ดูเหมือนว่า การท่องเที่ยวในรูปแบบ “โฮมสเตย์” จะเป็นที่นิยมในหมู่นักท่องเที่ยวทั้งชาวไทยและชาวต่างชาติเพิ่มมากขึ้น เพราะว่าการท่องเที่ยวแบบโฮมสเตย์ ไม่ใช่เป็นเพียงแค่การเดินทางไปเที่ยวพักผ่อนหย่อนใจตามสถานที่ท่องเที่ยวอันสวยงาม เพื่อสัมผัสกับความบริสุทธิ์ของธรรมชาติตามแหล่งท่องเที่ยวต่างๆ เพียงเท่านั้น
แต่การท่องเที่ยวแบบโฮมสเตย์ นักท่องเที่ยวจะได้ศึกษาและสัมผัสกับวัฒนธรรม วิถีชีวิต ความเป็นอยู่ของชาวบ้านในชุมชนของแหล่งท่องเที่ยวนั้นๆ โดยการได้เข้าไปใช้ชีวิตร่วมกับคนในชุมชน เป็นเสมือนคนในครอบครัว พักอาศัยอยู่บ้านเดียวกัน ทำกิจกรรมต่างๆ ร่วมกัน เพื่อที่จะได้เรียนรู้วิถีชีวิตของผู้คนที่ต่างกัน
ทำให้ทุกวันนี้ในหลายๆ สถานที่ของแหล่งท่องเที่ยวในเมืองไทย ก็มีการจัดการท่องเที่ยวรูปแบบโฮมสเตย์ อย่างเช่น “การท่องเที่ยวโฮมสเตย์ที่เกาะยาวน้อย”จ.พังงา ถือว่าเป็นอีกหนึ่งแหล่งท่องเที่ยวโฮมเสตย์ที่มีความน่าสนใจ และเชิญชวนให้ไปเที่ยว
โดยการท่องเที่ยวโฮมสเตย์ที่เกาะยาวน้อยแห่งนี้ มีกลุ่มโฮมเสตย์ที่มีชื่อว่า “ชมรมการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์โดยชุมชนชาวเกาะยาวน้อย” ที่ถือว่าเป็นกลุ่มโฮมสเตย์ที่มีชื่อเสียง และมีการจัดการที่ดี จนได้รับรางวัลมามากมาย อาทิ ปี2545 ได้รับรางวัลพิทักษ์มรดกโลก World Legacy Award จากนิตยสารเนชันแนล จีโอกราฟิก สหรัฐอเมริกา ปี 2545-2547 ได้รับรางวัลดีเด่นประเภทองค์กรส่งเสริมและพัฒนาการท่องเที่ยวจาก ททท. ปี 2548-2552 ได้ใบรับรองมาตรฐานโฮมสเตย์ไทย กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา และในปี 2550 ได้รับรางวัลการเป็นเจ้าของบ้านที่ดี และรางวัลชุมชนดีเด่นทางด้านการท่องเที่ยวจาก ททท.
“การท่องเที่ยวโฮมสเตย์โดยชุมชนเกาะยาวน้อย เกิดขึ้นเมื่อปี 2538 โดยการที่การท่องเที่ยวเริ่มเข้ามาที่เกาะยาวน้อย มีคนเริ่มสนใจมาทำวิทยานิพนธ์ มาเก็บข้อมูล แต่คนเหล่านั้นมานอนรีสอร์ท เราเลยมีความคิดว่าแทนที่จะให้นอนรีสอร์ท น่าจะให้มานอนที่บ้านก็ได้ก็เลยเกิดกิจกรรมเป็นโฮมสเตย์ขึ้นมา ในภาคใต้ที่เกาะยาวน้อยถือว่าเป็นที่แรก”
สำเริง ราเขต หรือบังหมี ฝ่ายติดต่อประสานงาน ชมรมการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์โดยชุมชนเกาะยาวน้อย บอกให้ฟังถึงที่มาของการเกิดโฮมสเตย์ที่เกาะยาวน้อย พร้อมกับบอกว่า การท่องเที่ยวโฮมสเตย์ตรงนี้ช่วยให้ชุมชนมีการกระจายรายได้ และก็เป็นเครื่องมือทำให้คนอื่นๆ ได้รู้จักวีถีชีวิตของชุมชน ซึ่งเกาะยาวน้อยขายวิถีชีวิตที่คนในชุมชนมีอยู่ เช่น วิถีพื้นบ้าน วิถีธรรมชาติ ทุกอย่างไม่ได้มีการปรุงแต่ง นักท่องเที่ยวที่มาเที่ยวจะได้พักกับชาวบ้านเป็นครอบครัว ซึ่งชาวบ้านที่นี่เป็นมุสลิม 98% นับถือศาสนาอิสลาม ประกอบอาชีพทำประมง ทำนา ทำสวนยางพารา โดยนักท่องเที่ยวจะมีกิจกรรมทำร่วมกันกับครอบครัว จะได้สัมผัสกับวิถีชีวิตอันหลากหลายของชาวเกาะยาวน้อย
