่องเที่ยวชุมชน และรางวัลดีเด่น (กินรีเงิน) ประเภทการท่องเที่ยวคาร์บอนต่ำเพื่อความยั่งยืน
วันนี้ผู้มาเยือนย่านเก่าวังกรดจะได้สัมผัสกับมนต์เสน่ห์แห่งวิถีชุมชนที่อวลไปด้วยกลิ่นอายย้อนยุค เริ่มจาก “สถานีรถไฟวังกรด” ที่สร้างขึ้นตั้งแต่ปี พ.ศ.2450 ซึ่งปัจจุบันยังคงสภาพและบรรยากาศความคลาสสิกของสถานีรถไฟแบบดั้งเดิมเอาไว้
สถานีรถไฟแห่งนี้เดิมชื่อ “สถานีรถไฟวังกลม” ตามชื่อของชุมชนวังกลมในสมัยนั้น แต่ว่าชื่อ “วังกลม” ไปซ้ำกับชื่อสถานีรถไฟแห่งหนึ่งในภาคอีสาน จึงมีการเปลี่ยนชื่อใหม่เป็น “สถานีรถไฟวังกรด” พร้อมทั้งเปลี่ยนชื่อชุมชนวังกลมเป็น “ชุมชนวังกรด” นับตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา
ถัดจากสถานีรถไฟวังกรดไปเป็น “วงเวียนหอนาฬิกา” ตั้งเป็นแลนด์มาร์กอันโดดเด่น โดยมี “ตลาดเหนือ-ตลาดใต้” แหล่งค้าขายสำคัญของชุมชนตั้งอยู่ 2 ฟากฝั่งของหอนาฬิกา
จากนั้นจะเป็นกลุ่มอาคารเรือนแถวไม้เก่าแก่ 2 ชั้นที่ทอดตัวเรียงรายกว่า 100 หลัง ที่นี่นอกจากจะอวลไปด้วยบรรยากาศย้อนยุคอันสุดคลาสสิกแล้ว ยังมีสิ่งน่าสนใจหลากหลายให้แวะเที่ยวชมกัน ไม่ว่าจะเป็น “บ้านเก่าวังกลม” หรือ “ศูนย์ข้อมูลชุมชน” ที่เป็นแหล่งให้ข้อมูลและจุดไฮไลต์น่าเที่ยวต่าง ๆ ในชุมชนวังกรด “บ้านตั้งเต๊กไต๋” บ้านเรือนไม้รุ่นแรก ๆ ของตลาดเก่าแห่งนี้ “โรงหนังมิตรบรรเทิง” ศูนย์รวมความบันเทิงเมื่อครั้งอดีต รวมถึงบ้านเรือนและร้านรวงที่ยังคงกลิ่นอายของวันวานให้ชมกันอีกหลายหลัง
ขณะที่ริมฝั่งแม่น้ำน่านเป็นที่ตั้งของ “ศาลเจ้าพ่อวังกลม” ศูนย์รวมจิตใจของชาวบ้านวังกรด ภายในมีองค์ “เทพปึงเถ่ากง” เป็นเทพประธาน เชื่อว่าใครมีโอกาสมากราบไหว้จะช่วยปกปักรักษานำพาความร่มเย็นและช่วยให้การค้าเจริญรุ่งเรือง
นอกจากนี้ ย่านเก่าวังกรดยังมีไฮไลต์ไม่ควรพลาดคือ “บ้านหลวงประเทืองคดี” บุคคลที่มีความสำคัญยิ่งต่อชุมชนวังกรด เป็นผู้ริเริ่มให้สร้างตลาดวังกรดและศาลเจ้าพ่อวังกลม ปัจจุบันอาคารหลังนี้ที่เป็นบ้านตึกสองชั้นหลังแรกแห่งชุมชนวังกรด และได้รับการบูรณะเป็นพิพิธภัณฑ์จัดแสดงเรื่องราวน่าสนใจต่าง ๆ ของชุมชนแห่งนี้
สำหรับผู้มาเยือนย่านเก่าวังกรด ที่นี่ยังมีอาหารและของกินรสเด็ดหลากหลายชวนให้ลิ้มลอง ไม่ว่าจะเป็น หอยทอด-ผัดไทยสูตรโบราณ ขนมจีบรสชาติดั้งเดิม หมูสะเต๊ะ ฮ่อยจ๊อ สาคูไส้หมู กาแฟโบราณ และ “ก๋วยเตี๋ยวต้มพริกสดไช้ลุ่ย” เป็นก๋วยเตี๋ยวต้มสูตรโบราณ น้ำซุปหอม รสชาติอร่อยกลมกล่อมเป็นเอกลักษณ์ ตอกย้ำความจัดจ้านด้วยพริกขี้หนูสวนสดหั่นซอย งานนี้ใครเป็นสายกินไม่ควรพลาดด้วยประการทั้งปวง
และนี่ก็คือมนต์เสน่ห์ของ “ย่านเก่าวังกรด” จ.พิจิตร แหล่งท่องเที่ยวชุมชนคาร์บอนต่ำที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม เพื่อ “การท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน” หนึ่งในกำลังสำคัญของการขับเคลื่อนอุตสาหกรรมท่องเที่ยวไทย ก้าวสู่บทต่อไปอย่างมีคุณค่าและยั่งยืน
ย่านเก่าวังกรด ตั้งอยู่ริมแม่น้ำน่าน ในเขต ต.บ้านบุ่ง อ.เมือง จ.พิจิตร ห่างจากตัวเมืองพิจิตรประมาณ 6 กม. ผู้สนใจสามารถสอบถามข้อมูลและสิ่งน่าสนใจของย่านเก่าวังกรดได้ที่ ชมรมส่งเสริมการท่องเที่ยวโดยชุมชนบ้านวังกรด โทร. 089 856 8945 หรือดูที่เพจ ย่านเก่าวังกรด ชมรมส่งเสริมการท่องเที่ยวโดยชุมชนบ้านวังกรด
สามารถสอบถามข้อมูลที่พัก ร้านอาหาร และสถานที่ท่องเที่ยวในจังหวัดพิจิตรเชื่อมโยงกับย่านเก่าวังกรด ได้ที่ การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) สำนักงานนครสวรรค์ (พื้นที่รับผิดชอบ นครสวรรค์, พิจิตร) โทร. 0 5622 1811-2
