จาก “บ้านดำ” ถึง “วัดร่องขุ่น” ยลงานศิลป์ ถิ่นเชียงราย หลายอารมณ์ศิลปิน

ด้วยความที่ “เชียงราย” เป็นเมืองที่อุดมไปด้วยงานศิลปะจากหลากหลายศิลปิน หลากหลายแนวทาง และหลากหลายอารมณ์

หนาวนี้ “ตะลอนเที่ยว” จึงเหินฟ้ามุ่งหน้าสู่เชียงราย เพื่อไปสัมผัสกับงานศิลป์ทั้งเก่า-ใหม่ ท่ามกลางบรรยากาศของสายลมหนาวที่โชยมาปะทะร่าง โดยเราขอเปิดประเดิมทริปกันที่ “บ้านดำ” (ต.นางแล อ.เมือง) ของอาจารย์ถวัลย์ ดัชนี ผู้เป็นหนึ่งในศิลปินนามอุโฆษของเชียงราย และเป็นศิลปินแห่งชาติสาขาทัศนศิลป์จิตกรรม ปี 2544

ที่บ้านดำแห่งนี้ อ.ถวัลย์ ได้ทุ่มเทแรงกายแรงใจใช้เวลานานกว่า 25 ปี สร้างพิพิธภัณฑ์ศิลปะพื้นบ้านขนาดใหญ่นี้ขึ้นมา เพื่อเป็นสถานที่จัดแสดงผลงานศิลปะอันทรงคุณค่าและมีเอกลักษณ์เฉพาะตัว มีพื้นที่กว้างใหญ่กว่า 100 ไร่ของบ้านดำ

ในพื้นที่บ้านดำมีอาคารบ้านเรือน และสถาปัตยกรรมอันหลากหลายที่ออกแบบสร้างสรรค์โดย อ.ถวัลย์รวมทั้งหมด 36 หลัง

ภายในอาคารแต่ละหลัง ยังมีการจัดแสดงผลงานศิลปะที่น่าชื่นชม และแสดงให้เห็นถึงตัวตนของ อ.ถวัลย์ ไว้อย่างชัดเจน อาทิ ศิลปะจากเขาสัตว์ หัวควาย เขาควาย กระดูกสัตว์ หนังงู หนังเสือ งานไม้แกะสลักอันงดงาม งานปูนปั้นอันวิจิตร งานศิลปะที่แฝงไว้ด้วยปรัชญา และห้องน้ำที่ตกแต่งอย่างวิจิตรแปลกตา เป็นต้น เรียกว่าแค่ได้เดินชมงานศิลปะอันล้ำเหล่านี้ ก็สร้างความตื่นตาตื่นใจได้เป็นอย่างมาก และยังได้แนวคิดใหม่ๆ ผ่านจากงานศิลปะเหล่านี้

นอกจากนี้ ยังมีบ้านดำแกลอรี่ เป็นสถานที่จัดแสดงภาพวาดและผลงานศิลปะของ อ.ถวัลย์ ดัชนี รวมถึงมีรอยฝ่ามือประทับของ อ.ถวัลย์ ให้ได้ชม และถ้าหากใครอยากชอปปิ้งก็มีผลงานของ อ.ถวัลย์ ให้ได้เลือกซื้อหาเป็นของที่ระลึกติดไม้ติดมือกลับไปบ้านด้วย

หลังดื่มด่ำงานศิลป์ที่บ้านดำแล้ว เราก็ออกเดินทางไปชมความคลาสสิคของงานศิลปะโบราณแห่งล้านนากันที่ “ไร่แม่ฟ้าหลวง” หรือ “อุทยานศิลปวัฒนธรรมแม่ฟ้าหลวง” (ต.รอบเวียง อ.เมือง)

การมาเที่ยวที่ไร่แม่ฟ้าหลวงเหมือนว่าได้มาซึมซับศิลปะของล้านนา ด้วยพื้นที่ 150 ไร่ภายในไร่แม่ฟ้าหลวง มีความร่มรื่นให้เดินเที่ยวชมสถานที่เก็บงานศิลปะอันทรงคุณค่ามากมาย

ไม่ว่าจะเป็น หอคำ ที่ตั้งเด่นเป็นสง่าอยู่ภายในไร่ มีความสวยงามทางด้านสถาปัตยกรรมล้านนา ชาวเชียงรายร่วมใจสร้างหอคำถวายเป็นเครื่องไหว้สาแม่ฟ้าหลวง ในโอกาสที่สมเด็จย่าเจริญพระชนมายุ 84 พรรษา ภายในหอคำมีพระพร้าโต้เป็นพระองค์ประธานสร้างในปี พ.ศ.2236 ให้ได้กราบสักการะ และยังมีเครื่องไม้อันงดงามวิจิตรที่ใช้ในการพระศาสนาให้ได้ชมด้วย อาทิ เชิงเทียนไม้แกะสลัก สัตภัณฑ์ ตุง หรือธงที่แกะสลักจากไม้ ขันดอก ภาชนะสำหรับใส่ดอกไม้ธูปเทียนบูชาพระ

