"ปราสาทสด๊กก๊อกธม" อารยธรรมขอมสุดยิ่งใหญ่ในสระแก้ว

ปราสาทสด๊กก๊อกธม หรือ สด๊อกก๊อกธม สถานที่ท่องเที่ยวชื่อดังของจังหวัดสระแก้ว เป็นโบราณสถานที่แสดงถึงความรุ่งเรืองของอารยธรรมขอมในอดีต และยังเป็นปราสาทหินโบราณที่มีขนาดใหญ่ที่สุดของภาคตะวันออก

สมัยก่อนชาวท้องถิ่นเคยเรียกว่า “ปราสาทเมืองพร้าว" ส่วนชื่อทางการในปัจจุบัน คือ ปราสาทสด๊กก๊อกธม ซึ่งเป็นภาษาเขมร สด๊ก หรือ “สด๊อก” แปลว่า รกทึบ, “ก๊อก” แปลว่า ต้นกก, “ธม” แปลว่า ใหญ่ สด๊กก๊อกธม จึงหมายถึง ปราสาทที่มีต้นกกขึ้นรกทึบบริเวณหนองน้ำใหญ่

ปราสาทแห่งนี้ก่อสร้างด้วยหินและศิลาแลง แบบสถาปัตยกรรมเขมร ประกอบด้วยอาคารสำคัญ ได้แก่ ปราสาทประธาน บรรณาลัย 2 หลัง ล้อมรอบด้วยระเบียงคต กำแพงแก้ว และสระน้ำ รวมถึงบาราย หรือแหล่งเก็บน้ำขนาดใหญ่ บริเวณด้านนอกไม่ไกลจากพื้นที่ปราสาท

ผังปราสาทแสดงให้เห็นความเชื่อเรื่องจักรวาลของศาสนาฮินดู โดยมีเขาพระสุเมรุอยู่กึ่งกลาง ล้อมรอบด้วยเสาเป็นปริมณฑลบ่งบอกว่าเป็นเขตศักดิ์สิทธิ์สูงสุด ก้อนหินต่างๆในปราสาทมีการแกะสลักลวดลายงดงามบนเนื้อหินเกี่ยวกับศาสนาพราหมณ์ ฮินดู และลวดลายพันธุ์พฤกษา ใกล้เคียงกับศิลปกรรมเขมรแบบคลังผสมกับบาปวน ในช่วงพุทธศตวรรษที่ 15 - 16

ปราสาทสด๊กก๊อกธม นับว่าเป็นโบราณสถานที่มีความสำคัญในแง่ประวัติศาสตร์เชื่อมต่อกับโบราณคดี บอกเรื่องราวกษัตริย์ขอมและปรัชญาการก่อสร้างในยุคก่อน โดยเป็นหนึ่งในปราสาทที่ได้รับการบูรณะในรูปแบบ “อนัสติโลซิส” (Anastylosis) ซึ่งเป็นมาตรฐานโลกของการซ่อมแซมสิ่งก่อสร้างอารยธรรมเก่าแก่

กรมศิลปากรประกาศขึ้นทะเบียนปราสาทสด๊กก๊อกธมเป็นโบราณสถานของชาติมาตั้งแต่ปี พ.ศ.2478 ต่อมาใน ปี พ.ศ. 2560 จึงได้ประกาศให้ปราสาทสด๊กก๊อกธมเป็นอุทยานประวัติศาสตร์แห่งใหม่ แห่งที่ 11 ของประเทศไทย

ปราสาทสด๊กก๊อกธม ตั้งอยู่ที่บ้านหนองเสม็ด ตำบลโคกสูง อำเภอโคกสูง จังหวัดสระแก้ว