เทศบาลเมืองนาสารและอำเภอนาสาร ร่วมกับหน่วยงานภาครัฐและเอกชน กำหนดจัดงานเทศกาลเงาะนาสาร ประจำปี 2551 ณ ตำบลบ้านนาสาร อำเภอบ้านนาสาร จังหวัดสุราษฎร์ธานี วันที่ 21-27 กรกฎาคม 2551 ในงานมีกิจกรรมมากมาย อาทิ การประกวดขบวนแห่รถพฤกษชาติ การประกวดดูแลสวนไม้ผลประเภทต่างๆ การทำขวัญเงาะโรงเรียนนาสาร การประกวดทำอาหารคาวจากเงาะโรงเรียนนาสาร การประกวดจัดกระเช้าผลไม้ การแข่งขันประชันเสียงนกกรงหัวจุก การประกวดโคพันธุ์พื้นเมืองและพันธ์ลูกผสม ในขณะเดียวกัน ยังมีกิจกรรมเสริมทักษะการขับรถขับเคลื่อน 4 ล้อ (ฟรี สำหรับผู้ที่สนใจสอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมที่โทร. 08 5909 6089) รวมถึงยังเป็นการรวมพลชาวออฟโรดปักษ์ใต้ ที่ยิ่งใหญ่ที่สุดอีกครั้งหนึ่ง พร้อมชมการแข่งขัน รถออฟโรด บริเวณ ริมคลองฉวาง ในงานครั้งนี้ด้วย……
ความเป็นมาของเงาะ ‘นาสาร’ จากอดีตอันรุ่งเรือง บรรยากาศสถานีรถไฟนาสาร ที่ตั้งอยู่ในตำบลบ้านนาสาร อำเภอบ้านนาสาร จังหวัดสุราษฎร์ธานี คือย่านจำหน่ายผลไม้แหล่งใหญ่ของบ้านนาสาร ซึ่งจะคึกคักมากในหน้าผลไม้ ช่วงเดือน มิ.ย. - ก.ย. ผลไม้ท้องถิ่นตามฤดูกาลทั้งเงาะ มังคุด ทุรียน ไปจนถึงสะตอฝักใหญ่สดๆ ถูกลำเลียงจากสวนมาขายถึงที่ ทำให้ผู้ที่สัญจรผ่านไปมา มีโอกาสอิ่มอร่อย และ พบเห็นได้ระหว่างเดินทาง และในอดีต ทางรถไฟสายเดียวกันนี้ ก็คือเส้นทางที่ลำเลียงผลไม้จากภาคใต้เหล่านี้ ไปสู่เมืองหลวงอย่างกรุงเทพฯ และจังหวัดอื่นๆ
ชื่อของ "เงาะโรงเรียนอำเภอนาสาร" เป็นที่โด่งดัง มีการขยายพันธุ์ไปยังต่างจังหวัดโดยตั้งชื่อเงาะจากแหล่งกำเนิด ก่อนที่จะถูกเงาะโรงเรียนจากภาคตะวันออกกลบจนค่อยๆ จางหายไปกับกระแสกาลเวลา จากเงาะโรงเรียนนาสาร ถูกเรียกหดสั้นเหลือเพียงแค่เงาะโรงเรียน ที่มาและต้นกำเนิดของเงาะสายพันธุ์นี้จึงมีไม่กี่คนเท่านั้นที่รู้ แม้คนไทยจะยังซื้อเงาะโรงเรียนรับประทานกันอยู่แทบทุกครัวเรือนก็ตาม
เงาะโรงเรียนนาสารต้นแรก กำเนิดขึ้นในราวปี พ.ศ.2480 โดย นาย เค หว่อง (K.Wong) ชาวจีนสัญชาติมาเลเซียได้เดินทางมาทำกิจการเหมืองแร่ดีบุก ที่บ้านเหมืองแร่และขุนทองหลาง โดยได้สร้างบ้านพักขึ้นในบริเวณโรงเรียนนาสารในปัจจุบัน นาย “เค หว่อง” ได้นำเงาะพื้นเมืองจากเมืองปีนังมารับประทานและทิ้งเมล็ดไว้ข้างบ้านพัก ด้วยสภาพดินที่อุดมสมบูรณ์ดี และมีความชุมชื้นอุณหภูมิพอเหมาะ ทำให้เมล็ดที่ถูกทิ้งได้งอกขึ้นมารวมทั้งหมดจำนวน 3 ต้น