“ถ้านักท่องเที่ยวมาไม่ว่าจะมาคนเดียว หรือว่า 100 คน เราจะพามาที่ศูนย์ข้อมูลที่ทำการยังอาคารอเนกประสงค์ จะบรรยายสรุปให้ฟังถึงประวัติศาสตร์ความเป็นมาข้อมูลเกาะยาวน้อย และกฎกติกาต่างๆ จากนั้นก็จะเป็นกิจกรรมต่างๆ ที่มีบนเกาะ เช่น เที่ยวรอบเกาะยาวน้อยโดยรถยนต์ ไปดูวิถีชีวิตบนเกาะ ดูการทำนา ทำเครื่องมือประมง การทำโอทอป ทำผ้าบาติก ผ้ามัดย้อมจากสีธรรมชาติ ทำผลิตภัณฑ์จากกะลามะพร้าว ไปดูลิงเก็บมะพร้าว หรือออกเรือกับครอบครัวที่พักด้วย ไปดูวิถีชีวิตในทะเล ดูการวางอวน กู้อวน การเลี้ยงกุ้งมังกรในกระชัง จะได้รู้ว่ากุ้งที่จับมามีวิธีจับเป็นยังไง เพราะพวกคนในเมืองที่เห็นแต่ในห้างเห็นแค่วางเฉยๆ แต่ไม่รู้วิธีจับ และมีไปเล่นน้ำดำดูปะการัง ดูระบบนิเวศ ไปเที่ยวตลาดเย็นบนเกาะยาวน้อย จะได้เห็นวิถีชีวิตของชาวเกาะ”
“และถ้านักท่องเที่ยวมาเป็นหมู่คณะ เราก็มีการรวมตัวมาปาร์ตี้กัน เจ้าของบ้านทุกครอบครัวและคนที่มาพักมาทานอาหารรวมกัน และก็แลกเปลี่ยนวัฒนธรรม แลกเปลี่ยนข้อมูลกันไป" บังหมี อธิบายถึงกิจกรรมที่จัดให้กับนักท่องเที่ยว
นี่คือกิจกรรมที่นักท่องเที่ยวจะได้สัมผัสเมื่อมาเที่ยวโฮมสเตย์ที่เกาะยาวน้อย ซึ่งถือว่าเป็นการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ที่คนมาเที่ยวไม่ได้ทำลายทรัพยากรธรรมชาติ เพราะว่าชุมชนเกาะยาวน้อยมีความเข้มแข็ง มีการจัดการดูแลเรื่องสิ่งแวดล้อมควบคู่กันไปด้วย โดยมีการกำหนดกฎเกณฑ์กติกาของนักท่องเที่ยว และเจ้าของบ้านที่ต้องปฏิบัติทั้ง 2 ฝ่าย อย่างเช่นการไปเล่นน้ำ จะมีกฎกติกาห้ามนำกล่องโฟมไปในทะเล ให้นำภาชนะใส่ของที่สามารถนำกลับมาใช้ได้ เช่น กระติก หรือปิ่นโตไปแทน และยังมีการร่วมกันปลูกป่า
นอกจากนี้ยังมีกฎกติกาอื่นๆ ที่นักท่องเที่ยวต้องปฏิบัติเมื่อมาเที่ยว คือ ห้ามแต่งตัวไม่สุภาพในชุมชน เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดอาชญากรรม และไม่ทำลายวัฒนธรรม ห้ามดื่มสุราและนำยาเสพติดมาในหมู่บ้าน ห้ามทิ้งขยะ และก็ห้ามเก็บเปลือกหอย
การที่ชุมชนเกาะยาวน้อยมีกฎและมีความเข้มแข็งเช่นนี้ถือว่าเป็นการดี แต่เมื่อเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่มีชื่อเสียง ก็คงหนีไม่พ้นเรื่องการลงทุนของพวกนายทุนที่หวังมากอบโกยสร้างรายได้บนเกาะยาวน้อยนี้เช่นกัน ซึ่งตอนนี้บนเกาะยาวน้อยก็เริ่มมีนายทุนเข้ามาสร้างรีสอร์ตบนเกาะแล้ว ซึ่งจุดนี้ก็หวั่นว่าจะมีผลกระทบต่อวิถีชีวิตของชาวเกาะและเรื่องสิ่งแวดล้อมหรือไม่ อย่างไร ซึ่งเรื่องนี้บังหมีกล่าวว่า
