เดินเพลินท่อง "เจริญกรุง" ย่านสร้างสรรค์รวมทุกสิ่งแห่งแรกของไทย

ย่าน “เจริญกรุง” ถือว่าเป็นย่านเก่าแก่แห่งหนึ่งในกรุงเทพมหานคร ที่มีเรื่องราวมากมาย แถมยังเป็นศูนย์รวมหลายๆ สิ่ง ประกอบกับเป็นพื้นที่ติดริมแม่น้ำเจ้าพระยา มีความสะดวกคมนาคม และนำมาสู่ความหลากหลายทางวัฒนธรรม เจริญกรุงจึงกลายเป็นศูนย์รวมความเจริญตั้งแต่ในอดีตจนถึงปัจจุบัน เพราะอย่างนี้เองทางศูนย์สร้างสรรค์งานออกแบบ (TCDC) จึงเล็งเห็นความสำคัญของถนนเจริญกรุงและเดินหน้าพัฒนาย่านแถวนี้ ให้กลายเป็น “ย่านสร้างสรรค์” เพื่อมุ่งสร้างตัวอย่างสำเร็จของย่านสร้างสรรค์ ศูนย์สร้างสรรค์งานออกแบบ จึงได้รวบรวมสถานที่ประวัติศาสตร์ ที่เป็น “สถานที่แรก” ในประเทศไทยตั้งอยู่ในย่านเจริญกรุงมาให้รู้จักกัน

เริ่มต้นกันที่ “อาคารไปรษณีย์บางรัก” ที่สร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2487 เพื่อรองรับปริมาณงานไปรษณีย์และโทรเลขที่มีผู้ใช้บริการ ณ ไปรษณีย์ยาคารมากขึ้นจนพื้นที่ไม่เพียงพอ เดิมที่ทำการไปรษณีย์แห่งนี้เป็นศูนย์กลางในการกระจายไปรษณีย์โทรเลขไปยังที่ต่างๆ ในครั้งแรกนั้น การไปรษณีย์แห่งประเทศไทยได้เริ่มจัดให้มีขึ้นโดยกงสุลอังกฤษ ณ สถานกงสุลอังกฤษประจำประเทศไทย ตำบลบางรัก จังหวัดพระนคร กระทั่งปี พ.ศ.2524 รัฐบาลไทยเห็นเป็นการจำเป็นที่จะต้องเข้าควบคุม จึงเริ่มเตรียมการและในปีพ.ศ.2426 ก็ได้เปิดที่ทำการไปรษณีย์ของรัฐบาลไทยขึ้นเป็นแห่งแรก โดยดัดแปลงมาจากตึกแนวยุโรปซึ่งเคยเป็นบ้านของพระปรีชากลการ (สำอางค์ อมาตยกุล) บริเวณริมลำน้ำเจ้าพระยาตอนปากคลองโอ่งอ่าง หรือในบริเวณสะพานพระปกเกล้าฝั่งพระนครในปัจจุบัน และเรียกว่า "ไปรสนียาคาร"

สำหรับรูปแบบอาคารเป็นอาคารรูปตัวที (T) ในภาษาอังกฤษ สถาปัตยกรรมแบบโมเดิร์น ตามแนวทางของศิลปะในยุค Neo-Classicism ผสม Functionalism เน้นการออกแบบที่มีความเรียบง่าย ตรงไปตรงมาลดทอนการประดับประดาโดยใช้เส้นตรงและระนาบเข้ามาประกอบ

ใครที่ผ่านไปผ่านมาก็สามารถแวะไปเยี่ยมชมสถาปัตยกรรมและประติมากรรมที่สวยงามทรงคุณค่าเหล่านี้ได้ หรือจะใช้บริการไปรษณีย์ก็ได้ด้วยเช่นกัน ต่อจากนั้นไปชม “สถานกงสุลแห่งแรก” สถานเอกอัครราชโปรตุเกส ซึ่งตั้งอยู่ริมแม่น้ำเจ้าพระยา ในตรอกกัปตันบุช สี่พระยา ซึ่งเมื่อปี พ.ศ. 2363 พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย (รัชกาลที่ 2 ) ทรงพระราชทานที่ดินผืนนี้ให้แก่พระราชินีมาเรียแห่งโปรตุเกส เพื่อสร้างโรงสินค้าและที่พำนักสำหรับกงสุลโปรตุเกสประจำประเทศไทยในสมัยนั้น ซึ่งตัวอาคารได้รับการออกแบบและก่อสร้างจนแล้วเสร็จเมื่อปี พ.ศ. 2413 และแม้จะมีการปรับปรุงและเปลี่ยนแปลงพื้นที่หลายครั้งแต่ยังคงรักษาตัวอาคารและภูมิทัศน์เหมือนในช่วงเริ่มก่อสร้าง