เดินถัดจากหอคำมาทางด้านหลังก็จะพบลานพระรูปปั้นแม่ฟ้าหลวง มีพระรูปปั้นแม่ฟ้าหลวง เป็นพระรูปสัมฤทธิ์ (บรอนซ์) ขนาดเท่าครึ่งของพระองค์จริง ประดิษฐานบนเนินหญ้าในสนาม พระอิริยาบถประทับนั่งบนก้อนหิน ฉลองพระองค์ชุดตำรวจตระเวนชายแดน (ตชด.) ทรงพระมาลา เป็นผลงานของประติมากรหญิงชื่อดังของไทย มิเซียม ยิบอินซอย

จากนั้นเดินมาที่หอคำน้อย เป็นอาคารศิลาแลงหลังคาแป้นเกล็ดไม้สัก ที่นี่มีภาพจิตรกรรมฝาผนังเขียนสีฝุ่นบนกระดานไม้สัก จากวัดเวียงต้า อ.ลอง จ.แพร่ ให้ได้ชมกัน

แล้วมาชมงานศิลป์กันต่อที่หอแก้ว เป็นอาคารที่จัดแสดงศิลปวัตถุทางวัฒนธรรม มีการจัดนิทรรศการหมุนเวียน และนิทรรศการถาวรจัดแสดงเรื่องราวความรู้เกี่ยวกับไม้สัก และมีเครื่องมือเครื่องใช้ในชีวิตประจำวันของชาวล้านนาในอดีตที่ทำจากไม้ อาทิ เครื่องมือปั่นฝ้าย กระสวยยิงด้าย รถม้าประกอบด้วยไม้สัก งานไม้สักแกะสลักมากมาย เป็นต้น รวมถึงมีห้องจัดแสดงพระพุทธรูป ที่มีพระพุทธรูปในแต่ละยุคแต่ละสมัย อาทิ พระพุทธรูปไทยใหญ่ และมีสถาปัตยกรรมทางศาสนาที่ทำจากไม้ เช่น ธรรมาสน์ บันไดนาค ให้ได้ชมและศึกษาหาความรู้ไปในตัว

เรียกว่า เดินเที่ยวภายในไร่แม่ฟ้าหลวงเพลินๆ ก็ได้เต็มอิ่มกับงานศิลป์ทรงคุณค่าจนอิ่มใจ แต่ว่าเรายังไม่หนำใจขอไปเสพงานศิลป์อย่างเครื่องปั้นดินเผาที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัวกันต่อที่ “บ้านดอยดินแดง” (ต.นางแล อ.เมือง) ของอาจารย์สมลักษณ์ ปันติบุญ ศิลปินผู้มากไปด้วยความรู้และฝีมือในเรื่องของการปั้นเครื่องปั้นดินเผา ที่ได้หยิบจับเอาดินของพื้นที่ดอยดินแดงแห่งนี้ ที่มีสีแดงเป็นดินที่ดีเหมาะกับการทำงานเซรามิค และนำเอาวัตถุดิบจากธรรมชาติที่มีอยู่ในชุมชน มาใช้เป็นวัตถุดิบสำคัญในการนำมาเคลือบผิวให้เกิดสีสัน สร้างสรรค์ให้เป็นผลิตภัณฑ์ที่มีความสวยงามผสมผสานระหว่างศิลปะดั้งเดิมกับศิลปะร่วมสมัยกลิ่นอายไทย-ญี่ปุ่น

เกิดเป็นงานศิลปะที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัวที่สื่อให้เห็นได้ถึงแนวคิดและอารมณ์ของผู้ปั้น ซึ่งผลงานปั้นทุกชิ้นล้วนแล้วแต่สร้างมาจากแรงบันดาลใจของอ.สมลักษณ์ ที่ต้องการสร้างผลงานเครื่องปั้นดินเผาทุกชิ้นที่ต้องปั้นด้วยมือ และพยายามผสมผสานงานศิลป์ให้เข้ากับธรรมชาติได้อย่างกลมกลืนและอยู่ร่วมกันได้อย่างลงตัว

ภายในพื้นที่ของบ้านดอยดินแดง เราจะสัมผัสได้กับผลงานเครื่องปั้นดินเผาอันหลากหลายที่ตั้งอยู่ตามมุมต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นโอ่ง ไห ถ้วย จาน ชาม แจกัน และเครื่องปั้นดินเผาที่มีรูปแบบงดงามแปลกตา และมีสีสันที่สวยงามมากมาย และก็มีอาคารที่จัดแสดงงานเซรามิกแบบอาร์ตของ อ.สมลักษณ์ ที่นอกจากจะดูงดงามเป็นยิ่งนักแล้วยังแฝงไว้ด้วยความรู้สึกและจินตนาการ ที่ต้องมองให้ลึกลงไปแล้วจะได้เห็นถึงเทคนิคเฉพาะตัวตามแบบฉบับของ อ.สมลักษณ์ ที่ได้สอดแทรกผ่านออกมาจากชิ้นงานศิลปะเหล่านี้