ต่อมานาย “เค หว่อง” ได้เลิกกิจการและขายที่ดินพร้อมบ้านพักให้แก่กระทรวงธรรมการ(กระทรวงศึกษาธิการในปัจจุบัน) ทางราชการได้ปรับปรุงบ้านพักเป็นอาคารเรียน และย้ายโรงเรียนจาก วัดนาสาร มาก่อตั้งเป็นโรงเรียนขึ้นที่นี่ ซึ่งคือบริเวณที่ตั้งของโรงเรียนนาสารในปัจจุบัน ต้นเงาะจำนวน 3 ต้น ได้ออกดอกติดผลในเวลาต่อมา ในจำนวนต้นเงาะสามต้นนั้น มีเงาะต้นหนึ่งที่เจริญเติบโตตามธรรมชาติจนกลายเป็นแม่พันธุ์ของเงาะพันธุ์โรงเรียนต้นแรก
เงาะที่สายพันธุ์ว่ามีลักษณะพิเศษคือ ผลเงาะสุกจะมีผิวสีแดงแต่ปลายขนสีเขียว ถึงแม้ผลจะสุกจัดก็ตาม ผลค่อนข้างกลม เปลือกบาง เนื้อกรอบ รสหวานหอม ครั้นถึง พ.ศ. 2500-2501 เงาะพันธุ์ยาวี เจ๊ะโมง เปเราะ จากจังหวัดปัตตานี ยะลา นราธิวาส เริ่มแพร่หลาย ชาวบ้านนาสารเห็นว่า ตนเองก็มีเงาะพันธุ์ดีเช่นกัน เพียงแต่ยังไม่เป็นที่รู้จัก จึงพยายามขยายพันธุ์ จากต้นแม่ที่อยู่ที่โรงเรียนนาสาร โดยมีนายแย้ม พวงทิพย์ ครูใหญ่โรงเรียนนาสารในเวลานั้น เป็นผู้ริเริ่มคิดให้มีการขยายพันธุ์โดยการตอนกิ่งปลูก และขายพันธุ์ให้พี่น้องชาวสวนนาสารนำไปปลูกเป็นพืชเศรษฐกิจของอำเภอบ้านนาสาร เมื่อเห็นว่าเงาะนี้ยังไม่มีชื่อเรียก จึงได้เรียกกันว่า “เงาะพันธุ์โรงเรียนนาสาร” ตามต้นแม่พันธุ์ที่อยู่ที่โรงเรียนนาสาร ‘เงาะโรงเรียน’ จึงผงาดขึ้นในตลาดผลไม้ไทยนับแต่นั้นมาจนถึงทุกวันนี้
แต่แล้วในปี พ.ศ. 2505 เกิดมหาวาตภัยครั้งใหญ่ที่แหลมตะลุมพุก อำเภอบ้านนาสารก็พลอยได้รับผลกระทบไปด้วย เงาะโรงเรียนต้นแม่หักโค่นเพราะวาตภัย จึงได้มีการขยายพันธุ์เงาะมาปลูกไว้ในสวนของโรงเรียน ได้อนุรักษ์ไว้เป็นอย่างดี อยู่ด้านหลังอาคารฉัตรแก้ว มีประมาณ 25 ต้นและได้มีการปลูกเพิ่มอีกจำนวนหนึ่ง
ปี พ.ศ.2512 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช เสด็จเยี่ยมพสกนิกรที่จังหวัดสุราษฎร์ธานี ได้มีชาวสวนทูลเกล้าฯถวายผลเงาะพันธุ์โรงเรียนและขอพระราชทานชื่อพันธุ์เงาะใหม่ แต่พระองค์ทรงมีพระราชดำรัสว่า “ชื่อเงาะพันธุ์โรงเรียนดีอยู่แล้ว” นับแต่นั้นมาไม่มีใครคิดเปลี่ยนชื่อเงาะพันธุ์นี้อีก
ทุกวันนี้ แม้เงาะโรงเรียนต้นแรกของนาสารจะจากไปเพราะภัยธรรมชาติและแรงพายุแล้ว แต่ที่นี่ก็ยังมีอนุสรณ์ถึงต้นไม้ที่สร้างชื่อเสียงให้แก่อำเภอของพวกเขา อดีตอาจารย์ใหญ่โรงเรียนนาสาร อาจารย์ คำแหง วิชัยดิษฐ์ ผู้ซึ่งเคยรู้และเคยเห็นต้นเงาะต้นแรก ไปชี้จุดที่เงาะโรงเรียนเคยปรากฏอยู่ในอดีต โรงเรียนนาสารได้ร่วมกับวัดนาสาร (พระครูปัญญาสารวิสิฐ เจ้าคณะอำเภอบ้านนาสาร) จัดสร้างต้นตอเงาะจำลองขึ้นแทนต้นเดิมซึ่งได้โค่นล้มจากผลกระทบเมื่อคราวเกิดวาตภัยที่แหลมตะลุมพุก จังหวัดนครศรีธรรมราช พ.ศ.2505
สอบถามรายละเอียด การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย สำนักงานสุราษฎร์ธานี โทรศัพท์ 0 7728-8818 ถึง 9