ลักษณะทางสถาปัตยกรรม สถานทูตโปรตุเกสเป็นอาคาร 2 ชั้น สถาปัตยกรรมโคโลเนียล หลังคาทรงปั้นหยา หน้าจั่วประดับตราแผ่นดินของประเทศโปรตุเกส ซุ้มทางเข้าชั้นล่างและซุ่มหน้าค่างชั้นบนของมุขทางเข้านี้ทำเป็นซุ้มหน้าต่างชั้นบนของมุขทางเข้านี้ทำเป็นซุ้มครึ่งวงกลมต่อเนื่องกัน 3 ซุ้ม แต่ละซุ้มคั่นด้วยเสาอิง ภายในอาคารชั้นล่างเป็นห้องโถงใหญ่ ชั้นบนมีระเบียงยางตลอดทั้งด้านหน้าและด้านหลัง ทางเข้าประดับกระเบื้องเซรามิกลายครามจากโปรตุเกส

นอกจากสถานกงสุลแห่งแรก แถวเจริญกรุงยังมี ธนาคารพาณิชย์แห่งแรกของประเทศไทย นั่นคือ ธนาคารไทยพาณิชย์ สาขาตลาดน้อย  ถือเป็นสถาบันทางการเงินแห่งแรกของประเทศไทย เริ่มก่อตั้งขึ้นในนาม “บุคคลัภย์” (Book Club) ในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ที่ตรงตั้งพระทัยอย่างแน่วแน่ให้ธนาคารแห่งนี้เป็นฐานรองรับการเติบโตทางด้านเศรษฐกิจของประเทศ

อาคารแห่งนี้ถือเป็นอาคารที่สร้างตามแบบสถาปัตยกรรมทางตะวันตกที่เรียกว่า “โบซาร์” ผสมกับ "นีโอคลาสสิก" ออกแบบโดดยสถาปนิกชาวอิตาเลียนผู้มีชื่อเสียง นายอันนิบาเล ริก็อดติ สถาปนิกชาวอิตาเลียนและนายมาริโอ ดามันโย เป็นผู้ออกแบบพระที่งนั่งอนันตสมาคม

จะเห็นได้ว่าที่แรกของเจริญกรุงมีมากมาย แต่มีอีกที่หนึ่งที่เป็นที่แรกเหมือนกัน นั่นคือ "โรงแรมแมนดาริน โอเรียนเต็ล" โรงแรมแห่งแรก ก่อตั้งขึ้นเมื่อปี 2413 จากอาคารไม้สองชั้นเดียวสร้างขนานไปกับริมฝั่งแม่น้ำเจ้าพระยา ซึ่งเป็นโรงแรมแห่งแรกในประเทศไทยที่มีไฟฟ้าใช้ มาสู่โรงแรมอันดับหนึ่งของประเทศไทยในปัจจุบัน และยังได้รับขนานนามว่าเป็นโรงแรมที่ดีที่สุดของโลกแห่งหนึ่งอีกด้วย ซึ่งอาคารเก่าแก่ของโรงแรมนี้คือ อาคารออเธอร์ส วิง ที่งดงามด้วยสถาปัตยกรรมแบบ นีโอคลาสสิกโมเดิร์น สถาปัตยกรรมฝรั่งเศส ซึ่งเคยได้รับรางวัล อนุรักษ์สถาปัตยกรรมดีเด่น เมื่อปีพ.ศ. 2545 นอกจากนั้นโรงแรมแห่งนี้ยังเคยมีโอกาสต้อนรับแขกมากมายที่มาเยือนอาทิ โจเซฟ คอนราด นักเขียนชื่อดังชาวอังกฤษ รวมทั้งพระประมุขและผู้แทนพระองค์จากประเทศต่างๆ ในพระราชพิธีฉลองสิริราชสมบัติ ครบ 60 ปี ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9

อย่างที่รู้กันดีว่าย่านเจริญกรุงเป็นย่านที่มีความหลากหลายของไว้รวมกัน ทั้งคนพุทธ คริสต์และมุสลิม โดยแถวนี้มีมัสยิดที่ถือว่าเป็นมัสยิดที่จดทะเบียนหลังแรก อย่าง "มัสยิดบ้านอู่" เป็นมัสยิดเก่าแก่ของกรุงเทพมหานคร ตั้งอยู่ในซอยเจริญกรุง 46 โดยผู้คนทั่วไปรู้จักกันในนามว่า “สุเหร่าแขก” ซึ่งก่อตั้งขึ้นใน พ.ศ. 2455 เนื่องจากช่วงนั้นชาวมุสลิมจำนวนหนึ่งจากจังหวัดปัตตานี อพยพเข้ามาที่กรุงเทพมหานคร และก่อตั้งขึ้นเป็นมัสยิดบ้านอู่ นอกจากนั้นที่นี่นยังกลายเป็นที่ประกอบศาสนกิจของชาวมุสลิมแล้วก็ยังเป็นโรงเรียนสอนศาสนามุสลิมอีกด้วย

จะเห็นได้ว่า เจริญกรุงนั้น เป็นย่านเก่าแก่ที่มีเรื่องราวประวัติศาสตร์มากมาย รวมทั้งเป็นแหล่งสร้างสรรค์ทางสถาปัตยกรรมากมาย ถ้าวันหยุด ไม่มีแผนออกไปไหน ก็ลองมาเดินเล่นแถวย่านเจริญกรุงกัน
* * * * * * * * * * * * * * * * * * *

สามารถส่งข้อมูลข่าวสารด้านการท่องเที่ยว-อาหารมาได้ที่ กอง บก.ข่าวท่องเที่ยว แฟกซ์ 0-2629-4467 อีเมล์ travel_astvmgr@hotmail.com