“มุกดาหาร” อีกหนึ่งดินแดนที่มีความเชื่อ ความศรัทธาเกี่ยวกับพญานาคอย่างแพร่หลาย โดยเชื่อกันว่าพญานาคอาศัยอยู่ในลำน้ำโขง มีอิทธิฤทธิ์มาก และคอยดูแลคุ้มครองผู้คนให้มีความสุข ครั้งนี้ขอพาไปสักการะ พญานาค 3 พิภพ ของมุกดาหารกัน
ถ้าพูดถึงพญานาคที่มุกดาหาร สถานที่แรกที่หลายคนนึกถึง นั่นคือ “พญาศรีมุกดามหามุนีนีลปาลนาคราช” พญานาคฟ้า (สวรรค์พิภพ) กับคติความเชื่อ เจริญรุ่งเรือง เติบโต เลื่อนตำแหน่ง แลนด์มาร์กสุดอลังการแห่งภูมโนรมย์ ตั้งอยู่บริเวณวัดรอยพระพุทธบาทภูมโนรมย์ บนทิวเขาที่ตั้งอยู่เคียงข้างแม่น้ำโขงในเขตจังหวัดมุกดาหาร มีรูปปั้นพญานาคงามสง่าตนหนึ่งอยู่ท่ามกลางป่าเขา กำลังจ้องมองไปยังแม่น้ำโขง
เมื่อมาเยือนวัดรอยพระพุทธบาทภูมโนรมย์ จะต้องไม่พลาดมากราบสักการะ “พญาศรีมุกดามหามุนีนีลปาลนาคราช” หรือ “ปู่ศรีมุกดา” ซึ่งเป็นรูปปั้นพญานาคขึ้นที่บริเวณลานหินของวัดรอยพระพุทธบาทภูมโนรมย์ ให้ผู้ที่เคารพศรัทธาได้มากราบไหว้ขอพร
การสร้าง “พญาศรีมุกดามหามุนีนีลปาลนาคราช” เป็นดำริของพระมหามงคล มังคลคุโณ รองเจ้าคณะจังหวัดมุกดาหาร เจ้าอาวาสรูปปัจจุบัน เพื่อให้พญานาคปกปักรักษาองค์พระเจ้าใหญ่แก้วมุกดาศรีไตรรัตน์ซึ่งประดิษฐานอยู่บนยอดเขาภูมโนรมย์ และสร้างเนื่องในวาระเฉลิมฉลองการก่อตั้งวัดครบ 100 ปี และครบรอบ 36 ปีจังหวัดมุกดาหาร
จากคำบอกเล่าของพระราชมุกดาหารคณี อดีตที่ปรึกษาเจ้าคณะจังหวัดมุกดาหาร ที่ท่านได้ร่วมกับชาวบ้านในพื้นที่สร้างฝายกั้นน้ำขึ้นเพื่อนำน้ำมาใช้ในวัดเมื่อ พ.ศ. 2525 ขณะกำลังก่อสร้างได้มีงูใหญ่สีดำสนิทเลื้อยมาบริเวณใกล้ๆ แล้วชูคอดูชาวบ้านทำงาน จากนั้นก็เลื้อยไปกินน้ำที่บ่อน้ำทิพย์ แล้วเลื้อยกลับเข้าไปในถ้ำโดยไม่ได้ทำอันตรายแก่ผู้ใด
พญานาคพญาศรีมุกดามหามุนีนีลปาลนาคราช เป็นรูปปั้นพญานาคเศียรเดียวองค์ใหญ่ ขนาดลำตัวยาว 122 เมตร สูงประมาณ 20 เมตร ขนาดได้สัดส่วน ลำตัวเลื้อยขดไปมาดูราวกับมีชีวิต เกล็ดสีน้ำเงินเข้มอมเขียวเป็นประกายเมื่อต้องแสงแดดงดงามยิ่งนัก พญานาคชูคอหันไปทางแม่น้ำโขงเบื้องล่างเหมือนจะคอยคุ้มครองป้องภัยให้ชาวมุกดาหาร โดยผู้ที่ออกแบบพญานาคได้อย่างงดงามก็คือนายประพัฒน์ มะนิสสา ศิลปินปูนปั้นพื้นบ้านชาวอุบลราชธานี ที่มีความศรัทธาในองค์พญานาคเป็นอย่างมาก แม้ไม่ได้จบด้านศิลปะมาโดยตรงแต่ก็สามารถสร้างสรรค์ผลงานได้อย่างงดงามยิ่ง
ผู้ที่มากราบไหว้พญานาคยังสามารถตั้งจิตอธิษฐาน แล้วเดินลอดท้องพญานาคทั้ง 7 ช่องที่มีความเชื่ออันเป็นมงคลต่างๆ อีกทั้งยังสามารถนำผ้าแดงที่เขียนชื่อตัวเองไปผูกไว้ที่ต้นไม้รอบๆ พญานาค เพื่อความเป็นสิริมงคลแก่ตนเองได้อีกด้วย