“เรามีการตกลงกันว่าการประกอบธุรกิจใดก็แล้วแต่ เราจะไม่ทำเหมือนคนอื่น เราขายสิ่งที่เรามี ซึ่งเกาะยาวมีจุดเด่นอยู่ที่ความเงียบสงบ ความเป็นธรรมชาติ ความปลอดภัย และมีอาหารทะเลสดๆ เราจะขายอย่างนี้ เราไม่มีตึกเหมือนภูเก็ต เราไม่แข่งกับภูเก็ต ตรงนี้ถือว่าเป็นข้อตกลงกัน นักท่องเที่ยวที่อยู่รีสอร์ต คุณจะเดินแก้ผ้าก็ไม่ว่า แต่ถ้ามาในชุมชนต้องแต่งกายสุภาพ อันนี้เป็นข้อตกลงกัน”
“ในเรื่องสิ่งแวดล้อมต้องยอมรับว่าพอมีนายทุนมาก่อสร้าง คนมาขายแรงงานต่างถิ่นเข้ามาเยอะ การที่ใช้ทรัพยากรโดยไม่รู้เท่าถึงการก็เกิดขึ้น แต่ว่าตามที่ตกลงกัน การสร้างรีสอร์ทต้องไม่กระทบสิ่งแวดล้อม เช่น ไม่ขุดทำลายปะการัง ไม่สร้างสิ่งก่อสร้างที่สูงกว่ายอดมะพร้าว และส่วนของการขายที่ให้นายทุน คิดว่ามันสุดเพดานแล้วที่จะมีการขายต่อ นอกจากนายทุนซื้อแล้วจะไปขายต่อเอง แต่ถ้าซื้อจากชาวบ้านคงจะหมดแล้ว ที่ดินติดชายหาดก็หมดแล้ว เพราะว่าส่วนหนึ่งชาวบ้านเขารณรงค์ไม่ขายกัน” บังหมี กล่าว
นอกจากนี้ บังหมียังได้กล่าวถึงอนาคตของการท่องเที่ยวที่เกาะยาวน้อยเพิ่มเติมอีกว่า “ถ้าอยู่อย่างนี้พวกเราคิดว่าควบคุมได้ แต่ถ้าตราบใดภาครัฐคิดเรื่องการทำยังไงให้คนมาเที่ยวเยอะๆ เปลี่ยนโครงสร้างใหม่ การเดินทางสะดวกขึ้น เช่นจะมีท่าเรือเฟอร์รี่ อาจจะมีการเปลี่ยนแปลงแน่นอน เหมือนเกาะสมุย ความปลอดภัยคงจะลดลง และปัญหาขยะ ปัญหาสิ่งแวดล้อม เศรษฐกิจและสังคมคงตามมาแน่นอน”
“ผมว่าเสน่ห์ของโฮมสเตย์เกาะยาวน้อย อยู่ที่ความปลอดภัย 100% การเป็นวิถีชีวิตดั้งเดิม ความเป็นมิตรไมตรี เรามองนักท่องเที่ยวเหมือนญาติพี่น้อง ไม่ได้มองว่าคุณคือนักท่องเที่ยวต้องเอาใจอย่างโน้น อย่างนี้ เราไม่ได้เจอแค่มาพักโฮมสเตย์ แต่เราเจอกันเหมือนญาติพี่น้อง ผมอยากเชิญชวนให้นักท่องเที่ยวมาเที่ยว และอยากฝากนักท่องเที่ยวที่จะมา อยากให้ศึกษาวัฒนธรรม กฎกติกาของชุมชนก่อน” บังหมี กล่าวแบบเชิญชวน
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
นักท่องเที่ยวที่สนใจมาเที่ยวโฮมสเตย์ที่เกาะยาวน้อย ติดต่อได้ที่ศูนย์บริการนักท่องเที่ยว ชมรมการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์เกาะยาวน้อย ต.เกาะยาวน้อย อ.เกาะยาว จ.พังงา สนง.โทร. 0-7659-7244 ฝ่ายติดต่อประสานงาน โทร.08-1968-0877, 08-6942-7999 หรือเข้าไปดูข้อมูลได้ที่ www.kohyao-cbt.com
