แม้การแพทย์สมัยใหม่จะรุดหน้าเร็วสักแค่ไหน แต่การแพทย์แผนตะวันออกที่มีประวัติยาวนานก็ไม่เคยตาย ยิ่งในยุคสมัยนี้ที่มนุษย์นิยมหวนคืนสู่ความเป็นธรรมชาติมากขึ้น
เช่นเดียวกับ "ฮกแซตึ๊ง" ร้านขายยาเก่าแก่ซึ่งตั้งอยู่กลางเมืองอุทัยธานี ซึ่งแต่เดิมแถบนี้เป็นที่ตั้งของโรงเจ"เล่งเน่ยยี่" ซึ่งเข้ามาตั้งเพื่อวัตถุประสงค์ในการเผยแพร่ศาสนา เมื่อมีประชาชนเข้ามาสักการะเจ้าแม่กวนอิมและไหว้พระที่ตั้งประดิษฐานภายในโรงเจ จึงจำเป็นที่จะต้องมีร้านขายยาเพื่อเลี้ยงดูสมาชิกและผู้ที่มาโรงเจ
ฮกแซตึ๊ง จึงถือกำเนิดขึ้นมา( "ฮก" แปลว่าผู้มีบุญ "แซ"หมายถึงการเกิด "ตึ๊ง"แปลว่าสถานที่หรือชุมชน เมื่อรวมกันจึงหมายถึงการเกิดที่มีบุญ) พร้อมทำหน้าที่เสมือนโรงทาน เพราะเวลาที่ผู้ยากไร้มาตรวจรักษาก็จะบริการให้ฟรี ส่วนผู้ที่พอมีฐานะร่ำรวยกว่าหน่อยจึงจะเก็บเงินตามสภาพ ในช่วงที่มีชาวจีนหนีภัยแล้งมาจากเมืองจีน จะมาขึ้นเรือที่บางรักจากบางรักก็มาขึ้นเรือเทียบท่าอีกครั้งที่อุทัยธานี ซึ่งท่าเทียบเรือที่ว่านี้ก็จะอยู่ใกล้ๆกับโรงเจเล่งเน่ยยี่
เมื่อขึ้นจากท่ามาแน่นอนว่ายังไม่มีงานทำ ยังไม่มีที่นอน ก็จะมาอาศัยอยู่ที่ฮกแซตึ๊งแห่งนี้เพราะที่นี่จะมีอาหารเลี้ยงครบ 3 มื้อ ช่วยกันทำงานทั้งภายในโรงเจและฮกแซตึ๊ง เมื่อได้งานก็ค่อยออกไปประกอบอาชีพส่วนตัว ในประเพณีงานบุญ งานกินเจ ต่างๆที่แห่งนี้จะใช้เป็นแหล่งชุมนุมของชาวจีนในจังหวัด ย่านนี้จึงถูกขนานนามว่า"ชุมชนชาวจีนแห่งลุ่มแม่น้ำสะแกกรัง"
ในยามปกตินอกจากใช้เป็นร้านขายยาและรักษาผู้ป่วยแล้ว ก็ยังใช้เป็นที่นั่งสังสรรค์จิบน้ำชากัน ณ ฮกแซตึ๊ง แห่งนี้สันนิษฐานว่าถูก สร้างโดยผู้ก่อตั้งวัดและโรงเจเล่งเน่ยยี่ในสมัยรัชกาลที่ 6 (ปัจจุบันมีผู้ถือกรรมสิทธิ์คือร้านวัฒนไพศาล)
ภายในฮกแซตึ๊งแห่งนี้มีลักษณะเป็นเรือนไม้ 2 ชั้น ซึ่งเมื่อเดินเข้าไปในร้านจะต้องสะดุดตากับป้ายร้าน ที่เขียนเป็นเป็นภาษาไทยไว้ว่า "ยี่ห้อฮกแซตึ๊งขายยาจีน ยาฝรั่งยาต่างๆ"
ส่วนหน้าร้านจะเป็นสถานที่เก็บยามีลิ้นชักยามากมาย นอกจากนี้ยังมีบันไดขึ้นไปยังชั้น 2 ทั้งซ้ายและขวา โดยที่ชั้น 2 จะมี ไห้องโถงกลางปัจจุบันจะมีตู้เก็บยาเก่าที่หายากเก็บไว้ ด้านซ้ายมือจะใช้เป็นห้องพักผู้ป่วย ทุกวันนี้ยังมีเตียงนอนของผู้ป่วยตั้งไว้เช่นเดิม หลังห้องพักผู้ป่วยจะเป็นห้องเก็บยาขนาดใหญ่ ตั้งเรียงรายอยู่บรรจุในปี๊บยา มีชื่อยาเขียนบอกไว้เป็นภาษาไทยและจีนอย่างเช่น พระยาสัตบรร หัวพุทธรักษา หัวส้มกุ่ย เป็นต้น
สำหรับสาเหตุของการปิดตัวของร้านขายยาฮกแซตึ๊งนั้น อันเนื่องมาจากในตอนหลังที่เปิดร้านขายยา บรรดาพวกสมาชิกที่เชี่ยวชาญแล้วก็ไม่อยากเป็นลูกมืออีกต่อไป ออกไปเปิดร้านเองเมื่อมีหลายเจ้ามากขึ้น รวมถึงกระแสของร้านขายยาสมัยใหม่ที่เพิ่มจำนวนมากขึ้นเรื่อยๆ สุดท้ายก็ทำให้ฮกแซตึ๊งต้องปิดตัวเองไปโดยปริยาย
แต่ทั้งนี้ทางจังหวัดอุทัยธานี ได้เล็งเห็นความสำคัญและความน่าสนใจของฮกแซตึ๊ง จึงวาดแผนเอาไว้ว่าในอนาคต จะส่งเสริมให้ฮกแซตึ๊งเป็นแหล่งท่องเที่ยวแห่งใหม่ของจังหวัดอุทัยฯ ส่วนทุกวันนี้ฮกแซตึ๊งจะเปิดเฉพาะช่วงที่จังหวัดอุทัยฯมีงานหรือเทศกาลสำคัญเท่านั้น แต่หากผู้สนใจจะเที่ยวชมเป็นหมู่คณะ ลองสอบถามรายละเอียด ได้ที่ สมาคมธุรกิจท่องเที่ยวจังหวัดอุทัยธานี โทร. 0-5651-3042