ส่วนพญานาคแห่งที่ 2 ของมุกดาหารอยู่ที่ บริเวณแก่งกะเบา ตำบลป่งขาม อำเภอหว้านใหญ่ มีนามว่า “พญาศรีภุชงค์มุกดานาคราช” พญานาคดิน (ปฐพีพิภพ) กับคติความเชื่อ อุดมสมบูรณ์ มั่นคง มั่งคั่ง ร่ำรวย
โดยประติมากรรม พญานาค มีลักษณะเป็นเกล็ดหินอ่อนสีเทาฮินดู ถือเป็นพญานาคประดับหินอ่อนที่ใหญ่ที่สุดในประเทศไทย ได้เริ่มก่อสร้างเมื่อปี พ.ศ. 2560-2561 เพื่อสื่อถึงความหมายในเชิงสัญลักษณ์ เป็นแลนมาร์คแห่งใหม่ เป็นศูนย์รวมความสามัคคี เป็นศูนย์รวมจิตใจ และเชื่อว่าจะนำความอยู่เย็นมันมุขมาสู่อำเภอหว้านใหญ่ โดยประดิษฐาน บริเวณริมฝั่งแม่น้ำโขง แหล่งเที่ยวแก่งกะเบา ตำบลป่งขาม อำเภอหว้านใหญ่ จังหวัดมุกดาหาร
เป็นประติมากรรมที่มี ความสูง 11.11 เมตร ความยาวรวม 51.40 เมตร ตลอดลำตัวเส้นผ่าศูนย์กลาง 2.00 เมตร สูง 1.50 เมตร
ลักษณะการออกแบบของพญานาคคือองค์สีเทาเงิน ได้มาจากชื่อของจังหวัดมุกดาหาร จากอัญมณีชื่อมุกดาหาร เป็น หนึ่งในนพเก้าของอัญมณีไทย ที่กล่าวไว้ว่า “มุกดาหารหมอกมัว” ทำให้ทราบว่า พญานาคที่มีลำตัวสีขาวเทาฮินดู ทางกับพญานาคีที่มีนามว่า “พญาภุชงค์นาคราช” เป็นพญานาคประจำองค์พระศิวะเทพ มีวรกายเป็นสีเทาฮินดู พญาภุชงค์นาคราช มีอุปนิสัยตรงไปตรงมา ภายนอกมองว่าท่านดุ แต่แท้จริงแล้วท่านมีเมตตาสูง รูปร่างสง่างาม ท่านชอบศึกษาธรรมเป็นนิสัย หลังจากสละจากกษัตริย์แล้ว ท่านได้บำเพ็ญตบะเป็นฤาษี และบำเพ็ญตบะ มาจนทุกวันนี้
ใครที่กราบสักการะมีความเชื่อกันว่า ผู้ใดที่มากราบไหว้สักการะ และได้ลอดท้ององค์พญาศรีภุชงค์มุกดาหารแล้วนั้น จะมีความสุขสมหวังดังคำอธิษฐาน โดยเชื่อว่า ซุ้มแรก อันเป็นซุ้มลอกคราบ หมาบถึง การมีสุขภาพแข็งแรง ส่วนซุ้มที่สอง คือบริเวณใต้ท้ององค์พญานาค หมายถึง ความร่ำรวย และซุ้มที่สาม คือส่วนหาง หมายถึง ความสำเร็จสัมฤทธิ์ผล
และองค์พญานาคของมุกดาหารแห่งที่ 3 คือ “พญาอนันตนาคราช” พญานาคน้ำ (บาดาลพิภพ) กับคติความเชื่อ ร่มเย็น ร่มรื่น ราบรื่น
พญานาคองค์ใหญ่ที่พันรอบเสาต้นใหญ่หันหน้าไปทางแม่น้ำโขง ตั้งอยู่ติดกับสะพานมิตรภาพไทย-ลาว แห่งที่ 2 (มุกดาหาร-สะหวันนะเขต) มีความเชื่อกันว่าบริเวณสะพานมิตรภาพไทย-ลาวแห่งนี้คือปากถ้ำสู่เมืองบาดาล และตามตำนานพญานาคอนันตนาคราชถือเป็นราชาแห่งพญานาคทั้งปวงและเป็นเจ้าแห่งท้องสมุทร ทางจังหวัดมุกดาหารจึงได้จัดสร้างรูปปั้นพญานาคอนันตนาคราชแห่งนี้ขึ้น โดยมีลักษณะเป็นองค์พญานาคเลื้อยพันรอบเสาสีทองที่มีความสูงเหนือสะพานมิตรภาพ ช่วงลำตัวองค์พญานาคมีเกล็ดสีดำตัดกับแผงสีทอง หันพระเศียรไปทางแม่น้ำโขง
สามารถส่งข้อมูลข่าวสารด้านการท่องเที่ยว-อาหารมาได้ที่ อีเมล์ travel_astvmgr@hotmail.com หรือ ชมคลิปต่าง ๆ ได้ที่ Youtube :Travel MGR และ Instagram : @travelfoodonline และ TikTok : @travelfoodonline
