“ประเพณีตักบาตรดอกเข้าพรรษา” วัฒนธรรมอันเป็นเอกลักษณ์ วัดพระพุทธบาทฯ สระบุรี

วันสำคัญทางพุทธศาสนาอย่างวันอาสาฬหบูชา-วันเข้าพรรษา เป็นช่วงเวลาที่ “วัดพระพุทธบาทราชวรมหาวิหาร” จังหวัดสระบุรี มีงานประเพณีสำคัญที่เป็นเอกลักษณ์เพียงหนึ่งเดียวของไทย จัดปีละครั้ง นั่นคือ “ประเพณีตักบาตรดอกเข้าพรรษา”



เรื่องเล่าจากตำนานพุทธกาลนานมา พระเจ้าพิมพิสาร กษัตริย์แห่งกรุงราชคฤห์ ทรงโปรดดอกมะลิมาก ในแต่ละวันทรงรับสั่งให้นายมาลาการ นำดอกมะลิสดมาถวายวันละ 8 กำมือ วันหนึ่งขณะที่นายมาลาการกำลังเก็บดอกมะลิ ได้เห็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า เสด็จออกบิณฑบาตร นายมาลาการสังเกตเห็นพรรณรังษีฉายประกายรอบๆ จึงเกิดความเลื่อมใสศรัทธาพระพุทธองค์อย่างยิ่ง

นายมาลาการ ตัดสินใจนำดอกมะลิที่มีไปถวายแด่พระพุทธเจ้า พร้อมตั้งจิตอธิษฐานว่า ข้าวของทุกสิ่งที่พระเจ้าพิมพิสารทรงมอบให้เพียงเพื่อยังชีพในภพนี้เท่านั้น แต่การนำดอกไม้ถวายบูชาแก่พระพุทธองค์ สร้างอานิสงส์ได้ทั้งภพนี้และภพหน้า หากถูกประหารชีวิตเพราะไม่ได้ถวายดอกมะลิก็ยินยอม แต่หลังจากที่พระเจ้าพิมพิสารทรงทราบเรื่อง กลับพอพระราชหฤทัยเป็นอันมาก และได้ปูนบำเหน็จรางวัล ความดีความชอบแก่นายมาลาการ นับแต่นั้นมาชีวิตของนายมาลาการก็อยู่อย่างมีความสุข


ประเพณีตักบาตรดอกไม้เป็นประเพณีสำคัญที่อยู่คู่กับวัดพระพุทธบาทราชวรมหาวิหารมาช้านาน โดยถือเอาวันเข้าพรรษา ในวันแรม 1 ค่ำ เดือน 8 ของทุกปี กำหนดให้มีงานตักบาตรดอกเข้าพรรษา ทำบุญตักบาตรเนื่องในวันเข้าพรรษาที่วัด พร้อมกับถวายเทียนพรรษาแก่วัดพระพุทธบาท ทั้งนี้ นับตั้งแต่ปี พ.ศ. 2544 เป็นต้นมา จังหวัดสระบุรี ได้เพิ่มจำนวนวันตักบาตรดอกไม้ จาก 1 วัน เป็น 3 วัน

เมื่อพุทธศาสนิกชนเสร็จจากการทำบุญตักบาตรในตอนเช้าแล้ว ในช่วงบ่ายของวันเข้าพรรษาจะมีการตักบาตรดอกเข้าพรรษา ที่บริเวณวัดพระพุทธบาทราชวรมหาวิหาร ชาวบ้านจะไปเก็บดอกไม้ชนิดหนึ่ง มีลักษณะคล้ายต้นกระชาย หรือต้นขมิ้น มีดอกสีเหลือง หรือดอกสีขาว เรียกว่า "ดอกเข้าพรรษา"


ต้นดอกไม้เข้าพรรษานี้ขึ้นตามไหล่เขาโพธิ์ลังกา หรือเขาสุวรรณบรรพต เทือกเขาวง และเขาพุใกล้ๆ กับรอยพระพุทธบาท และผลิดอกเฉพาะช่วงเข้าพรรษาเท่านั้น จนชาวบ้านเรียกชื่อให้เป็นที่เหมาะสมว่า “ต้นเข้าพรรษา” (ปัจจุบันมีพ่อค้าแม่ค้าไปเก็บมาให้ และนำมาวางจำหน่ายอยู่รอบบริเวณวัด)

ในขณะที่พระภิกษุเดินขึ้นบันไดเพื่อที่จะนำดอกเข้าพรรษาไปนมัสการรอยพระพุทธบาทนั้น ชาวบ้านก็จะนำขันน้ำ หรือภาชนะใส่น้ำลอยด้วยดอกพิกุล นั่งรออยู่ตามขั้นบันไดเพื่อคอยที่จะล้างเท้าให้แก่พระภิกษุ ด้วยความเชื่อที่ว่าจะเป็นการชำระบาปที่ได้กระทำมาให้หมดสิ้นไป


วัดพระพุทธบาทราชวรมหาวิหาร ตำบลขุนโขลน อำเภอพระพุทธบาท จังหวัดสระบุรี เป็นสถานที่ประดิษฐาน “รอยพระพุทธบาท” อันศักดิ์สิทธิ์ที่พุทธศาสนิกชนให้ความเคารพบูชา และมีความเชื่อในคติชาวลังกาว่า พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงประทับรอยพระพุทธบาทไว้ 5 แห่ง โดยรอยพระพุทธบาท 1 ใน 5 แห่ง นั้น คือ วัดพระพุทธบาทราชวรมหาวิหาร สระบุรี ซึ่งได้ถูกค้นพบในสมัยพระเจ้าทรงธรรม เมื่อครั้งกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานีของประเทศไทย


สำหรับงานประเพณี ตักบาตรดอกเข้าพรรษา ประจำปี พ.ศ. 2566 กำหนดจัดงานระหว่างวันที่ 31 กรกฎาคม – 2 สิงหาคม 2566 โดยในวันที่ 1-2 สิงหาคม 2566 เวลา 09.00 น และ 15.00 น. พิธีตักบาตรดอกเข้าพรรษา และล้างเท้าพระภิกษุสงฆ์ ณ วัดพระพุทธบาทราชวรมหาวิหาร

นอกจากนี้ยังมีกิจกรรมที่น่าสนใจภายในงาน เช่น นิทรรศการ ดอกเข้าพรรษา การแสดง ของดี ของเด่น แหล่งท่องเที่ยวของจังหวัดสระบุรี ขบวนเทียนพรรษาพระราชทาน และขบวนการแสดงวัฒนธรรมพื้นถิ่นการแสดงสินค้า OTOP และอื่นๆ อีกมากมาย


#######################

สามารถส่งข้อมูลข่าวสารด้านการท่องเที่ยว-อาหารมาได้ที่ อีเมล์ travel_astvmgr@hotmail.com หรือ ชมคลิปต่าง ๆ ได้ที่ Youtube :Travel MGR และ Instagram : @travelfoodonline และ TikTok : @travelfoodonline