แล้วถ้าใครเกิดอยากได้ชิ้นงานเซรามิกสวยๆ กลับบ้านที่นี่ก็มีห้องจัดจำหน่ายสินค้าให้ได้เลือกซื้อหากัน และยังมีมุมร้านกาแฟน่ารักๆ ให้ได้นั่งจิบเครื่องดื่มแบบสบายๆ และดูงานศิลปะแบบเพลินเพลิดกันไป

งานนี้ “ตะลอนเที่ยว” แอบได้ชิ้นงานเซรามิกสวยๆ ราคาไม่แพงของบ้านดอยดินแดงติดมือกลับมาด้วย ก่อนที่เราจะขอไปปิดทริปเที่ยวยลงานศิลป์กันที่ “วัดร่องขุ่น” (ต.ป่าอ้อดอนชัย อ.เมือง) เป็นวัดชื่อดังแห่งเมืองเชียงราย มีความสวยงามอลังการด้วยสถาปัตยกรรมพุทธศิลป์รูปแบบใหม่ ซึ่งเป็นผลงานการออกแบบของอาจารย์เฉลิมชัย โฆษิตพิพัฒน์ ศิลปินแห่งชาติสาขาทัศนศิลป์จิตรกรรม ปี 2554

แน่นอนว่า เมื่อมาถึงวัดร่องขุ่น ทุกสายตาจะต้องตะลึงกับความงดงามอลังการของโบสถ์โดดเด่นด้วยงานพุทธศิลป์ที่เป็นสถาปัตยกรรมปูนปั้นสีขาวอันอ่อนช้อยละเมียดละไม และถูกตกแต่งด้วยกระจกแวววับ ยามต้องแสงแดดส่องประกายระยิบระยับงดงามจับตาเป็นยิ่งนัก ซึ่งการสร้างโบสถ์เช่นนี้เกิดมาจากแนวความคิดของ อ.เฉลิมชัย ที่สร้างขึ้นด้วยคติจักรวาลมีสระน้ำรอบล้อมโบสถ์ เปรียบดังมหานทีสีทันดร มีสะพานทอดข้ามผ่านเปรียบดังการเดินข้ามวัฏสงสารมุ่งสู่พุทธภูมิ และตัวพระอุโบสถที่เป็นจุดเด่นสำคัญเป็นดังดินแดนแห่งการหลุดพ้น

ภายในโบสถ์มีภาพวาดจิตกรรมฝาผนังที่ฉีกแนวไปจากขนบเดิมๆ ซึ่ง อ.เฉลิมชัย ได้สร้างสรรค์ขึ้นมาเพื่อสื่อให้เห็นถึงความร่วมสมัย โดยมีภาพแองกี้เบิร์ด สไปเดอร์แมน เบ็นเท็น ดาร์ธ เวเดอร์ บับเบิ้ลบี ฯลฯ แฝงไว้ในภาพจิตกรรมที่ดูแล้วเรียกรอยยิ้มได้เป็นอย่างมาก อีกทั้งบริเวณรอบๆ วัดร่องขุ่นยังมีงานศิลปะอันงดงามอ่อนช้อยตามสไตล์ อ.เฉลิมชัย ให้ได้ชมอีกมากมาย ไม่เว้นแม้แต่ห้องน้ำที่ถูกสร้างด้วยสถาปัตยกรรมงานศิลป์อันวิจิตรงดงามที่เห็นแล้วก็ต้องอึ้ง ทึ่งกับผลงานศิลปะของ อ.เฉลิมชัย จริงๆ

ถึงตรงนี้ “ตะลอนเที่ยว” บอกได้คำเดียวเลยว่า หากใครที่มีความอาร์ตอยู่ในหัวใจหรือนิยมชื่นชอบในงานศิลปะ ถ้าได้มาสัมผัสงานศิลป์ถิ่นเชียงรายคงไม่ผิดหวัง

ส่วนใครที่แม้จะไม่ใช่คอศิลปะในเส้นทางสายศิลป์นี้มีความงามอันหลากหลายให้ทัศนา นับเป็นอีกหนึ่งมุมมองที่น่าสนใจในเชียงรายที่รอคอยให้ผู้สนใจเดินทางไปสัมผัสกัน

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

สำหรับนักท่องเที่ยวที่อยากจะเดินทางมาเที่ยวจังหวัดเชียงรายด้วยสายการบินนกแอร์ ตั้งแต่วันที่ 1 ธันวาคม 2555 สายการบินนกแอร์จะเพิ่มเที่ยวบินไปเชียงรายจากวันละ 2 เป็น 3 เที่ยวบิน สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ www.nokair.com หรือ call center 1318