ทุกๆปีพอถึงช่วงใกล้วันออกพรรษา จังหวัดชลบุรีจะจัดงานประเพณีวิ่งควายขึ้น ซึ่งเป็นหนึ่งในประเพณีอันเป็นเอกลักษณ์ของจังหวัดชลบุรีที่มีการจัดมากว่า 100 ปีแล้ว
ประเพณีวิ่งควาย เป็นประเพณีที่จัดขึ้นเป็นประจำทุกปี ในวันขึ้น 14 ค่ำ เดือน 11 หรือก่อนออกพรรษา 1 วัน เพื่อเป็นการทำขวัญควายและให้ควายได้พักผ่อนหลังจากตรากตรำกับการงานในท้องนามายาวนาน
ว่ากันว่าถ้าปีใดไม่มีการวิ่งควาย ปีนั้นวัวควายจะเป็นโรคระบาดล้มตายเป็นจำนวนมาก หรือถ้าถ้าควายของใครเกิดเจ็บป่วยขึ้นมา เจ้าของควายมักจะนำควายของตนไปบนกับเทพารักษ์ โดยเมื่อหายเป็นปกติแล้วจะต้องนำควายมาวิ่งแก้บน
นอกจากนี้ประเพณีวิ่งควายยังเป็นการแสดงความกตัญญูรู้คุณต่อควายที่เป็นสัตว์มีบุญคุณต่อชาวนาและคนไทยอีกทั้งยังเพื่อให้ชาวบ้านได้มีโอกาสพักผ่อนมาพบปะสังสรรค์กันในงานวิ่งควาย
ประเพณีวิ่งควายยุคแรกเริ่มจัดขึ้นที่ วัดใหญ่อินทาราม จ.ชลบุรี ซึ่งเกิดจากการที่ชาวบ้านมาชุมนุมกันที่วัด และนำเครื่องกัณฑ์ใส่ควายเทียมเกวียนมาพักที่วัดเพื่อรอการติดกันเทศน์ ในเทศกาลเทศน์มหาชาติ
ระหว่างที่รอเจ้าของควายจะนำควายของตนไปอาบน้ำที่สระภายในวัด เมื่อต่างคนต่างก็พาควายไปอาบน้ำ จึงเกิดมีการแข่งขันประลองฝีเท้าควายขึ้นมา เพื่อความสนุกสนานและเพื่อทดสอบความแข็งแรงของควาย เกิดเป็นประเพณีวิ่งควายอันขึ้นชื่อของจังหวัดชลบุรีที่โด่งดังไปไกลถึงต่างประเทศ
การแข่งขันวิ่งควายในระยะแรกเป็นเพียงการบังคับให้ควายขณะวิ่งในระยะที่กำหนด โดยคนขี่ห้ามตกจากหลังควาย ก่อนที่จะพัฒนาต่อเนื่องเรื่อยมาเป็นการวิ่งควายในปัจจุบันที่มีการตกแต่งควายอย่างสวยงาม อาทิ การแต่งตัวควายด้วยผ้าหลากสีสัน หรือไม่ก็ตกแต่งด้วยเครื่องประดับมากมาย
จากนั้นเจ้าของควายจะนำควายมาวิ่งแข่งกันโดยเจ้าของเป็นผู้บังคับขี่หลังควายไปด้วย ท่ามกลางกองเชียร์ที่คอยส่งเสียงเชียร์และลุ้นอย่างสนุกสนาน โดยเฉพาะตอนที่คนขี่ตกหลังควายจะได้รับเสียงเฮมากเป็นพิเศษ
นอกจากการวิ่งควายแล้ว งานนี้ยังมีกิจกรรมการละเล่นต่างๆมากมาย ซึ่งสำหรับปีนี้ทางจังหวัดชลบุรีกำหนดจัดงานประเพณีวิ่งควายขึ้นในชื่อ "ประเพณีวิ่งควายจังหวัดชลบุรี" ประจำปี 2550 (ครั้งที่ 136) ที่จะมีขึ้นระหว่างวันที่ 23-25 ตุลาคม 2550 ณ สนามหน้าอำเภอเมือง จ.ชลบุรี
โดยการแข่งขันวิ่งควายจะเริ่มในวันที่ 24 ตุลาคม 2550 ซึ่งมีวัตถุประสงค์เพื่อส่งเสริมประเพณีอันดีงาม และส่งเสริมการท่องเที่ยวของจังหวัดชลบุรี สำหรับกิจกรรมภายในงานมีมากมาย ทั้ง การแข่งขันวิ่งควาย รุ่นจิ๋ว รุ่นเล็ก รุ่นใหญ่ การประกวดสุขภาพควาย ควายงาม พ่อพันธุ์ แม่พันธุ์ การประกวดแต่งกายควาย ประเภทสวยงามและประเภทขบขัน
การแห่ริ้วขบวนเกวียนกัณฑ์ ขบวนคำขวัญจังหวัดชลบุรี และขบวนอนุรักษ์วัฒนธรรมไทยของแต่ละอำเภอ และหน่วยงานต่าง ๆ การประกวดน้องนางบ้านนา การแข่งขันกีฬาพื้นบ้านประเภทต่างๆ อาทิ การแข่งขันทายโจ๊ก ปีนเสาน้ำมัน ตัดว่าวป่านคม ตะกร้อลอดบ่วง ชกมวยไทย ยิงเป้าโดยหนังสติ๊ก การแข่งขันแกะหอยแมลงภู่ การแข่งขันหมากรุก กีฬาพื้นบ้านสะท้อนวิถีชีวิตชาวชลบุรี
ทั้งนี้ผู้สนใจรายละเอียดประเพณีวิ่งควายสามารถสอบถามเพิ่มเติมได้ที่ จังหวัดชลบุรี โทร. 0-3827-9448 การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) สำนักงานภาคกลางเขต 3 (พัทยา) โทร. 0-3842-8750 , 0-3842-7667